Teslim öncesi fatura hazırlanmasının VUK, TTK ile gelir ve kurumlar vergisine göre değerlendirmesi

HAKAN ŞİRİN - SMMM

Piyasadaki genel işleyiş olarak faturanın düzenlenmesi mal ve hizmetin tamamlanmasının ardından gerçekleşmektedir. Bu uygulamanın dayanağı, vergi kanunlarının anayasası olarak bilinen Vergi Usul Kanun’nun (VUK) hükümleridir. VUK 229’uncu maddeye göre faturanın tanımı “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.” Bunun yanı sıra yine VUK’un 231/5. maddesinde “Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azamî yedi gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır” İfadesinden, mal teslimi yapılmadan fatura düzenlenmesinin önünün kapalı olduğunu görüyoruz.

Mal ve hizmet tesliminden önce fatura düzenlemesine ilişkin uygulama, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun (KDVK) 10/b maddesinde geçen “Malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi,” ifadesi ile önümüze gelmektedir. İki farklı vergi kanununda çelişen hükümler bulunduğu çok açıktır. Bu hüküm uyarınca mal ve hizmet teslimi öncesi fatura düzenlenirse mevcut kanunlar yönünden neler yaşanabilir bunu inceleyelim.

İlk olarak VUK’un 231/5. maddesine göre böyle bir uygulamanın önü kapalıdır. Dolayısı ile önceden fatura düzenlenmesi halinde, mal ve hizmetin tesliminden 7 gün içerisinde ikinci bir fatura düzenlenmeyeceğinden dolayı VUK’un 231/5. maddesi uyarınca bu fatura hiç düzenlenmemiş sayılır. Yine fatura şeklini düzenleyen VUK’un 230/5. maddesi uyarınca bulunması gereken teslim tarihi ve irsaliye numarası bulunmayacağından bu maddeye de muhalefet vardır.

KDVK Kanunu açısından değerlendirdiğimizde ise bu uygulamanın önü açık olup yukarıda bahsettiğim KDVK’nın 10/b maddesi uyarınca KDV hesaplanıp ilgili ayda satıcı açısından fatura döneminde hesaplanan KDV, alıcı açısından ise ilgili yılı taşmamak kaydıyla indirilecek KDV olarak beyan edilir.

Kurumlar ve gelir vergisi açısından baktığımızda satıcı açısından fatura matrahının hasılat kabul edilmesi mümkün değildir. Böyle düzenlenen bir faturadaki hasılatın bilanço aktif kalemlerinde (örneğin 380 hesap) takip edilerek vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu dönemde gelir tablosu hesabına alınması gerekir. Faturanın düzenlendiği tarihte mal teslimi yapılmadığından vergiyi doğuran olay vuku bulmamış olup fatura tarihinde hasılat olarak beyan edilmemesi gerekir. Alıcı açısından ise faturadaki matrahın fatura döneminde gider veya maliyet olarak dikkate alınması mümkün değildir. Teslim alınmamış bir mal veya hizmet gider veya maliyet olarak dikkate alınamaz.

Türk Ticaret Kanunu (TTK) açısından değerlendirdiğimizde ise TTK’nın 21/2 maddesine göre “Bir fatura alan kişi aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde, faturanın içeriği hakkında bir itirazda bulunmamışsa bu içeriği kabul etmiş sayılır” Hükmü gereğince mal veya hizmet teslimi öncesi düzenlenen faturaya sekiz gün içerisinde itiraz edilmeyeceğinden dolayı, alıcı teslim almadığı mal ve hizmet bedeli için dahi borçlanmış olacak olup fatura bedelini ödemek zorunda kalacaktır.

İndirimli kurumlar vergisi uygulamasında durum daha sert bir uygulamaya sahip. Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında mal alan yatırımcılara mal tesliminden önce fatura düzenlenmesi durumunda alıcı firmanın vergi indiriminden mal teslim edilmedikçe yararlanması mümkün değildir. Çünkü indirimli kurumlar vergisi uygulamasından yararlanmak için yatırım harcamalarının gerçekleşmiş (mal ve hizmetin teslim) olması gerekir. Teslim öncesi düzenlenen fatura sonucu, yerli veya yabancı harcama listesinde yer alan makine ve teçhizatın alımı gerçekleşmiş olmamaktadır.

Sonuç olarak sadece KDVK’nın 10/b maddesi uyarınca mal veya hizmet teslimi öncesi fatura düzenlenebilir ifadesi, diğer vergi kanunları ve Türk Ticaret Kanunu uygulamaları ile ya çelişmekte ya da dikkat edilmesi gereken konuları getirmektedir.