Transfer fiyatlandırmasında kredi notu metodolojisi

Umurcan GAGO - Emre AKARKARASU

OECD tarafından 7 Eylül 2018 tarihine kadar paydaşların değerlendirmeleri alınmak üzere yayınlanan finansal işlemlere ilişkin transfer fiyatlandırması raporuna ilişkin Taslak ile birlikte finansal işlemlerdeki fayda testi ve emsal analizinde daha belirleyici açıklamalar uluslararası alanda genel kabul görmüş standart haline gelecektir. Bu açıklamalarda göze çarpan hususların başında kredi notu metodolojisinin kullanımı gelmektedir. Tasla’ta, bir finansal işlemde sağlanan menfaatin değerinin tespitinde ve dış emsal analizinde karşılaştırılabilir işlemlerin bulunmasında fayda sağlanan tarafın kredibilitesinin önem arz ettiği vurgulanıyor. Peki bu metodoloji nasıl uygulanıyor?

Borç veren açısından borçlunun kredibilitesi, diğer bir deyişle kredi riski ya da kredi notu, finansman sağlanmasında ve finansman koşullarının belirlenmesinde önemli bir etkendir. Kredi notu tespitinde genel kabul görmüş uygulama ise Moody’s Corporation, Standard&Poor’s Financial Services LLC ve Fitch Ratings gibi bağımsız kredi derecelendirme şirketleri tarafından açıklanan kredi notu tespiti metodolojilerinin izlenmesidir. Uluslararası uygulamalarda her finansal işlem özelindeki emsal analizlerinde ilk adım olarak borçlunun kredibilitesini ölçmek için bağımsız kredi notu tespit edilir. Bu bakış açısı ülkemizdeki mevcut uygulamalarda henüz tam olarak kullanım alanı bulmuş değil.

Taslağa göre, grup içindeki bir şirketin kredibilitesinin belirlenmesinde grubun diğer üyelerinin de kredibilitesinin etkisinin önemi oldukça büyük. Dolayısıyla şirketin tek başına bağımsız kredi notu düşük olsa da, eğer bağlı bulunduğu grubun genel kredibilitesi daha yüksek ise, bunun borçlunun kredi notuna yansıtılması gerekiyor. Böylelikle, Moody’s ve S&P gibi bağımsız kredi derecelendirme şirketlerinin metodolojileri ile birlikte OECD Rehberi ve GE Capital‘e ilişkin (4 Aralık 2019 tarihli) Kanada vergi mahkemesi kararıd uyarınca, ilk tahlilde tespit edilen bağımsız kredi notu birkaç puan yukarıya çıkartılabilmekte. Ancak, kredi notu analizin yapılabilmesi için ilk önce grup statüsünün belirlenmesi gerek.

Kredi notu metodolojisi nasıl uygulanır?

Kredi notu metodolojisi uygulanırken hem niceliksel hem de niteliksel unsurlar bir arada analiz edilmelidir. Niteliksel değerlendirmeler, bir şirketin rekabet pozisyonunu incelemek için kullandığımız rekabet avantajı gibi risk faktörleri üzerinde durur. Niceliksel bilgi ise, sayısal verilerle ifade edilebilecek diğer unsurları içerir. Moody’s’e göre yapılacak olan analizin ilk aşaması, şirketin ticari ve finansal risk profilini analiz etmektir. Ticari risk analizini gerçekleştirmek için şirketin ülke riski, endüstri riski vb. faktörler incelenir. Bu faktörler genellikle niteliksel değerlendirme ve niceliksel bilgilerin harmonizasyonudur.

Başka bir unsur olan finansal risk de nakit akışı/kaldıraç analizi ile incelendikten sonra şirketin genel risk profili belirlenir. İkinci aşamada ise şirketin sermaye yapısı, finansal politikası, yönetim yapısı ve karşılaştırılabilir derecelendirme gibi diğer faktörler değerlendirilir. Bu değerlendirmeler sonucunda ortaya çıkan sonuç ile şirketin bağımsız kredi notuna ulaşılır.
Nihai kredi notuna ulaşmak için, elde edilen bu sonuca ülke/grup şirket etkisi dahil edilir. Kredi notu belirlenecek olan şirket bir grup şirketi ise, içinde bulunduğu gruptaki önem statüsü belirlenir ve her bir statü için belirlenmiş olan puanlama sistemine göre kredi notu yeniden hesaplanır.

Grup statüsüne göre kredi notu nasıl hesaplanır?

Kredi derecelendirme şirketlerinin bu bağlamda birçok çalışması bulunmaktadır. Bu çalışmalarda en çok kullanılan, daha net kriterler içerdiği için S&P grup kredi notu metodolojisidir. S&P grup statüsünü beş kategoride sınıflandırılmakta olup, bu kategoriler aşağıdaki gibidir:

• Ana Önemde (Core): Grubun günümüz ve gelecekteki stratejisinin ana önemdeki parçasıdır. Grup, şirketi her halükarda destekleyecektir. Genellikle grup kredi notuna çıkartılır.

• Önemli Derecede Stratejik (Highly Strategic): Grubun günümüz ve gelecekteki stratejisinin önemli bir parçasıdır. Grup, şirketi destekleyecektir. Grup, şirketi her halükarda destekleyecektir. Genellikle grup kredi notunun bir puan altına çıkartılır.

• Stratejik Olarak Önemli (Strategicly Important): Grubun günümüz ve gelecekteki stratejisinde genel öneme sahip. Grup, şirketi çoğu durumda destekleyecektir. Genellikle şirketinin bağımsız kredi notu 3 puan arttırılır.

• Kısmen Stratejik (Moderately Strategic): Grubun günümüz ve gelecekteki stratejisinde önemi bulunmamaktadır. Grup, şirketi bazı durumlarda destekleyecektir. Genellikle şirketinin bağımsız kredi notu 3 puan arttırılır.

• Stratejik Değil (Nonstrategic): Grup stratejisi için önemli değildir. Yukarıdaki gruplardan herhangi birine girmeyen şirketler bu grupta sınıflandırılır. Genellikle şirketinin bağımsız kredi notu 3 puan arttırılır.

Önümüzdeki süreçte bizi neler beklemekte?

OECD’nin finansal işlemlerin transfer fiyatlandırmasına özelinde yayınladığı Taslak, her bir finansal işlemin emsallere uygunluğunun analizinde ilk olarak kredi notu metodolojisine başvurulmasını öngörmektedir. Özellikle Türkiye’de teoride kalmış ve uygulanmasına çok sık rastlanmayan bu yöntem, OECD Taslağı ile birlikte oldukça önem kazanmıştır. Garantörlük, grup içi borçlanmalar, nakit havuzu gibi finansal işlemlerin karşılaştırılabilirlik analizlerinde başvurulacak ilk ve temel adım olarak öngörülen kredi notu metodolojisinin artık Türkiye özelinde de pratikte daha sık karşımıza çıkacağını ve dolayısıyla incelemelerde de dikkat edilecek önemli bir husus olacağını düşünüyoruz.