Torba Yasa'da gümrük için de af var -1-

Hasan AKDOĞAN / Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri

İş dünyasının uzun süredir beklediği Torba Yasa toplumun pek çok kesimi için önemli af, avantaj ve yenilikler içeriyor. Dış ticaret ve gümrük işlemleriyle iştigal edenler de bu yasada ihmal edilmemiş görünüyor. Daha önce yazılan bir makalede yasa kapsamındaki gümrük uzlaşma müessesesi konu edilmişti. Bu yazıda ise; yasadaki af düzenlemeleri ile ilgili bilgileri sizlerle paylaşmak istiyorum. Konu biraz uzun olduğu için yazıyı iki bölüm halinde yayınlamanın yararlı olacağını düşündüm.

Kamuoyunda Torba Yasa olarak bilenen 6111 Sayılı Kanun kapsamında 31.12.2010 tarihinden önce 4458 Sayılı Gümrük Kanunu ve ilgili diğer kanunlar kapsamında gümrük yükümlülüğü doğan ve gümrük idarelerince 6183 Sayılı Kanun hükümlerine göre takip edilen gümrük vergileri, idari para cezaları, faizler ve gecikme zammı alacaklarının yeniden yapılandırılması amaçlanıyor. Bu amaçla da Gümrük Müsteşarlığı'nca hazırlanan (1) seri nolu Gümrük Genel Tebliği (Alacakların Yeniden Yapılandırılması) 08.03.2011 tarihli 27868 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunuyor. Bu kapsamda yükümlülerin gerekli işlemleri yapmaları gerekiyor.

Gümrük Kanunu ve ilgili diğer kanunlar kapsamında gümrük yükümlülüğü doğan ve gümrük idarelerince 6183 Sayılı Kanun hükümlerine göre takip edilen gümrük vergileri, idari para cezaları, faizler ve gecikme zammı alacakları kapsam dahilinde iken; 1918 Sayılı Kanun gereği gümrük idarelerince takip ve tahsili gereken para cezaları ile 4926 Sayılı Kanun gereğince gümrük komisyonlarınca verilen para cezaları kapsam dışında tutuluyor.

Kesinleşmiş alacaklar:

Alacaklara karşı Gümrük Kanunu'nun 242'nci maddesinde yer alan sürelerde idari itirazda bulunulmaması, idari itiraz yolunun tüketilmesi ve süresi içinde idari yargı mercilerine başvurulmaması ya da idari yargı mercilerince idare lehine karar verilmesi durumunda olan; 31.12.2010 tarihinden önce gümrük yükümlülüğü doğan ve gümrük idarelerince takip edilen amme alacaklarından, 25.02.2011 tarihinde kesinleşen amme alacaklarına ilişkin olarak;

a) Vadesi geldiği halde ödenmemiş olan ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan gümrük vergileri asıllarının ödenmemiş kısmının tamamının,

b) Tahsil edilecek vergilere bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer'i amme alacakları yerine Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın,

Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla gümrük vergilerine bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer'i amme alacakları dahil olmak üzere asla bağlı olarak kesilen idari para cezalarının tamamının tahsilinden vazgeçiliyor.

Ayrıca; Aslı, 25.02.2011 tarihinden önce ödenmiş olan gümrük vergileri;

İhtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine tahakkuk etmiş olan gümrük vergileri;

31.12.2010 tarihine kadar dahilde işleme rejimi kapsamında gümrük yükümlülüğü doğan ancak kanunda öngörülen başvuru süresi sonuna kadar ihracat taahhüt hesabı müeyyideli kapatılan dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamına giren takibe konu kamu alacakları,

için de kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla gümrük vergilerine bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer'i amme alacakları dahil olmak üzere asla bağlı olarak kesilen idari para cezalarının tamamının tahsilinden vazgeçiliyor.

6111 Sayılı Kanun'un 2/8. fıkrası uyarınca aftan faydalanmak için başvuru süresi sonu olan 02.05.2011 tarihine kadar müeyyideli kapatılan dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme iznine ilişkin başvuruların süresinde yapılabilmesi için, müeyyideli kapatma işleminin başvuru süresi sonundan önce yapılması gerekiyor.

