Tohumculukta yeni politika ve uygulamalar

Bu yıl uygulamaya konulan Milli Tarım Projesi, ağırlıklı olarak havza modeli ve hayvancılık üzerinden ele alınıyor. Oysa, proje kapsamında tarımda bir çok konuda yeni uygulamalar öngörülüyor. Bunlardan birisi de tarımın temeli olan tohumculuk. Tohumculuk konusunda çok tartışılacak uygulamalar öngörülüyor. Bunlardan en önemlisi, tarım desteklerinin sadece sertifikalı tohum kullanacak çiftçilere verilecek olması.

Hükümet, 2018 üretim yılından itibaren, sertifikalı tohum kullanmayan çiftçilere tarım desteği vermeyecek. Sadece bir istisnası var. Beş dekar ve altındaki aile işletmelerinde sertifikalı tohum kullanma şartı aranmayacak.

Tohumculuktaki yeni uygulama çiftçilere nasıl yansıyacak? Tohumculukta yerli üretimi mi, ithalatı mı artıracak? Tarımsal üretim nasıl etkilenecek? Bu sorulara yanıt verecek analiz ve değerlendirmelerin yapılması gerekiyor.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın yayınladığı Milli Tarım Projesi kitabında tohumculuk konusunda yapılan değerlendirmeler özetle şöyle:

1- Bitkisel üretimde verimliliği etkileyen en önemli girdi tohumdur. Tohum; geçmişte sadece bitkisel üretimin ana girdisi olarak değerlendirilirken günümüzde gıda güvenliğinin temeli olarak da kabul edilmektedir.

2- Toprağa atılan tohumun; çeşidi, hastalıklı, zararlı ve yabancı tohumlardan ari olup olmadığı, verim miktarı ve kalitesinin ekim öncesi biliniyor olması, bitkisel üretimin arz güvenliği için büyük önem arz etmektedir.

3- Sertifikalı tohum; çeşit özellikleri dışında bazı hastalık ve zararlılardan ari olması sağlanan ve belirli saha ve laboratuar testlerinden geçirilerek devlet tarafından belgelendirilen tohumdur. Sertifikaları olmayan tohumlar uluslararası ticarete konu olamamaktadır.

4- Tohumculukta hedefimiz; potansiyelimizi daha etkin değerlendirerek, araştırma enstitülerimiz ve özel sektör işbirliği ile ülkemizi dünyanın ilk 5 ülkesi arasına taşımaktır.

5- Mevcut durumda; yurtiçinde üretilerek sertifikalandırılan tohumlukları kullanarak üretim yapan çiftçilerimize 2005 yılından bu yana sertifikalı tohum kullanım desteği, bu tohumları üreten kuruluşlara da 2008 yılından itibaren sertifikalı tohum üretim desteği ödemesi yapılmaktadır. Bu kapsamda toplam 1.4 Milyar lira destekleme ödemesi yapılmıştır.

6- Ülkemizde 2016 yılında üretilip sertifikalandırılan 954 bin ton sertifikalı tohumluk, çiftçilerimiz tarafından kullanılmış, bir kısmı da 70 ülkeye ihraç edilmiştir. Ülkemizin yıllık sertifikalı yem bitkileri tohumluk ihtiyacı, yenileme esası dikkate alındığında yaklaşık 17 bin tondur. Alınan tedbirlerle 2016 yılındaki sertifikalı yem bitkileri tohumluk üretimimiz bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 50 artışla 3 bin 750 ton olarak gerçekleşmiştir.

7- 2018 yılından itibaren tarımsal desteklerden sertifikalı tohum kullananlar yararlandırılacaktır. Bu sayede; sertifikalı tohum kullanım miktarı artacak, tohumculuk sektöründeki yerli firmalar güçlenecek, nitelikli tohumlarımız tespit edilmiş olacak,- tarımsal üretimde verimlilik artacak, tohumda biyolojik türlerin muhafazası sağlanmış olacaktır.

8- Beş dekar ve altı küçük aile işletmelerinde sertifikalı tohum kullanma şartı aranmayacaktır.

9- Ülkemizde bulunan tüm tohumlar yerel, kayıtlı, kayıtsız fark etmeksizin tohum gen bankalarında saklanmaya devam edilecektir. Böylece hiçbir yerel çeşit kaybolmayacaktır. Tohum gen bankalarında muhafaza edilen tohumlar, kullanmak isteyenlere verilecektir.

10- Yerel çeşitlerde verim ve kalitenin artırılması amacıyla ıslah çalışmalarına daha fazla önem verilecektir. Bütün yerel çeşitler kayıt altına alınıp sertifikasyon sürecine dahil edilerek ticareti kolaylaştırılacaktır.

11- Yerel çeşitlerin kullanılması ve teşviki amacıyla; sertifikası olmayan yerel çeşitler ve kendi havzasında o havzaya ait yerel çeşitleri kullanan üreticiler desteklenecektir. Yerelde üretilen tüm çeşitler, kendi havza sınırları içinde istenildiği kadar üretilebilecektir. Yerel çeşitlerden tohum kayıt-tescil ücretleri alınmayacaktır.

Yukarıda 11 maddede özetlediğimiz, Milli Tarım Projesi kapsamında tohumculukta yapılmak istenenler. Bunların ne kadarı yapılabilir, yapıldığında tohumculuk sektörü,çiftçi nasıl etkilenir? bunların tartışılmasında yarar var.

Tarımın temeli olan tohumda atılacak her adım çok dikkatli atılmalı. Türkiye gibi biyoçeşitliliği ve tarım potansiyeli bu denli zengin bir ülke tohum ithal eden değil tohum ihraç eden ülke olmalı. Tek tip,tek çeşit yerine çeşitliliğin korunması temel ilkelerden biri olmalı.Bugün ticari değeri olmayan bir çeşit yarın çok değerli olabilir.

Tablodan da görüleceği üzere özellikle hububat,baklagiller tohumunda Türkiye, kendine yeter konumda. Fakat sebze tohumunda büyük oranda dışa bağımlı. Uygulanacak politikalar bu dışa bağımlılığı ortadan kaldırmaya yönelik olmalı. Çiftçiyi tohum şirketleri karşısında güçsüz,mahkum bırakacak düzenleme ve uygulamalardan kaçınmak gerekir.

Özetle, tohumculukta milli,ulusal bir politikaya ihtiyaç var.