Temmuz enflasyonu sıradan bir hedef sapması değil
Enflasyon sadece bir hedef tutturmak tutturmamak açmazını aştı. 2002 sonrasında enflasyonu tek hanelere kadar taşımış olmak ya da bütçede disiplinle birlikte TL’den de sıfırları kaldırmış olmak bize hiçbir şey öğretememiş görünüyor. İnsan başarılarından az, başarısızlıklarından çok şey öğrenir. Enfl asyon sadece yılsonu Merkez Bankası hedefi yüzde 7.6 düzeyinden yüzde 1.72 sapmakla kalmadı. Ülke ekonomi politikalarının da rayından çıkıyor olduğu imajı oluştu. 31 Temmuz 2014 yıl sonu öngörüleri yüzde 8.36 ile yüzde 7.60 TCMB hedef enfl asyonunun yüzde 10 üstündedir.
Ocak 2007- Temmuz 2014 dönemi için sağ eksende ve açık tonçizgilerle grafikte yer alan “(TÜ- FE-H) endeks farkı” çok kısa bir zaman dilimleri için “0” ile “1” arasında pozitif kalabiliyor. H ya da I çekirdek endekslerindeki artış, genel TÜFE enfl asyonunu yukarı yönlü baskı altında tutuyor. Manşet çekirdek farkı 3 farklı trend oluşturuyor. İlki (1) Mayıs 2009’da başlayıp Mayıs 2013’te, ikincisi (2) Ocak 2010’da başlayarak dalga (1)’e kıyasla eğimini artırıyor. Son dalga (3) ise Ocak 2013’te başlayıp keskin, kararlı yükseliş ortaya koyuyor. Ortalama çalışma gün değişkeni, Temmuz 2014’de eksi 2.07143’ü gösteriyor. Tevsi modernizasyon yatırımları ve tatillerle birlikte bu ay bir arz yetersizliği yaratıp fiyatlarda etkili oluyor.
Bundan sonra ne olacak?
Ağaçlar gökyüzüne dek büyüyemezler. Piyasalar da öyle. Richmand FED başkanı Jeff rey M. Lacker, “FED, faiz artışına piyasanın öngördüğü tarihlerden çok daha önce başlayabilir” mimi koyuyor, yüksek seyretmekte olan küresel risk iştahına. John Hussman’da “Balon, 2007 yılındakinden daha büyük” diyor. Öyleyse bundan sonrasını ne türde riskler bekliyor sıralayalım:
1. Finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlık ve yükümlülükleri Mayıs 2014 itibariyle -$169,9 MYR düzeyiyle, MB net rezerv pozisyonuna göre sınırda gidiyor.
2. 2015 yılını tahmin edebilmek zorlaşıyor. FED şimdilerde $25 MYR düzeyinde seyreden tahvil alımlarını yılsonunda sıfırlayacak. Nisan 2015 gibi de faiz artırımlarına başlayacak.
3. Kaynakların olumsuz yönlendirilmiş olması sorunuyla uğraşabilceğiz. 2007 Ağustos’undan başlayarak gevşek para politikalarının yarattığı bol likiditeyi sadece; inşaat, gayrimenkul ve turizm gibi hizmet sektörlerinde kullandık.
4. Faizlerin yükselecek olduğu dönemde bir de enfl asyonun kontrolden çıkması ekonomiyi zora sokar. 4a) Gıda tarafındaki yüksek enfl asyon, manşet seviyede olumsuzluk yaratmayı sürdürecek. 4b) Önümüzdeki aylarda elektrik, doğal gaz ve akaryakıt ürünlerine zamlar gelebilecek. 4c) Eylül’de gıda fiyatları mevsimlik artışlar sergileyecek. 4d) Eylül – Ekim okulların açılma dönemindedir. Bu nedenle giyim, okul gereçleri, ulaştırma fiyat artışlarının yükü binecektir. 4e) MB anketinde bu yılsonu ve 2015 enflasyon tahminleri yüzde 10 yükselecektir. Yılsonu enfl asyon öngörüsü yüzde 9.2 gibi olacaktır.
Rusya – Ukrayna, Irak, Suriye ve FED’in faiz artırımı bizi korkutmasın. Biz diğer gelişmekte olan ülkelerin hepsinden krizlere direncimizle ayrışmalıyız. Bir şey yapmak isteyen yolunu bulur, bir şey yapmak istemeyense nedenini. Zor bir dönemeçteyiz. Halen küresel sermaye hareketlerine karşı savunabileceğimiz iki güçlü kalemiz var; biri bankacılık sektörümüz, diğeri bütçe disiplinimiz. Yoksa büyük ağaç devrildiğinde yapraklarını keçiler yer her zaman, bunu çok iyi biliriz geçmişten.