TL cinsi tasarruflarda getiri hayal oldu!

Kalkınma Bakanlığı verilerine göre, kasım sonu itibariyle yurtiçinde yerleşiklerin yaklaşık 747 milyar liralık mevduat ve menkul kıymet tasarrufu var. Bu tutarın en büyük bölümü yaklaşık 410 milyarla Türk Lirası cinsi mevduattan oluşuyor. Döviz tevdiat hesapları 180 milyar lirayla (95 milyar dolar) ikinci sırada. Türk Lirası cinsi devlet iç borçlanma senetleri 67 milyar lirayla üçüncü, hisse senetleri 51 milyar lirayla dördüncü, yatırım fonları ise 30 milyar lirayla beşinci sırada bulunuyor. Tasarruf sahibinin yaklaşık 6 milyar lira tutarında eurobondu ve 3 milyar lira tutarında reposu var.

Bu tasarrufları tasnif etmeye çalışalım. Mevduat, TL cinsi DİBS, yatırım fonları ve repoyu bir araya getirmekte pek sakınca yok ve bunların toplamı 490 milyar lira düzeyinde. Bu toplulaştırmayı şu nedenle yaptık; TL cinsi bu yatırım araçlarının getirisi üç aşağı beş yukarı aynı düzeyde, yani mevduatın getirisi kadar. Peki, mevduattaki reel getiri oranı ne?

TÜİK verilerine göre, mevduatta reel getiriden söz etmek artık mümkün değil. Nominal getiri var tabii ki, ama bu getiri TÜFE'deki artışla eriyor ve reel anlamda bir kayıp ortaya çıkıyor. Mevduat sahibi kasım ayında yüzde 1.19, kasım itibariyle son üç ayda yüzde 4, son altı ayda yüzde 1.24, son bir yılda ise yüzde 1.74 reel kayba uğramış durumda.

Kasım ayında altın dışında kazandıran yatırım aracı yok. Ama asıl ilginç olan son üç ay. Üç ayda yüzde 5.85 olan TÜFE artışı, nominal getirileri silip süpürmüş! Öyle ki, bu dönemde altın bile enflasyona yenilmiş.

Kayıpta Borsa, getiride altın

Kasım itibariyle son bir yıllık dönemde en fazla kaybın ortaya çıktığı yatırım alanı Borsa. İMKB 100 endeksi bazında son bir yılda reel olarak yüzde 28'e yakın bir kayıp oluştu. Nominal olarak yüzde 21 düşen endekste, enflasyonun etkisiyle yüzde 28'lik bir reel gerileme ortaya çıktı.

Getiri tarafında ise altın önde gidiyor. Altın, son bir yılda nominal olarak yüzde 58 kazandırdı, enflasyondan arındırıldığında ise reel getiri yaklaşık yüzde 45 oldu.

Son bir yıllık dönemde dolar ve euronun reel getirisi ise yüzde 15 ve yüzde 14 olarak gerçekleşti.

Tasarruf sahibi köşeye sıkıştı

Rakamlar çok açık olarak tasarruf sahibinin başta mevduat olmak üzere Türk Lirası cinsi yatırım araçlarından reel anlamda para kazanamadığını, hatta reel kazanç bir yana parasını enflasyona karşı bile koruyamadığını gösteriyor. Ama buna rağmen tasarrufların halen üçte ikisi sabit getirili mevduat ve benzeri yatırım araçlarında tutuluyor.

Yani tasarruf sahibi bir anlamda göre göre, bile bile anaparasının erimesini göze almış oluyor. Peki yapılabilecek başka bir şey var mı? Yok, yok ki tasarruf sahibi de çaresizlikten böyle hareket ediyor.

Aslında bu durum başka yönlerden önemli ipuçları da vermiş oluyor. Para örneğin gayrimenkule bir türlü gitmiyor. Reel olarak kazanç sağlamayacağı bilinen bir para, neden getirisinin daha fazla olacağı düşünülen bir alana yönlendirilmez ki? Yanıt basit sayılır; demek ki o alanda da reel bir getiri olacağı umudu yok. Ya da ekonomide işlerin iyice sarpa sarma riskinden endişe ediliyor ve ne olur, ne olmaz, diye düşünülerek reel anlamda zarar göze alınmak suretiyle "nakit"te kalmak tercih ediliyor.