Tophane olayının arkasında "ekonomi" var
Tophane'yi görmeyenler, orada kimlerin nasıl yaşadığını bilmeyenler Tophane olaylarını anlayamaz.
Tophane olayları, orada yaşayanların içki içenlere tepkisi değildir. Mini eteğe tepkisi değildir. Çağdaş yaşama ve sanata tepkisi değildir. Din ile hiçbir ilgisi yoktur. Rant ekonomisinin kendilerini Tophaneden kovmaya başlamasının ortaya çıkardığı tansiyonun patlamasıdır.
Ben 1980 Yılından buyana 30 yıldır Tophane'deki yaşamın içindeyim. İş yerim Yüksek Kaldırımın başında, aracımın garajı Galata kulesinin sokağında idi. Günde en az iki defa Tophane sokaklarından geçerdim.
Galata Kulesi çevresi ve Tophane İstanbul'un en önemli yerleşim bölgeleridir. Galata Kulesi'nin üst sokağından yürüyerek taksime çıkar, alt sokağından yürüyerek Karaköy'e inersiniz. Tophane'nin üzerinden yürüyerek Cihangir'e ve Taksim'e, yandan yürüyerek Galata Kulesi önünden Karaköy'e ve Taksim'e, aşağısından yürüyerek Tophane rıhtımına ulaşırsınız.
Bu yörede çok sayıda gayrimüslimlerden kalma eski görkemli kagir apartman vardır. Çünkü Osmanlı döneminde zengin bankerler, sigortacılar, tüccarlar bu yörede yaşamıştır.
Cumhuriyet döneminde gayrimüslimlerin çoğu bu bölgeyi terk etti. Kalanlar Varlık Vergisi ve 6-7 Eylül olayları sonrası bölgeden ayrıldı. Binaların bir kısmı satıldı. Bir kısmı kiraya verildi. Buralarda eski Tophane'liler yok. Eski Tophane kabadayıları kalmadı. Buralarda en düşük gelir grubundakiler yaşamaya başladı.
2000'lerde değişim başladı
2000'li yılların başında Galata Kulesi çevresine orta ve üst gelir grubu ilgi duyar oldu. Eski binalar satın alındı. Onarıldı. Bu ise hızlı bir değer rantı ortaya çıkardı. 30 Bin liraya satılan apartman katları 500 bin liraya alıcı bulur oldu. 150 Bin liraya satılamayan apartmanlara 2 milyon dolar ödenmeye başlandı. Bugün Galata Kulesi meydanında eski bir apartmanın satış fiyatı 8 milyon dolar.
Galata Kulesi çevresinde açılan butikler, lokantalar, sanat galerileri şimdilerde Tophane'ye doğru yayılıyor. Tophane çık kısa süre sonra İstanbul'un en cazip, gençlerin en fazla ilgi gösterdikleri yerleşim yeri haline gelecek.
Ucuz kira sona eriyor
Bu değişim çok kimsenin (özellikle Tophane'de mülkü olanların) hoşuna gider ama Tophane'de bugün (işyeri veya konut kiralayarak) yaşayanların hiç mi hiç hoşuna gitmiyor. Bugün Tophane'de yaşayanlar, buradaki kiralar çok çok düşük olduğu için, Tophane çok yere yakın olduğu için burada yaşıyor. Tophanede bugün yaşayanların çoğu seyyar satıcı, eski eşya toplayıcısı, tamirhane sahibi, bakkal, köfteci, çorbacı. Ve de buralarda yaşayanlar arasında işsizlik oranı çok yüksek.
Gündüzleri Tophane'den geçiniz. Yol kenarında oturmuş, ellerinde bira şişesi, gelen geçeni seyreden yüzlerce yaşlı, genç kadın ve erkek görürsünüz. Kadınlı, erkekli gündüzleri sokakta yol kenarına oturarak bira içen Tophane halkı, sanat galerine gelenler bira içiyor diye onlara neden saldırsınlar ki?
Dünyanın en eski umumhanesi olduğu söylenen Manukyan'ın ünlendirdiği Yüksek Kaldırım Umumhanesi Tophane'nin bitişiğindedir. Umumhaneye giden hayat kadınları ve de onların müşterileri Tophane'den geçer. Onlar Tophane'lileri Tophane halkı da onları rahatsız etmez. Bu anlayıştaki Tophane halkı mini etekli kızlardan ve balkona çıkan fanilalı erkeklerden neden rahatsız olsun?
Onlar, bugün yaşamlarını sürdürdükleri Tophaneyi terk etmek zorunla kalacaklarını görüyorlar. Bunun önlenemeyecek bir gelişme olduğunun farkındalar. Bu onların öfkelerinin, çaresizliklerinin patlamasıdır. Onlar değişen, yeniden yapılanan Tophane'de yaşayamayacaklarını görüyorlar. Onlar bugünkü kira bedeli ile İstanbul'un başka bir yerinde işyeri ve konut bulamayacaklarını biliyorlar. Onlar çaresizlik içindeler.
Olayı bu boyutu ile, "ekonomi" penceresinden değerlendirmez isek, "gericilik patladı, halk sanatçılara saldırdı, dinciler içki içenleri parçaladı "gibi yanlış değerlemelerle kendimizi aldatmış oluruz.