Kesinleşmiş para cezaları:

31.12.2010 tarihinden önce gümrük yükümlülüğü doğan ve gümrük idarelerince takip edilen amme alacaklarından, 25.02.2011 tarihinde kesinleşen para cezalarına ilişkin olarak, vadesi geldiği halde ödenmemiş olan ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan 4458 Sayılı Kanun ve ilgili diğer kanunlar kapsamında gümrük yükümlülüğü nedeniyle gümrük vergileri asıllarına bağlı olmaksızın kesilmiş olan idari para cezalarının yüzde 50'sinin, kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla cezaların kalan yüzde 50'sinin tahsilinden vazgeçiliyor.

Kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan alacak asılları:

31.12.2010 tarihinden önce gümrük yükümlülüğü doğan ve 25.02.2011 tarihi itibarıyla;

a) İdari itiraz süresi geçmemiş veya idari itiraz mercilerine intikal etmiş bulunan, ilk derece yargı mercileri nezdinde dava açılmış ya da dava açma süresi henüz geçmemiş olan gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklarda; gümrük vergilerinin yüzde 50'sinin,

b) Tahsil edilecek tutara ilişkin faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın,

kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla gümrük vergilerinin kalan yüzde 50'si ile faiz, gecikme faizi, gecikme zammı ve asla bağlı olarak kesilen idari para cezaların tamamının tahsilinden vazgeçiliyor.

İtiraz veya temyiz aşamasında bulunan alacaklar

1- 25.02.2011 tarihi itibarıyla bölge idare mahkemeleri veya Danıştay nezdinde ilgisine göre itiraz veya temyiz süreleri geçmemiş ya da itiraz veya temyiz yoluna başvurulmuş ya da karar düzeltme talep süresi geçmemiş veya karar düzeltme yoluna başvurulmuş olan gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklarda, bu maddeye göre ödenecek alacak asıllarının tespitinde, Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla tahakkukun bulunduğu en son safhadaki tutar esas alınıyor.

2- 25.02.2011 tarihinden önce verilmiş en son kararın;

a) Terkine ilişkin karar olması halinde, tahakkuka esas alınan gümrük vergilerinin yüzde 20'si ile bu tutara ilişkin faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla, gümrük vergilerinin kalan yüzde 80'inin, faiz, gecikme faizi, gecikme zammı ve alacak aslına bağlı olarak kesilen idari para cezalarının tamamının tahsilinden vazgeçiliyor.

b) Tasdik veya tadilen tasdike ilişkin karar olması halinde, tasdik edilen gümrük vergilerinin tamamı ile bu tutara ilişkin faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla, faiz, gecikme faizi, gecikme zammı ve alacak aslına bağlı olarak kesilen idari para cezalarının tamamının tahsilinden vazgeçiliyor.

c) Ancak, verilen en son kararın bozma kararı olması halinde (1)'de belirtilen; kısmen onama kısmen bozma kararı olması halinde ise onanan kısım için (b)'de belirtilen; bozulan kısım için (1)'de belirtilen hususlar uygulanır.

Dava konusu edilen para cezaları

25.02.2011 tarihi itibarıyla açılan davanın sadece idari para cezalarına ilişkin olması halinde;

a) Gümrük vergilerinin 25.02.2011 tarihinden önce veya kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi şartıyla, bu vergilere bağlı para cezalarının tamamının,

b) Asla bağlı olmaksızın kesilen idari para cezalarından kesinleşmemiş ve dava safhasında bulunanlarda cezanın yüzde 25'inin, verilmiş en son Kararın terkine ilişkin olması halinde cezanın yüzde 10'unun, tasdik veya tadilen tasdike ilişkin olması halinde ceza tutarının yüzde 25'inin, Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla kalan cezaların,

tahsilinden vazgeçiliyor.

Bu kapsamda ödenecek alacakların tespitinde esas alınacak olan en son karar olarak, para cezasına ilişkin olarak verilen ve 25.02.2011 tarihinden önce tebliğ edilmiş olan karar kabul ediliyor. 

Bu kapsamdaki indirimden yararlanmak için başvuruda bulunan ancak kanunda belirtilen ödeme şartını yerine getirmeyen borçlulardan para cezasının tamamı başka bir işleme gerek olmaksızın takip ediliyor. Bunun için 25.02.2011 tarihinden önce verilmiş olan en son yargı kararının,  para cezasının tasdikine ilişkin olması halinde bu karar üzerine tahakkuk eden alacaklar takip ediliyor.

