Teşvikler gerçekten “Süper”
Bizde ekonomide teşvik uygulaması ”Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu” ile başladı. Planlı dönemde “sanayinin ve ihracatın teşviki” için yaygın uygulama yapıldı.
Turizm yatırımları, Doğu’daki yatırımlar için farklı düzenlemeler uygulandı. Teşvikleri; aktif ve pasif teşvikler olarak ikiye ayırabiliriz.
- Aktif teşvikte yatırım döneminde Hazine katkı yapıyor. Örneğin, bedava veya ucuz fiyatla arazi tahsis ediyor. Altyapı yatırımlarına katkı veriyor. Çok sınırlı yatırımda da hibe desteği söz konusu oluyor.
- Pasif teşvikler, “O yatırım yapılmazsa yararlanılamayacak teşvikler”dir.
Yatırım malları ithalatından gümrük alınmıyor. KDV ve Kurumlar Vergisi destekleri sağlanıyor. Çalıştırılacak işçilerin sosyal sigorta yükleri paylaşılıyor.
Özetle teşviklerin çoğu, “yatırım yapılmasa zaten ödenmeyecek olan vergiler”.
Yatırımcı belgeyi alır almaz teşvik belgesi ile sağlanan bütün teşviklerden hemen yararlanamıyor. Projede belirtilen yatırımlar yapıldıkca, proje üretime geçtikçe aşamalı olarak teşvikler uygulanıyor. Yatırım teşviklerinin amacı, belli destekler olmadan gerçekleştirilemeyecek yatırımların gerçekleştirilmesini sağlamaktır. Yatırımcı tarafından hazırlanan, fakat değişik maddi yükler sonucu uygulanamayan projeler, teşvik ile uygulanabilir hale gelebiliyor.
Ülke yararına olacak yatırımların gerçekleşmesini sağlamak arayışında hükümet belli projeler için yatırımcıları özendiriyor. Teşvik tedbirleri hemen her ülkede uygulanıyor. Bazı ülkeler teşvikleri sınırlı, bazıları yaygın uyguluyor.
ABD’de bazı eyaletler, AB’de bazı ülkeler, “büyük ölçekli sanayi projeleri”ni eyaletlerine, ülkelerine çekmek için süper-süper teşvikler uyguluyor. Örneğin, bir otomotiv fabrikasının, kimya tesisinin belli bir yerde kurulmasını sağlamak için çok yönü (arazi, vergi, gümrük) teşvikleri uygulanıyor.
Yatırımların yavaşladığı bir dönemde hükümetin uygulamaya başladığı “Süper Teşvikler”, ekonomide ciddi bir yatırım hamlesini başlatabilir. Çünkü, “Süper Teşvikler” gerçekten yatırımcıları büyük ölçüde destekleyecek güçte.