”TL reel olarak hala değerli”

Bu bizim görüşümüz değil; Merkez Bankası'nın görüşü. Merkez Bankası'nın 2003 yılı bazlı ve TÜFE'yi esas alan reel efektif döviz kuru endeksine göre, aralık ayı itibariyle Türk Lirası yüzde 9.16 oranında değerli durumda.

Merkez Bankası reel efektif döviz kurunu hesaplarken bir dizi endeks oluşturuyor. Biz, TÜFE'ye göre oluşturulan endeksi esas aldık. TÜFE esaslı olarak da üç endeks var; biri ortalama durumu gösteren endeks, diğerleri ise gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin paralarına ve bu ülkelerdeki enflasyon düzeyine göre oluşturulan endeksler.

Ortalama durumu gösteren endekse göre 2003 yılında 100 olan reel efektif döviz kuru en yüksek düzeye 126.99 ile 2010 yılında çıktı, 2011 yılının ortalaması ise 112.27 düzeyinde oluştu. TL, böylece geçen yıl 2010 yılına göre reel bazda yüzde 11.6 değer yitirmiş oldu.

Geçen yılki ortalama endeks 2005-2010 dönemini kapsayan altı yılın altında kaldı.

Merkez Bankası'nın üç endeks oluşturduğundan söz ettik. Aktardığımız değerler, ortalama endekse göre oluşan tabloyu gösteriyordu. TL, gelişmekte olan ülkelerin paralarına göre oluşturan endekse göre 2011 yılını reel olarak değer yitirmiş bir şekilde kapattı. Bu endekse göre TL geçen yılın tüm aylarında 100'ün altında, yani baz değerinin altında değerler aldı; aralık ayındaki düzey 87.59 olarak oluşurken, yıllık ortalama da 91.21 oldu.

Gelişmiş ülkeler bazlı endekse göre TL hala değerli durumda. Bu endekse göre reel efektif döviz kuru geçen yılın aralık ayında 118.52, 2011'in ortalamasında ise 121.35 düzeyinde oluştu.

Merkez Bankası gelişmiş ülkeler olarak; "Almanya, İtalya, ABD, Fransa, İngiltere, İspanya, Belçika, Hollanda, Japonya, Kore, İsviçre, Avusturya, Tayvan, Yunanistan, Çek Cumhuriyeti, İsrail, Finlandiya, Danimarka, İrlanda, Slovakya ve Portekiz'i alıyor.

Hesaplamada gelişmekte olan ülkeler ise; Çin, Rusya, Romanya, Polonya, Hindistan, Macaristan, Bulgaristan, Tayland, Kazakistan, İran, Suudi Arabistan, Endonezya, Malezya ve Mısır olarak sıralanıyor.

Reel efektif döviz kuru hesaplamasına yalnızca bu ülkelerin giriyor olmasının temel nedeni, Türkiye'nin adı geçen ülkelerle olan ticari ilişkilerinin yoğunluğu. Reel kur, Türkiye'nin ticaretinde önemli paya sahip ülkelerin paralarına göre hesaplanıyor.

TL, niye daha da değerlenecek?

Girişte de belirttik, TL'nin reel olarak değerli olduğunu belirleyen Merkez Bankası. Ama aynı Merkez Bankası, Başkanı'nın ağzından 2012'de Türk Lirası'nın değer kazanacağını ifade ediyor. Merkez Bankası'nın, kendisinin hesapladığı reel efektif döviz kuru endeksinden habersiz olması düşünülemeyeceğine göre, demek ki TL'nin reel olarak değerli seyretmesi arzulanıyor. Gerçi Başkan Erdem Başçı TL'nin dolara karşı değerleneceği görüşünü dile getirdi; reel efektif döviz kuru kapsamında ise çok sayıda döviz var; ama bizdeki değerlenme ölçümü hemen hemen tümüyle dolara karşı yapılıyor.

Merkez Bankası 2012 için TÜFE'de yüzde 5 artış öngörüyor. Bu oranda kalmak çok çok zor; ama varsayalım yüzde 5 tuttu. TL bu oranın altında değer kaybettiği takdirde zaten bir değerlenme ortaya çıkacak. Yani 2011 sonundaki değerliliğin üstüne biraz daha eklenmiş olacak. Eğer 2012'de TL'nin nominal olarak bile değer kazanacağı ima ediliyorsa, örneğin yılı dolar için 1.8 ya da 1.7 gibi düzeylerde kapatacaksak, reel değerlilik çok daha yukarılara gidecek demektir. TL nominal olarak değer kazanırken, bir de enflasyon yüzde 7-8 dolayında gerçekleşirse, TL'deki reel değer kazanımı daha da artacaktır.

TL yeniden değerlenme sürecine girerse, ekonominin yumuşak karnı diye nitelediğimiz cari açıkta kasımda başlayan ve aralıkta da süreceği umulan ılımlı iyileşme, yerini yeni kabuslara bırakmayacak mı? Ayrıca, TL'nin değerini yüksek tutmak ve bu yüzden cari açığı artırmakla eleştirilen eski Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz'a, şimdiki Başkan Erdem Başçı da eklenmeyecek mi?