Traktör ve tarımsal mekanizasyonda yeni vergi ve krediler
Yeni yıla girerken tarımsal mekanizasyon ve özellikle de traktörler için uygulanan vergi ve düşük faizli kredilerde önemli değişiklikler yapıldı. İthalat vergilerinde yapılan artış ve devletin düşük faizli kredilerindeki yeni uygulamanın 2017’de tarım sektörüne önemli yansımaları olacak. Bakanlar Kurulu’nun 18 Ocak 2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan kararı ile ithal edilecek traktörlere yüzde 21 ek gümrük vergisi getirildi. Avrupa Birliği, Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) üyesi ülkelerin yanı sıra İsrail, Makedonya, Bosna Hersek, Fas, Batı Şeria ve Gazze Şeridi, Tunus, Mısır, Gürcistan, Arnavutluk, Ürdün, Şili, Sırbistan, Karadağ, Kosova, Morityus, Moldova, Güney Kore, Malezya ve bazı ülkeler bu vergiden muaf tutuldu.
İthalata getirilen bu verginin Çin, Hindistan gibi ülkelerden gelen ucuz ve aynı zamanda yedek parça ve servis sorunu olan traktörlerin Türkiye’ye girişini engellemeyi amaçlıyor. Bu nedenle genel olarak sektörde kabul gören bir karar oldu.
Ancak, aynı karar kapsamında dökme demirden ince ve kalın boru, içten yanmalı dizel ve yarı dizel motor, döner deplasmanlı pompalar, elektrik motorları ve jeneratörler, vites kutuları, diferansiyelli hareket ettirici akslar gibi bazı ürünlerin ithalatında yüzde 5.8 ile yüzde 30 oranında değişen oranlarda ek gümrük vergisi getirilmesi sektörde tartışmaya neden oldu. Özellikle, bir iki lisans dışında yerli motor üretiminin olmadığını belirten sektör temsilcileri, bunun traktör ve diğer tarım makinalarında fiyat artışına neden olabileceğini dile getiriyor.
Traktör ithalatçıları ise, alınan kararların yerli üreticileri korumaya yönelik olduğunu ve bunun haksız rekabete neden olacağını iddia ediyor.
Sektörde tartışılan bir başka önemli gelişme ise, Bakanlar Kurulu Kararı ile Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri aracılığıyla kullandırılan düşük faizli traktör ve tarımsal mekanizasyon kredilerindeki değişiklikler oldu.
Bakanlar Kurulu’nun 31 Aralık 2016 tarihli Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanan “Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerince Tarımsal Üretime Dair Düşük Faizli Yatırım ve İşletme Kredisi Kullanılmasına İlişkin Karar”ına göre, 2016’da 1.5 milyon lira üst limitli yatırım ve işletme kredisinde yüzde 50 faiz indirimli olan tarımsal mekanizasyon kredisinde limit değişmezken bu yıl sadece yatırım kredisinde yüzde 75 faiz indirimi uygulanacak.
Traktör kredisinde ise önemli bir değişiklik yapıldı. Traktör kredilerinde 50 bin liraya kadar yüzde 50, 50 bin lira ile 250 bin lira arasındaki yatırım kredisinde yüzde 25 faiz indirimi uygulanacak.
Bakanlar Kurulu’nun bu kararı da sektörde farklı yorumlara neden oldu. Tarımsal mekanizasyona daha çok kredi desteği sağlanması ve faiz indiriminin yüzde 75’e çıkarılması olumlu karşılanırken, traktör kredisinde kademe sistemine geçilmesi eleştirildi. Özellikle 50 bin liraya kadar olan kredilerin cazip hale getirilmesi “küçük traktörlerin destekleneceği” algısı yarattı.
Ziraat Bankası yetkilileri, traktör kredisinde çiftçilerin talepleri ve bugüne kadar kullandırılan krediye olan talebin dikkate alınarak böyle bir düzenleme yapıldığını ifade ediyor.
Traktör sektöründe yaşanan bu gelişmeleri; hem üretici, hem ihracatçı hem de ithalatçı konumda olan Türk Traktör’ün Genel Müdürü Marco Votta ile konuştuk.
Türkiye’nin tarımda çok önemli bir ülke olduğunu ve dünyaya bunu anlatması gerektiğini söyleyen Votta’ya göre traktöre getirilen yüzde 21 gümrük vergisi çiftçiyi ve ülke tarımını koruyan bir uygulama.
Hükümetin sektörde belli bir kaliteyi tutturmaya çalıştığını belirten Votta’nın değerlendirmesi özetle şöyle: “Türkiye, dünyanın en büyük tarım ülkelerinden birisi. Burada dünyadaki tüm markalar, bildiğim kadarıyla 41 traktör markası var. 2016 yılında Kasım ayı itibariyle 62 bin 600 traktör satıldı. Yıl sonu itibariyle 70 bini aşacak. Traktör satmak önemli değil. Erzurum’a, Bitlis’e traktör satmak satıcı için çok iyi, çok büyük başarı. Ama, çiftçi açısından baktığınızda yedek parça ve servis alamıyorsa bu çok kötü. Şeffaf olmak gerekir. Çiftçi yedek parça ve servis istediğinde “bir kaç gün sonra gelecek” demek doğru değil. Kim kaybediyor bu durumda elbette çiftçi. Çiftçiye ucuz traktör, küçük markayı satabilirsiniz. Ama arkasında durmanız lazım. Günün sonunda önemli olan müşteridir. Müşteride yarattığınız her sorun çok kötüdür.
Birisi dışarıdan traktör ,biçerdöver veya pamuk toplama makinasını getirip satabilir. Bunu engelleyecek bir durum yok. Ama, bir yıl sonra sorun çıktığında çiftçi ne yapacak? Arkasında servis yoksa nereye gidecek? O nedenle biz diyoruz ki, bir şey satıyorsanız servisiniz olacak. Batı’da satış sonrası destek çok önemli. Garantilere bakıyorlar. Bu nedenle rekabet kısıtlanmış durumda. İyi bir servis vermiyorsanız çok büyük sorun oluyor. Türkiye’nin de yapmak istediği bu. Yedek parça ve servisi olmayanlara kısıtlama getiriliyor. Bu hizmeti olanlar açısından bir sıkıntı yok.”
Çiftçilerin traktör alırken çok bilinçli davrandıklarını ve sıkı pazarlık yaptıklarını belirten Votta, traktör kredilerindeki uygulamada sık sık değişiklik yapılmasının doğru olmadığını söyledi. Küçük traktör satışının teşvik edilmesinin ülke ekonomisine yarar sağlamayacağını anlatan Votta: “İki küçük traktörün yaktığı yakıt bir büyük traktörünkinden fazlaysa bundan ülke zarar görür. Çünkü yakıtta dışa bağımlıyız. Ekipmana daha çok destek vermek doğru. Fakat,”- çiftçinin daha büyük traktöre ihtiyacı yok” demek doğru değil. Dünyada en verimli tarım yapan ülkelerin hepsi büyük traktör kullanıyor. Gerçekten ekipman kullanmak istiyorsanız, teknolojiyi kullanmak istiyorsanız büyük traktöre ihtiyaç var” bilgisini verdi
Sektördeki gelişmelere değinmişken, dövizdeki artış,getirilen ek vergiler ve enflasyondaki artışın yakın gelecekte traktör ve tarım makinalarına zam olarak yansıyacak. Sonuç olarak, tarımın vazgeçilmez araçlarından traktör ve tarımsal mekanizasyonda yaşanan her gelişmenin tarımsal üretimi, verimliliği doğrudan etkilediği gerçeğini unutmamak gerekir.