Toz olmamak için...

Barış Yenilmez  - DHC Makina Mühendislik

Balkondaki masanız, sokaktaki yeni yıkanmış arabanız, sabah boyayıp çıktığınız ayakkabınız bir kaç saat sonra toz içinde mi kalıyor? Toz adeta bumerang gibi sildiğimiz süpürdüğümüz yerlere geri dönüyor ve bundan giderek daha fazla rahatsız oluyoruz. Şehir günlük rutini bir toz yaratır ve bu tozu yeşil alanlar adeta yutar. Eğer bir bölgede yeşil alan azalıyor ve yapılaşma artıyorsa, ister istemez toz tutma kapasitesi düşer. Artan miktarda toz havada kalır ve siz nefesinizle yutana kadar şehirde dolaşır.

Rutin dışı toz kaynakları (bina yıkımı; yol, altyapı, metro çalışmaları) ile yaratılan tozun yeşil alanlarca yutulmasını beklemek haksızlık olur. Zira ortaya çıkan toz miktarından zaman zaman göz gözü görmezken ağacın kapasitesi sınırlıdır. (bkz: 17.06.2017 Hürriyet gazetesi: Alsancak toz duman)

Böyle durumlarda, yapılan işin (yıkım ya da çalışma) ciddi zararları oluşabilir. Örneğin: tozu soluyan insanlar hastalanabilir; kişisel olarak sağlık, ülke olarak iş kaybı SGK maliyeti artar. Toz devam ettikçe, nefes alınamıyor diye insanların muhittten ayağı kesilir. Solunan tozun özelliğine göre yaşlısından gencine, bebeğinden hamilesine hastalıklar tetiklenebilir. Maddi zararlar telafi edilse de böyle bir durumun manevi yükü çok ağırdır.

Bunu engelleyebilir miyiz? Kuşkusuz evet

Toz, dağılarak yayılır. Ya vakumlama, ya da su püskürterek durdurulabilir. Açık alanda tercih edilen seçenek su püskürtmedir.

İtfaiye hortumu ile kaynağına su püskürtme yöntemi sıkça uygulansa da hem su sarfiyatı yüksek, hem de toz tutma kapasitesi düşüktür. İtfaiye hortumu, yangın kaynağının havayla (oksijen) irtibatını kesmek için ani ve yüksek miktarda su püskürtür. Bu yöntem toza uygulandığına, sınırlı miktarda toz orantısız şiddetle karşılaşırken kalanlar alay edercesine havada asılı kalır.

Suyun püskürtülmesinde temel sebep, su ile tozu ağırlaştırmak ve yere indirmektir. Bunun için su toz zerreciği boyutunda parçalara ayrılır ve havaya püskürtülür, toz ile buluşan su zerrecikleri ağırlaşıp yere düşer. Doğru toz kontrol sistemi kullanıldığında, düşük su ve elektrik sarfiyatıyla tatmin edici sonuç almak mümkündür.

Toz olmamamız mümkün mü? Tabii ki evet

Toz haberleri ile, nasihatin ötesinde musibet noktasına geldik. "Benim çıkardığım tozdan bir insan zarar görebilir" düşüncesiyle önlem almaktan tutun; yeşil alanların varlık sebebini bu gözle görmeye kadar ufkumuzu açabilecek epey olanak var. Mutlaka maddi yönden bakmak gerekirse, sadece insanların değil, SGK bütçesinin de derin bir nefes alacağını söyleyebiliriz.