Tekstil'de bir olumsuz gelişmenin düşündürdükleri
Dünya üzerinde 2 binden çok mağazası olan ve 19 yıldır Türkiye'den alım yapan İsveç firması H&M Türkiye'den yaptığı ucuz dokuma ve penye alımda azaltmaya gitmiş. "Fiyatla rekabet" etmek için Türkiye alımlarını azaltırken, daha ucuz üretim alanlarına Uzakdoğu'da üretime yönelmiş. Bu bir yanıyla bizim doğru teşvik ve yapılanmasıyla Doğu Anadolu'da üretim yapılanmasına gitmede geç kalışımızı gündeme getiriyor. Bir yanıyla daha kaliteli üretim için destekleri gözden geçirmemiz gerektiğini gündeme getiriyor. Bir yandan da "Pamuğun stratejik ürün" olarak desteğini gerekli kılıyor.
Ünlü İsveç firması Avrupa'nın Sümerbank'ı olarak ucuz ürünleriyle bilinen dünyada 2 bin üzerinde mağazası olan H&M'e üretim yapan firmalarımız Türkiye'den alımlarını hızla azaltmakta olduğunu belirtiyorlar. Önce dokumadaki alımlarını azaltmışlar, şimdi penye ürün alımlarını da azaltmaya başlamışlar.
Buna firmanın "fiyatla rekabet" etmek istediği için daha ucuza üretim yaptırarak, artan pamuk fiyatlarına ve üretim maliyetlerine karşın, satış fiyatlarını bir süre daha artırmadan tüketici karşısında avantajlı olmak isteğinden kaynaklandığı belirtiliyor.
Türkiye'nin kalite sorunu olmamasına karşın, artan pamuk fiyatları, kumaş ithalatına gelen yüzde 20 vergi ve diğer giderlerdeki artış nedeniyle özellikle uzak doğu ve Bangladeş gibi ülkelerle basic mallarda rekabet edemez duruma gelmesi bu sonucu getiriyor.
Türkiye'den büyük alım yapan H&M zaten bir dönemdir yeni arayışlara girmişti. Önce Türkiye'de yetişmiş üretim kontrol ve mal alım grubundan bazı elemanlarını, Bangladeş, Çin, Vietnam gibi ülkelerde görevlendirdi. Oralarda daha ucuza üretim araştırmaları başlattı. Ve önce dokuma ürünlerinde Türkiye alımlarını her yıl yüzde 10 civarında artırırken, önce alım artırmaktan vazgeçti. Sonra dokuma alımlarında azaltmaya gitti. Yeni dönemde de penye alımlarında gerileme başladı.
Bunda Türkiye'nin doğu Anadolu bölgesinde kendi Mısır, Bangladeş, Çin'i ucuz üretim alanını yaratamaması etkili oldu. Bölgesel asgari ücret uygulaması, taşınmalara uygun destekler, bölgesel teşvik ve kümelenmeler konuşulmasına karşın işadamlarına cazip gelecek ortam yaratılamadı. H&M gibi büyük ve ucuz alım yapan firmalar önce İstanbul'da ucuz ürün üreten firmalardan alımlarını azalttılar, şimdi de İzmirli firmaların yakınmalarına tanık oluyoruz.
Sektör temsilcileri H&M'in her şeye rağmen Türkiye'den mal alımlarını azaltsalar da alıma devam edeceklerini belirtiyorlar. H&M Türkiye üretim Ofisi yöneticileri de 19 yıldır Türkiye'de üretim yaptırdıklarını bundan sonra da üretim yaptırmaya devam etmeye kararlı olduklarını söylüyorlar.
Şimdi yanıtlanması gereken iki soru var: "Türkiye H&M gibi firmalara üretime devam etmek isteğini sürdürmek istiyorsa, kendi Mısır, Çin ve Bangladeş'le rekabet edecek üretim alanını Anadolu bölgesin de yaratma kararında mıdır? Ucuz üretim için özel teşviklerle böyle bir alan yaratabilecek midir?" , "Yoksa, bu üretim gamını terk edici, daha üst üretim alanların da yoluna devam için dönüşümü destekleyici yeni bir üretim modeline mi destek verecektir?"
Türkiye hangi yolu seçerse seçsin, bir süredir sürekli olarak üzerinde durduğum, birçok sektör temsilcisinin de dillendirdiği "Pamuk stratejik ürün olarak desteklenmelidir" düşüncesine ekonomi yönetiminin sahip çıkması gerekir. Türkiye tekstilde ucuz üretim alanından çıksa da daha kaliteli üretim alanında daha uzun süre rekabetçi olarak dünya pazarında kalmaya çalışacaktır. H&M'in tutumu bu durumu bir kez daha bize hatırlatmıştır…