Trabzon'da iş dünyasından izlenimler
Garanti Anadolu sohbeti için gittiğim Trabzon'da öğleden önce yaptığım sohbetlerde, bölge işadamlarının bazı değerlendirmelerini ve önerilerini dinledim. Karadeniz'de ticaretlerine kapanan liman sorunundan, fındıkta lisanslı depoculukla ilgili gelişmelere, fındıkta dekar başına üretim geliştirilmesinden, ürünün daha kaliteli hale gelmesi ve daha fazla tüketilmesi için gerekenlere, İran'ın siyasal nedenlerle 9 günlük vize uygulamasının orada yatırımı olan işadamları için yarattığı soruna bölge işadamlarının görüşlerini dinledim. Onların görüşlerini size aktaracağım.
Garanti Anadolu sohbetlerinden 82.'si için sabah 7.00 uçağıyla Trabzon'a gidince, toplantı öğleden sonra olduğu için Prof. Kenan Mortan'la onun bir süre önce gerçekleştirdiği Ortak Akıl toplantısına katılan bazı kişileri ziyaret edip toplantı öncesi kent ekonomisi ile bilgi almak için ziyaretler yaptık.
İlk ziyaretimizi endüstiriel balıkçılık yapan Spor eski bakanı Faruk Özak'ın oğlu Mehmet Akif Özak'a yaptık. Özak'ın yeni bir işi Türkcell Çağrı merkezinde yaptığımız sohbette hem çağrı merkezi, hem balıkçılık konularında konuştuk.
Özak, çağrı merkezinde başlangıç olarak 310 kişinin istihdam edildiğini, bunların yüzde 75'inin kadın, yüzde 25'inin erkek ve tamamının üniversite mezunu olduğunu söyledi. Önce şive sorunu olabileceğini düşündüklerini ama böyle bir sorun yaşamadıklarını belirtti. Çağrı merkezlerinin Anadolu'nun birçok kentinde istihdam açısından önemli imkan yarattığını, Trabzon'da çağrı merkezinde istihdamın yatın zamanda artacağına inandığını söyledi. Erzurum Türkcell çağrı merkezinde 1200,Diyarbakır'da 850 kişinin istihdam edildiğini açıkladı.
Balıkçılıkta hamsi, istavrit ve palamut balıklarının işleyip şoklayarak iç ve dış pazara sunduklarını Rusya ve Karadeniz'de komşu ülkeler Gürcistan, Ukrayna gibi ülkelerde önemli balık tüketimi olmasına karşın, ne avcılık ne de kültür balıkçılığının yaygın olmamasının önemli ihraç imkanı yarattığını, henüz bundan yeterince yararlanılamadığını, bu alanda yeni önemli yatırımlar yapılacağına, yeni balık çiftlikleri kurulacağına inandığını belirtti.
İkinci ziyaretimizi de Oltan'ın OSB'deki fındık fabrikasına yaptık. Oltanların damadı ve Trabzon ticaret borsa başkanı Şükrü Güngör Köleoğlu ile sohbet ettik. Üretim tesisini gezip bilgi aldık. Lisanslı depoculuk sisteminin azotlu depolarla geliştirilip, ürün borsalarının kurulması gerektiğine inandığını söyledi. Fındık'ta lisanslı depoculuk konusunda bir gelişme olup olmadığını sorduğumda, TOBB bize görev verdi. Fındık üretim bölgesindeki 19-20 TMO deposunu gezip raporladıklarını, bunların uygun olmadığını, fındık depolama alanlarında farklı randımandaki fındıklar için özel azotlu depolama bölümlerinin olması gerektiğini yerel borsaların çoğunun mali gücünün bu depoları kurma gücü olmadığını, şu anda sadece iki merkezde Ünye ve Düzce'de TMO depolarında yapılan düzenlemelerle birinde 25 bin birinde 40 bin tonluk depolama imkanı yaratılmakta olduğunu söyledi. Kendilerinin borsa olarak Oltan firması sponsorluğunda aldıkları fındık kurutma makinelerinde üreticiye ücretsiz hizmet vererek ürünün kalite ve fiyatını artırma hizmeti verdiklerini söyledi. Bunun için jüt çuvallara doldurulan ve randevu alınarak kurutmayı makine getirilen ürünlerin kurutularak üreticiye verildiğini belirtti.
Fabrikayı gezerken gördük ki, müşterinin talebine göre ara malı üretiminin yapılmakta olduğunu fındığın, un, istenilen büyüklükte kıyılmış, krokan kaplanmış olarak paketlenip ihracatının yapıldığını gördük. Artık, natural ihracatıyla, işlenmiş ürün ihracatının aşağı yumarı aynı olduğunu öğrendik. Daha sonra ziyaret ettiğimiz Selahattin Aslantürk bu yılın bugüne kadarki 230 bin tonluk ihracatının yüzde 46'sının işlenmiş naturel iç fındık olarak ihraç edildiğini açıkladı. LİTAŞ Lisanslı depoculuk şirketinin TOBB'un içinde yer aldığı bir kuruluş olduğunu AB fonuyla Giresun Ticaret Borsasının azotlu bir lisanslı depo kuruluşu çalışmalarının yapıldığını söyledi. Fındık tüketiminin dünyada nasıl artacağının çalışmasının ve dekar başına daha iyi verim alınmasının çalışmasının yapılması gerektiğıinin de altını çizdi.
Gündoğdu Mobilya ziyaretimizde Aydın Gündoğdu'nun odasında yeni yönetim binalarının resimleri yer alıyordu. Bizi gelecek sefer yeni merkezlerinde kabul edeceklerini söyledi. Türkiye'de Doğu ve Güneydoğu'daki gelişmelerinden sonra, Marmara bölgesine açılmayı planladıklarını anlattı. Bildiğimiz İran çalışmalarının ne durumda olduğunu sorduğumda, son dönemde siyasal gelişmeler nedeniyle sorunlar yaşadıklarını, önce iki mağazalarında, sonra toptan satış depolarında çalışmalarına ara verdiklerini söyledi. Ayrıca, İran'lıların "Siyasal sorunları gerekçe gösterip vize uygulamasına başladıklarını dokuz günlük sınırlı izin verildiğini söyledi. Zaman içersinde siyasetin yumuşaması sonrası İran'da faaliyetlerini sürdüreceklerini, bunun dışında Gürcistan'a ihracata başladıklarını ucuz ürünler, ancak talebin sadece ucuz ürün gamına olduğunu belirtti.
Trabzon sohbetlerinde liman sorunu ve Karadeniz'de kendilerine kapanan limanların önemli olumsuzluk yarattığını, bu önceden bilinen sorun karşısında bazı tedbirler alınıp, girişimde bulunulmamasının sorunu olumsuz kıldığını belirttiler.
Trabzon'daki 82. Garanti Anadolu toplantısı öncesi öğleden evvel yaptığım ziyaretteki sohbetlerde duyduklarım bunlardı. Öğleden sonraki toplantıda yapılan konuşmalar ve Fındık panelindeki değerlendirmeler ise haberde yer alıyor.