Toptan et ve tavuk teslimlerinin KDV oranının %1'e indirilmesinin k
Osman COŞKUN
Bilindiği üzere, 27 Kasım 2011 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan 2011/2466 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile küçük ve büyük baş hayvanların ve kümes hayvanlarının etleri ve sakatatlarının yer aldığı GTİP cetvelinin 2 nolu faslında bulunan malların toptan teslimlerinde uygulanacak KDV oranı %8 den %1'e indirilmiştir. Toptan teslimlerinde KDV oranı indirilmesine rağmen perakende teslimlerinde yani nihai tüketiciye yapılacak teslimlerde KDV oranı indirilmemiş, %8 olarak uygulanmaya devam etmiştir.
KDV neden indirildi?
Perakende safhada uygulanmayacak, daha doğrusu nihai tüketiciye yansımayan KDV indirimin neden yapıldığı başlangıçta anlaşılamamış olup sonradan yapılan açıklamalarda bu indirimden beklentinin aşağıda ki şekilde olacağı anlaşılmıştır. Bunlar;
1. Orta ve uzun vadede kırmızı et ve tavuk eti fiyatlarında düşüş olacağı beklentisi,
2. Bu sektörde yaşanan kayıt dışılığın bu şekilde önüne geçilebileceği beklentisi.
KDV indirimi neden fiyatları etkilemez?
Bu sektörde kayıt dışılığın boyutunu, oranını bilemediğimiz için değişikliğin bu amaca hizmet edip etmeyeceği hakkında bir şey söylememiz mümkün olamayacak. Ama bu değişimin fiyat düşüşüne yol açmayacağını net olarak söyleyebiliriz. Şöyle ki;
a) KDV indirimi nedeniyle, üreticiler ve toptancıların devreden KDV tutarlarında çok büyük artışlar olacak (kısaca 1 iken 5 olacak),
b) Mevcut uygulamada, devreden KDV'nin yıl içerisinde nakden iadesi mümkün olmadığı için mahsup edilemeyen tutarların ertesi yıl içerisinde iade alınabilmesi mümkün olacak; haliyle bu durum KDV indirimi nedeniyle devreden KDV'nin bir yıldan fazla süre için üretici ya da toptancı tarafından finansmanı anlamına gelebilecektir.
c) Mevcut uygulamada, devreden KDV'nin ertesi yıl içerisinde iadesi ancak teminat mektubu ile mümkün olabilmektedir. Takdir edersiniz ki teminat mektubu verilmesi durumunda YMM tarafından raporun yazımı, vergi dairesi tarafından incelemelerin tamamlanması derken minimum 6-8 ay teminat mektuplarının çözümü mümkün olamayacaktır. Verilen teminat mektuplarının komisyonu bir finansman sorunu yaratacağı gibi bir süre sonra rakamların büyümesi halinde bankalardan teminat mektubu alamama gibi sorunlar ortaya çıkabilecektir.
d) Birde bunların üzerine devreden KDV'nin alımı için ek personel çalıştırılması ve YMM'ye ödenecek ücretler konulduğunda bu işlerin finansman yükü daha da artacaktır.
Yukarıda kısaca bahsettiğim finansman ve diğer maliyetlerin üreticiler tarafından tavuk eti fiyatlarına yansıtılmaması mümkün değil. Bu durumda, KDV indirimi yoluyla fiyatların nasıl düşeceğini anlamak bizim açımızdan imkansız hale gelmektedir.
Halihazırda zaten tavuk eti üreticilerinin devreden KDV'lerinde ciddi oranlarda artışlar bulunmakta ve bunların iadesi için uğraşılmaktaydı. Bu değişiklikle bu vahim durum katlanılmaz hale gelebilecektir.
Sektörü rahatlatmak için ne yapmak lazım?
Kırmızı et ve tavuk ürünlerinin toptan teslimlerinde KDV oranının tekrar %1 den %8'e çıkarılıp çıkarılmayacağını bilemiyoruz. Bu konu Bakanlar Kurulu'nun yetkisi dahilinde bulunmaktadır. Ancak, sektörde faaliyet gösteren üreticilerin ve toptancıların bu değişiklikten en az zarar görebilmeleri için, aynı zamanda sektörde faaliyet gösteren firmaların finansman yüklerini azaltabilmek için, Mali İdare tarafından bazı önlemler alınabilir. Hatta bize göre bu önlemlerin biran önce alınmasında büyük fayda olacaktır. Buna göre,
1. İhracat iadelerinde olduğu gibi indirimli oran iadelerinde de indirimli teminat uygulaması getirilebilir. Mevcut uygulamada, indirimli oranda iade alabilmek için iade tutarı kadar teminat mektubu verilmesi zorunluluğu bulunmaktadır. Halbuki ihracattan kaynaklanan iadelerde bu oran %8 e kadar düşebilmektedir. Yani, 100 TL iade almak için 8 TL'lik teminat mektubu verilebilmektedir. Bu uygulama, indirimli oran iadeleri için da yapılabilir.
2. Mevcut uygulamada yıl içerisinde nakden iade almak mümkün olamamaktadır. İndirimli oran iadelerinde ertesi yılı beklemeden yıl içerisinde nakden iade almak mümkün hale getirilebilir.
3. Eski uygulamalarda KDV iadeleri mal ve hizmet aldığı firmaların vergi borçlarına da yapılabilmekteydi. Daha sonra Maliye Bakanlığı tarafından bu uygulamak ortakların vergi borçlarına ortaklıkları oranı ile sınırlı olmak üzere kaldırıldı. Bu uygulama tekrar getirilebilir. Yıl içerisinde mahsup imkanının arttırılması halinde ertesi yıla sarkan iade olmayacağı için en azından bu nedenle doğan finansman yükü de ciddi oranda azalabilecektir.
Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği Derneği tarafından hazırlanan raporda yukarıda bahsettiğimiz sıkıntıların tamamına değinildikten sonra, kanatlı et sektöründe yaklaşık 8.900 işletme ve 11.020 adet kümes olduğu; yaklaşık 500 bin kişinin (üretici çiftçi, sektörle ilgili esnaf, yem, ilaç, yan sanayi, nakliye, pazarlama vs. dahil) istihdam edildiği sektörden geçimini sağlayan insan sayısının (bir ailenin ortalama 4 kişi olduğu varsayılırsa) yaklaşık 2 milyon kişi olduğu açıklanmaktadır.
Sonuç itibariyle, yem maliyetlerinin yüksekliği, navlun fiyatlarındaki artış, soya fasulyesi ve soya küspesi gibi hammaddelerin nedeyse tamamına yakınının ithal edilmesi nedeniyle artan kur maliyeti gibi yapısal sorunlarla boğuşan sektörün birde yukarı da bahsettiğimiz sorunlarla başa çıkabilmesi için kısa sürede çözüm üretilmesinde yarar olacağını düşünmekteyiz.