Torba yasa iş güvenliğinde neleri değiştiriyor?

Ülkemizde ortalama her gün 170 iş kazası olmakta, 3 çalışan yaşamını kaybetmekte ve 4-5 çalışan iş kazası sonucu iş göremez hale gelmektedir. İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenleme amacıyla çıkarılan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun neredeyse tüm maddelere yürürlüğe girmiştir. 

İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri başlıklı 6. maddesi ve iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin desteklenmesi başlıklı 7. maddesi ise kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 1.7.2016 tarihinde yürürlüğe girecektir. Belirtilen tarihten önce iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin hükümler 4857 sayılı İş Kanunu’nda yer almakta ve İş Kanunu kapsamı dışındaki çalışanlar bu hükümden yararlanamamaktaydı. Söz konusu kanun ile tüm çalışanlar iş sağlığı ve güvenliği hükümlerine tabi olmuştur. 

Torba Kanun kapsamında değişiklikler yapacak 
6331 sayılı Kanun’un 2. maddesinde “Kanunun kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır” hükmü düzenlenmiştir. Ancak yine aynı maddenin devamında kanun kapsamı dışında olan kimseler belirtilmiştir. Buna göre; 
a) Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı’nın faaliyetleri. 
b) Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri. 
c) Ev hizmetleri. 
ç) Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar. 
d) Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan işyurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri kanun kapsamı dışındadır. 

Torba Kanun görüşülmesinde Temmuz ayı başında “6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 2’nci maddesinin ikinci fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir.” hükmü yer almaktaysa da değişiklik önergesiyle “havayolu” ibaresi çıkarıldı. Böylece, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun uygulanmayacağı durumlar, uluslararası denizyolu taşımacılığı yapan araçların seyrüsefer halleri ile sınırlandırıldı. “Havayolu” ibaresinin çıkartılmasının sebebi ise hava taşımacılığında sefer sürelerinin kısa ve araçlara kolay ulaşılabilir olması neden olarak gösterildi. 

Torba ile iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri değişiyor 
Torba ile mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulmasını açıklayan 6. madde değiştiriliyor. Maddede yer alan “Çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirir” hükmü diğer sağlık personeli için esnekleştirilerek “10 ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde diğer sağlık personeli görevlendirir” şeklinde yer almaktadır. 

Yine torba ile aynı maddeye “Belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olmayan ancak 10’dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyeri işverenleri veya işveren vekili tarafından Bakanlıkça ilân edilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebilirler” hükmü getirilmektedir. Aynı maddede bir başka değişiklik ise; uygulamada yapılan ancak kanuni bir dayanağı henüz tam oluşturulmamış olan iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli çalıştırmada 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu kapsamındaki öğrenci statüsünde olan çırak ve stajyerler, çalışan sayısının toplamına dahil edilmeyeceğidir. 

Sağlık gözetimi de değişiyor 
“Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz” hükmü değiştirilerek “işyerleri” ibaresinin yerine “işlerde” ibaresi getirilmekte ve çalışanların yapacağı iş ön plana çıkarılmaktadır. Yine aynı maddede Alınması gereken sağlık raporlarının işyeri hekiminden alınacağı, 10‘dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli işyerleri için ise kamu hizmet sunucuları veya aile hekimlerinden de alınabileceği düzenlenmektedir. Böylece bizim daha önce önermiş olduğumuz düzenlemelerin bazıları hayata geçirilmektedir. Ancak iş güvenliğinde yapılacak çok değişiklik var.