TİM rakamlarıyla ne övünmeli, ne dövünmeli!

Türkiye İhracatçılar Meclisi nisan ayının ihracat rakamlarını açıklayınca nedense çok şaşırdık! Nisan ayı ihracatı geçen yılın yüzde 2.9 altında kalmıştı. Türkiye ekonomisi sanki "gümbür gümbür" büyüyor, dünya rekorları kıracak bir performans sergiliyordu da, ihracattaki bu gerileme karşısında ne diyeceğimizi bilemedik. Üretimin, dolayısıyla ihracatın ithalata fena halde bağımlı hale geldiği hükümetin en yetkili ağızları tarafından açıklanmamış gibi… İthalat gerilerken iyiydi de, bunun sonuçları olmayacağı mı sanılıyordu? Yani, tam olarak düşmediyse de, takke yana kaydı, kel göründü…
Ama ihracatın bir ayda yüzde 2.9 gerilemiş olmasını "büyük bir felaket" gibi sunmak, sunmaya çalışmak ne kadar doğru… Bir köşeye çekilmiş "İhracat düşse" diye el ovuşturarak bekleşenler "Biz dememiş miydik" türü değerlendirmelerle çıkıverdiler ortaya hemen.
Gerilemeyi küçümseyenler ise "Bu gerileme yakında telafi edilir, üstünde fazla durmaya değmez" gibi görüşler dile getirdiler.
Ekonomide hangi rakamın bir tek yönde yorumu yapılabilir ki… Rakama nereden baktığınıza, neyi görmek istediğinize ve hedefle uyuma göre farklı farklı yorumlar yapabilirsiniz.
Kaldı ki, TİM'in rakamı geçen yıla göre bir gerilemeye işaret ediyor diye gerçekleşmenin de bu yönde olacağı söylenemez. "Gerçekleşmenin" ifadesini özellikle kullanıyoruz; çünkü TİM'in rakamları bir ön bilgi niteliğinde. Ayrıca, TİM'in rakamları "ihracatçı birlikleri kaydından muaf" ihracatı kapsamıyor. Bu ihracatın hemen hemen tümü işlenmemiş değerli madenlerden oluşuyor. Bu yüzden bazı aylarda TÜİK'in rakamları TİM'in rakamlarının çok üstüne çıkabiliyor. Bu fark özellikle şubat ve mart aylarında çok belirginleşti. TÜİK'in ihracat rakamı, şubatta TİM'in açıkladığından 623 milyon, martta ise 643 milyon dolar daha fazla oldu.
Bazı aylarda ise TİM'in rakamı TÜİK'in rakamının üstüne çıkabiliyor. Bunun da büyük ölçüde ihracatın gerçekleştiği tarihe ilişkin yaklaşımdan kaynaklandığı belirtiliyor. TİM, ihracatta beyan tarihini esas alıyor; TÜİK ise çıkış tarihini esas alarak kayıt oluşturuyor.
TÜİK ve TİM'in 2011 başından bu yana açıkladıkları aylık ihracat rakamlarına ilişkin tabloda özellikle dikkat çekilmesi gereken bir yön var. TİM, son ayın verisi olarak kendi oluşturduğu veriyi açıklıyor; önceki aylar için TÜİK'in rakamlarını kullanıyor. Biz, tabloyu oluştururken, TİM'in ilk açıkladığı rakamlara bağlı kalmayı tercih ettik. Böylece, TİM'in ilk açıkladığı rakamlarla TÜİK'in rakamları arasındaki farkın görülmesini istedik.
İhracat daha da hız kesecek
Dünya ekonomisindeki sıkıntılar, hala en büyük pazarımız olan AB'de işlerin bir türlü düzelmemesi gibi etkenlerle ihracatta sıkıntı yaşamaya devam edeceğiz. Belki daha sonraki aylarda ihracatın çok daha hızlı gerilediğine de tanık olacağız. Daha önce de vurgulamaya çalıştık; Türk sanayisinin ithalata bağımlılığı önemli bir düzeyde. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan bu oranı yüzde 43 olarak açıkladı. Eğer biz daha az ithalat yapıyorsak, belli ki daha az da ihracat yapmak durumunda kalacağız.
Dolayısıyla nisandaki ihracatın TİM verilerine göre yüzde 2.9 gerilemesinde şaşılacak bir yön yok. Hem kim bilir TÜİK verileri bir gerilemeye işaret etmez ve az da olsa bir artış görürüz. Ancak yine de ihracatın hız keseceği ve hatta yılın tümünde gerileyebileceği olasılığına hazır olmamız gerekir.
Aslında önemli olan biraz da ihracat-ithalat makasını koruyabilmek, dış ticaret açığının büyümesini önlemek. Mevcut tablo da zaten açığın büyüyeceğine değil, tam tersine küçüleceğine işaret ediyor.