TL eriyor sermaye eriyor
Bu haftaki yazım kısa olacak. Sadece iki veriyi analiz edeceğim.
İlk verimiz şu:
1 Kasım 2016’da 1 dolar=3,12 TL, 1 Kasım 2016’da 1 dolar=3,42 TL oldu. Artış oranı %9,61. 30 Kasım 2015’da 1 dolar=2,89 TL, 30 Kasım 2016’da 1 dolar=3,42 TL artış oranı %18,3 TL eriyor.
TL eridikçe sermaye de eriyor. Türk şirketlerinin değeri düşüyor.
Sermaye birikiminin kaynağı kar’dır. Kar olmaz ise sermaye birikmez. Sermaye olmaz ise yatırım olmaz. İktisat teorisinin ilk oluştuğu yıllarda buna odaklanılmıştı. Neoklasikler işçiler kar’a göz koyar diyerek, bunu farklı ifade etmeye çalışsalar da, ataları Klasik iktisatçılar A.Smith’den, Ricardo’ya, Malthus’a ve Marx’a kadar iktisadın temel taşı olanlar, kar büyümenin kaynağıdır dediler. Marx ve Ricardo’da (açık, açık söylemese de) bunu aynı zamanda bir bölüşüm sorunu olarak ortaya koydular. Bölüşüm sorunu yani kar-ücret çatışmasının olabilmesi için önce kar’ın olması gerekir. Çünkü kar olursa yatırım yapılır, işçi istihdam edilir. İşsiz işçinin çatışma, sömürülme şansı bile yoktur.
Şimdi ikinci verimize geçelim. TCMB sektör bilanço verilerine göre imalat sanayinde 2015 yılında,
• Sermaye eridi. Özkaynakların toplam aktife oranı 2013 yılında %37,8 iken, 2015’te %35,9 oldu.
• Kar oranları düştü. 2014 yılında dönem karının toplam aktifl ere oranı %5,1 iken, 2016 yılında % 3,8’e, özkaynak karlılığı ise 2014 yılında %13,2 iken, 2015 yılında %10,7’ye geriledi.
2015 yılında kar oranlarının azalması, yani sermayenin erimesi 2016 yılında özel kesim yatırımlarının ikinci çeyrek sonunda %1,2 ve makine-teçhizat yatırımlarının ise %5,1 oranında düşmesinin nedeni oldu.
2016 yılında TL’nin ABD doları karşısında erimesi ile sermaye daha da bir eridi. Yakında sermaye sahipleri işyerlerini kapatıp, işçi olacaklar gibi, fakat, işsiz işçi olacaklar. Çünkü işsizlik oranı da Ağustos dönemi itibari ile %11,3 oldu. Sanayi sektöründe toplam istihdam içindeki payı da %0,3 düştü ve %19’a geriledi. Buraya nasıl geldik sorusunun yanıtını benden beklemeyin, biraz okuyarak bulmalısınız. İlginç olan ise, biz de işçi sınıfı da, sermaye sınıfı da okumuyor.
Ben yine de iki kitap önereyim.
Erinç Yeldan, İktisadi Büyüme ve Bölüşüm Teorileri
Öner Günçavdı, Yolun Sonu