Torba Yasa’dan çiftçiye ne çıktı?
Soma’da yaşanan maden faciasından sonra gündeme gelen ve çalışma koşullarının iyileştirilmesini öngören Torba Yasa, deyim yerindeyse çorba yasa oldu. Yasa, TBMM’de günlerce süren görüşmelerden sonra bir gece yarısı, milletvekilleri uykudan uyandırılarak yapılan oylama sonucu kabul edildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın jet hızıyla onayladığı ilk yasa olarak 12 Eylül’de yürürlüğe girdi. Adı üzerinde Torba Yasa. İçinde ne arasanız var. Meclis’e 61 madde olarak girdi ve 146 madde olarak çıktı. Hükümet, yapmak istediği birçok yasa değişikliğini torbanın içine attı. İlk tasarıda çiftçilerle ilgili herhangi bir düzenleme yoktu. Meclis’te görüşmeler sürerken Güneydoğu Anadolu’da elektrik borcu nedeniyle elektriği kesilen çiftçiler yoğun eylemler yaptı.
Eylemler sonuç verdi ve Torba Yasa’ya çiftçilerin tarımsal sulamadan kaynaklanan elektrik borçları da girdi. Torba Yasa’ya göre çiftçiler, tarımsal sulamada kullandıkları elektrikten kaynaklanan ve ödenmemiş borçların ana parasını yılda 1 taksit olmak üzere 5 yılda ödeyebilecek. Borcunu 5 eşit taksitle ödeyenlerden faiz, gecikme zammı, gecikme cezası alınmayacak. Yasa, 30 Nisan 2014 tarihi (bu tarih dâhil) itibariyle vadesi geldiği hâlde ödenmeyen ve Torba Yasa’nın yürürlüğe girdiği 12 Eylül 2014 tarihi itibarıyla ödenmemiş olan borçları kapsıyor. Çiftçilerin borç yapılandırmasından yararlanmak için, Torba Yasa’nın yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar yani kasım sonuna kadar abonesi oldukları dağıtım şirketine başvurmaları gerekiyor. Başvurudan sonra ilk taksiti Aralık 2014’te başlamak üzere 5 eşit taksitte ödenecek. Böylece çiftçiler, elektrik borçlarını 5 yılda 5 eşit taksitte ödeyebilecek.
TEDAŞ Yönetim Kurulu’na taksit ödeme zamanını; alacakların bulunduğu bölgeler, iller, ürünlerin hasat dönemleri dikkate alınarak değiştirme yetkisi veriliyor.
Yasa ile herhangi bir sulama kooperatifi veya sulama birliğine ortak olmayan çiftçilerin bireysel borçlarına sağlanan kolaylık, sulama kooperatifl eri ile sulama birliklerinin ortağı olan çiftçilerin borçlarına da sağlanıyor. Yasada sulama kooperatifl eri ve sulama birliklerinin alacaklarıyla ilgili düzenleme özetle şöyle: “1163 sayılı Kooperatifl er Kanunu’na göre kurulan sulama kooperatifl erinin ve 8/3/2011 tarihli ve 6172 sayılı Sulama Birlikleri Kanunu’na göre kurulan sulama birliklerinin tarımsal sulama faaliyetlerinden kaynaklanan alacaklarından, vadesi 30/4/2014 tarihi (bu tarih dâhil) itibarıyla geldiği hâlde, bu kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla ödenmemiş olanların asıllarının tamamı ile bu alacaklara ilişkin ferîler yerine, bu kanunun yayımlandığı tarihe kadar söz konusu alacakların asıllarına Yİ-Ü- FE(Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi) aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; bu Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar borçlu bulunulan kooperatife/birliğe başvuruda bulunulması ve ödenmesi gereken tutarın, ilk taksit bu Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü aydan başlamak üzere ve her yıl ilk taksitin tekabül ettiği ayda bir taksit ödenmesi suretiyle toplam beş eşit taksitte bu fıkrada öngörülen süre ve şekilde ödenmesi şartıyla bu alacakların ödenen kısmına isabet eden ferîlerin tamamının tahsilinden vazgeçilir. Bu fıkraya göre ödenecek taksitlerin ödeme süresinin son gününün resmî tatile rastlaması hâlinde süre tatili izleyen ilk iş günü mesai saati sonunda biter.”
Sulama kooperatifl eri ve sulama birliklerine olan borçların ödenmesine ilişkin getirilen koşullar ise şöyle: “İlk taksit ödeme süresi içerisinde tamamen ödenmesi hâlinde, bu tutara bu kanunun yayımlandığı tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için herhangi bir faiz uygulanmayacak. Taksitle yapılacak ödemelerinde hesaplanan tutar; iki eşit taksit için (1,10), üç eşit taksit için (1,15), dört eşit taksit için (1,20), beş eşit taksit için (1,25) katsayısı ile çarpılarak bulunan tutar taksit sayısına bölünmek suretiyle ikişer aylık dönemler hâlinde ödenecek taksit tutarı hesaplanacak. Bu fıkra hükümlerinden yararlanmak üzere başvuruda bulunan borçlulara tercih ettikleri taksit süresine uygun ödeme planı verilecek. Tercih edilen taksit süresinden daha uzun bir sürede ödeme yapılamayacak. Ancak, tercih edilen süreden daha kısa sürede ödeme yapılması hâlinde ödenecek tutar ilgili katsayıya göre düzeltilecek.Bu düzenlemeden yararlanılarak süresinde ödenen alacaklara, bu düzenlemede yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla kanunun yayımlandığı tarihten sonraki süreler için faiz, gecikme zammı, gecikme cezası gibi ferî amme alacağı hesaplanmayacak.”
Türkiye Sulama Kooperatifl eri Merkez Birliği Başkanı Halis Uysal, yapılan düzenleme ile ödemelerin 5 yıla yayılması ile çiftçilerin rahat bir nefes alacağını söylüyor.
Özetle, Torba Yasa ile elektrik borçlarının 5 yıla yayılan taksitlerle ödenmesi öngörülüyor.