Kendiliğinden yapılan beyanlar

Gümrük Kanunu'na ve ilgili diğer kanunlara göre tahakkuku ve tahsili gerektiği halde yükümlü tarafından beyan edilmeyen aykırılıkların, yükümlüsünce ilgili gümrük idaresine bildirilmesi durumunda, gümrük vergilerinin tamamı ile hesaplanacak faiz yerine 25.02.2011 tarihine kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla faizlerin ve idari para cezalarının tamamının tahsilinden vazgeçiliyor.

Gümrük mevzuatı ve ilgili diğer mevzuat kapsamında beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen tüm aykırılıklar bu kapsamda değerlendiriliyor.

Diğer alacaklar ve düzenlemeler

Gümrük idarelerince takip edilmekte olan ve vadesi 31.12.2010 tarihinden önce gümrük yükümlülüğü doğduğu halde 25.02.2011 tarihine kadar ödenmemiş olan ve 6183 Sayılı Kanun kapsamında gümrük idarelerince takibi gereken her bir alacağın türü, yükümlülüğü, asılları ayrı ayrı dikkate alınmak suretiyle;

a) Tutarı 50 lirayı aşmayan asli alacakların,

b) İdari para cezalarında 65 lirayı aşmayanların,

c) Tutarına bakılmaksızın bu alacaklara bağlı fer'i alacakların, aslı ödenmiş fer'i alacaklarda toplamı 100 lirayı aşmayanların,

Tahsilinden vazgeçiliyor.

Bu kapsamda olan alacakların, 25.02.2011 tarihi itibarıyla tahsil edilmemiş olanlarının tahsilinden vazgeçilir ve belirtilen tarihten önce yapılmış olan tahsilatlar geri verilmiyor.

Kesinleşmiş alacaklarda tahsil edilecek tutarın tespiti

25.02.2011 tarihi itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş olan ya da henüz ödeme süresi geçmemiş bulunan vergi alacak tutarlarının tespiti için vergi asıllarına;

a) Vade tarihinden, kanunun yayımlandığı tarihe kadar gecikme zammı yerine,

b) Daha önce hesaplanmış gecikme zammı oranında faiz olması halinde, bu faizin hesaplandığı süre dikkate alınarak, gecikme zammı oranında faiz yerine,

TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak TEFE/ÜFE tutarı hesaplanır. Bu tutar, vergi aslı ile toplanarak madde hükmüne göre yapılandırılan alacak tutarı bulunuyor.

Yapılandırılan alacak tutarının, kanunda öngörülen süre ve şekilde ödenmesi halinde vergi aslına ilişkin gecikme zammı, gecikme zammı oranında faiz, vergi aslına bağlı vergi cezaları ile bu cezalara uygulanan gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçiliyor.

25.02.2011 tarihi itibarıyla asılları tamamen ödenmiş gümrük vergileri üzerinden hesaplanmış;

a) Gümrük vergilerinin vade tarihinden ödendiği tarihe kadar geçen süre için hesaplanan gecikme zammı yerine,

b) Gümrük vergilerine gecikme zammı oranında faizin hesaplandığı süre dikkate alınarak, gecikme zammı oranında faiz yerine,

TEFE/ÜFE aylık değişim oranı esas alınarak alacak tutarı hesaplanır. Bu tutarın kanunda öngörülen süre ve şekilde ödenmesi halinde, vergi aslına uygulanan gecikme zammı oranında faiz, gecikme zammı ve vergi aslına bağlı cezaların tamamının tahsilinden vazgeçiliyor.

Asılları tamamen ödenmiş gümrük vergilerine ilişkin gecikme zammı oranında faiz ve gecikme zamlarından, kanunun yayımlandığı tarihten önce kısmen tahsil edilmesi durumunda;

a) Gümrük vergilerinin vade tarihinden ödendiği tarihe kadar hesaplanan gecikme zammı yerine,

b) Gümrük vergilerine gecikme zammı oranında faizin hesaplandığı süre dikkate alınarak, gecikme zammı oranında faiz yerine,

TEFE/ÜFE aylık değişim oranı esas alınarak alacak tutarı hesaplanıyor. Ödenmiş gecikme zammı/gecikme zammı oranında faiz tutarının, hesaplanan TEFE/ÜFE tutarından fazla olması halinde herhangi bir tahsilat yapılmaz, kalan gecikme zammı/gecikme zammı oranında faizin tahsilinden vazgeçiliyor. Bununla birlikte, tahsil edilmiş gecikme zammı ve gecikme zammı oranında faizden red ve iade yapılmıyor. Ödenmiş gecikme zammı/gecikme zammı oranında faiz tutarının, hesaplanan TEFE/ÜFE tutarından az olması halinde ise, ödenecek tutar TEFE/ÜFE tutarından ödenmiş olan gecikme zammı/gecikme zammı oranında faiz düşülmek suretiyle tespit edilir. Bu şekilde belirlenen TEFE/ÜFE tutarının kanunda öngörülen süre ve şekilde ödenmesi halinde, kalan gecikme zammı/gecikme zammı oranında faizin tahsilinden vazgeçiliyor.

