Ticarete Trump travması, vergiler ertelendi

Trump’ın Meksika ve Kanada’dan gelen mallara uygulanacak vergi çıkışından sonra, çarşı karıştı. Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum, Trump’ın restini gördü ve “Meksika’dan ABD’ye uyuşturucu kaçakçı­lığını önlemek için sınıra 10 bin muhafız suba­yı konuşlandıracağını” açıkladı.

Kanada Baş­bakanı Justin Trudeau da Meksikalı mevkida­şı gibi Trump ile verimli bir telefon görüşmesi yaptığını ifade ederek, o da “kimseye pabuç bı­rakmayız” tarzında bir açıklama yaptı. Dışarı­dan gelen güçlü seslerin yanında çiftçiler, ih­racat lobileri de sürecin ABD tarımına etkile­rini hesaplayıp “biz de vergileri istemiyoruz” diyerek tepkilerini koydular. Tüm bu açıkla­malar sonrasında Beyaz Saray’dan “vergilerin 1 Mart’a kadar ertelendiği” açıklaması geldi.

Trump vergilerinin cüzdana etkisi

ABD, Meksika’da yetişen tropik meyvele­re bayılıyor, Çin malı telefon kullanıyor, Ka­nada’dan gelen kerestelerle evler inşa ediyor. Gelen tepkiler üzerine Kanada ve Meksika’ya konulması planlanan vergiler 1 Mart’a kadar ertelense de gelecek belirsiz.

ABD, Çin’den 450 milyar dolarlık ithalat yapıyor, yüzde 10 vergi ya ithalatı düşürecek veya içerde enf­lasyon baskısı yaratacak. 800 dolarlık iPhone 880 dolar olacak. 3 dolarlık avokado 3,5 dolara yenilecek. Çin’de ABD’den ithal ettiği sıvılaş­tırılmış doğalgaz ve bazı tarım ekipmanlarına yüzde 15 vergi koydu.

ABD, sebzelerinin üçte ikisini, meyve ve yemişlerin yarısını Meksi­ka’dan ithal ediyor. Her yeni vergi Amerika­lılara yeni bir mali yük anlamına geliyor. Çin ithalat kısıtlamalarına giderse, ABD’nin ta­rım ihracatı sorun yaşayabilir. ABD’nin 2024 tarım ihracatı 2023’deki 174 dolara göre bü­yük bir artışla 191 milyar dolara ulaşsa da 2022’deki 213 milyarı hala göremedi.

PepsiCo, sağlıklı gıdalara odaklanacak

Sağlıksız atıştırmalık ve içecek kategori­sindeki düşüş ve kâr kaybı nedeniyle Pep­siCo, tüketicilerin daha çok istediği sağlıklı gıdalar kategorisine yatırım yapmaya karar verdi. Renklendirici içermeyen Simply gi­bi daha sağlıklı atıştırmalıklar ve Quaker gi­bi yüksek proteinli ürünlerin satışına odak­lanan PepsiCo, yakın zamanda Meksika yerel ürünlerini üreten Siete ve Sabra gibi marka­ları satın almıştı.

Şirketin 2024 net kârı 9,6 milyar dolar. Yeni bir araştırmaya göre içeri­sinde GLP-1 bulunan gıdaların satışı market harcamalarını yüzde 6 düşürdü. Tüketiciler daha sağlıklı ve katma değerli ürünlere yöne­liyor. PepsiCo yüksek proteinli baklagil cipsi Sun Chips ve tam tahıllı Stasy’s pita cipsleri gibi sağlıklı atıştırmalıklar pazarına yatırım yapıyor. Küresel gıda enflasyonu içecek satış­larını düşürdü. İçecek devleri tüketicilerin sağlık farkındalığını anlayıp maliyeti düşük ürünlere yatırım yapıyor.

Türkiye’nin kuru fasulye pilav çıkmazı

Baklagillerin üretimi 1990’dan beri yüzde 33,3 düştü, yerini daha stratejik ürünler al­sa da baklagiller dünyayı doyuracak protein kaynakları olarak yeniden gündemde. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın destekleriyle üretim 2016’dan beri yüzde 24,5 artırılarak 1 milyon 345 bin tona çıkarıldı.

Dünya, baklagil cips­leriyle, baklagil bazlı sağlıklı fastfood mar­kalarıyla dünya pazarına girmeye çalışırken biz hala tarlada nohut/mercimek üretme­nin derdindeyiz, oysa mevzu değerde/kat­ma değerde. Çiftçiye zerre faydası dokunma­yan memleketimin Ziraat Odaları Birliği’nin Dünya Bakliyat Günü mesajı olan “Baklagilde ithalatçı olmamız kabul edilemez” sözüne ce­vap olarak “asıl bu kadar baklagil üreten bir memlekette dünya çapında bir atıştırmalık bakliyat markası olmaması kabul edilemez” demek geliyor.

Türkiye tarımda küresel aktarma merkezi olabilir

ABD Tarım Bakanlığı’nın Türkiye, “tarım ürünleri için küresel aktarma merkezi olabi­lir. Yıllık tarım ihracatı aktarımı 4 milyar do­ları geçti, Türkiye’nin aktarım merkezi olma kariyerinin önünde parlak bir gelecek var” açıklamasına rağmen kendi potansiyelimi­zin farkında değiliz. Dışarıda kocaman enteg­re bir tarım geleceği dizayn ediliyor, bizim, tarım deyince; “domates tarlada kaldı, çiftçi öldü/bitti/kül oldu” kıvamında değerlendir­meler aklımıza geliyor.

Ezcümle, dünya son hızla dönmeye devam ederken geleceği düşünmeden aldığımız ka­rarlar, ülkemizi tarım ticaretinin dışında bı­rakıyor. Tez elden, “değişen beslenme alış­kanlıklarına/daralan pazarlara/büyüyen ka­tegorilere bakmak lazım” demedi demeyin.