TEFE/ÜFE tutarının hesaplanması:

TEFE/ÜFE tutarı, fer'i alacaklar için Seri:A Sıra No:1 Tahsilat Genel Tebliği'nde belirtilen hesaplama yöntemleri ve hesaplama süreleri kullanılarak hesaplanır.

TEFE/ÜFE tutarının hesaplanmasında; 4458 sayılı Kanuna göre hesaplanan gecikme zammı oranında faiz ve 6183 sayılı Kanun'a göre hesaplanan gecikme zammı oranı yerine TEFE/ÜFE aylık değişim oranları kullanılır.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun her ay için belirlediği 31.12.2004 tarihine kadar toptan eşya fiyatları endeksi (TEFE) aylık değişim oranları, 01.01.2005 tarihinden itibaren üretici fiyatları endeksi (ÜFE) aylık değişim oranları esas alınır. 

Bu hesaplamalarda esas alınacak ilk aya ilişkin TEFE/ÜFE aylık değişim oranı, alacağın vadesinin rastladığı ay için açıklanmış olan orandır. Alacağın vade tarihlerinin ayın son günlerine rastladığı hallerde de TEFE/ÜFE aylık değişim oranı vade tarihinin rastladığı aydan başlamak suretiyle hesaplanır.

Kanunun 20'nci maddesinin sekizinci fıkrası gereğince, kanunun yayımlandığı tarihe kadarki TEFE/ÜFE tutarının hesaplanmasında kanunun yayımlandığı ay için esas alınması gereken oran bir önceki aya ait TEFE/ÜFE aylık değişim oranı olacaktır.

Türkiye İstatistik Kurumu'nca Ocak/1980 ayından kanunun yayımlandığı tarihten bir önceki aya ait ÜFE aylık değişim oranı dahil açıklanan TEFE/ÜFE aylık değişim oranları EK-2 sayılı tabloda yer almaktadır. TEFE/ÜFE tutarlarının tespitinde kullanılacak olan TEFE/ÜFE aylık değişim oranlarının eksi (negatif) çıkması durumunda bu oranlar da hesaplamada eksi değer olarak dikkate alınır. Belli bir döneme ilişkin olarak TEFE/ÜFE aylık değişim oranlarının toplamları eksi değer olması halinde alacak asılları üzerinden hesaplanan fer'iler yerine alınması gereken TEFE/ÜFE tutarı sıfır kabul edilir.

Toplam TEFE/ÜFE aylık değişim oranı ile vergi aslı çarpılmak suretiyle gecikme zammı yerine ödenmesi gereken TEFE/ÜFE tutarı hesaplanır. Bu tutar, vergi aslı ile toplanarak madde hükmüne göre yapılandırılan alacak tutarı bulunur.

TEFE/ÜFE tutarının hesaplanmasında esas alınacak diğer hususlar:

Gecikme zammının günlük olarak hesaplanması gerektiği hallerde, bu sürelere uygulanması gereken TEFE/ÜFE aylık değişim oranı da Seri:A Sıra No:1 Tahsilat Genel Tebliği'nde yapılan düzenlemeler çerçevesinde günlük olarak bulunur.

6183 sayılı Kanun'un 51'inci maddesinde yer alan, asgari gecikme zammı tutarı gecikme zammı yerine alınacak TEFE/ÜFE tutarı için de uygulanır.

6183 Sayılı Kanunun 52'nci maddesine göre gecikme zammı tatbik süresini durduran iflas ve aciz halleri söz konusu ise gecikme zammı uygulanmayan süreye TEFE/ÜFE aylık değişim oranı da uygulanmaz, bu hallerin varlığı TEFE/ÜFE uygulanan süreyi de durdurur.

Bir sonraki yazımda konunun diğer yönlerine dikkat çekeceğim.