Tek yürek Kanada

Siz değerli okuyucularımıza üç hafta bo­yunca Trump’ın resmi olarak göreve başlamadan topraklarına katmayı planla­dığı üç bölgeden bahsetmiştim. İlk yazım­da Panama’yı, geçen hafta Grönland’ı ele aldım. Bu hafta ise konumuz Kanada.

Kanada, Amerika Birleşik Devletle­ri’nin (ABD) bilhassa 1900’lerden sonra en önemli müttefiki hatta daha da ötesi. 1912 yılında sınırların çizilmesine sebep olan savaş ve arkasından yavaş yavaş oluşan Ka­nada ve ABD 1900’ler itibarıyla tek yürek olarak hareket eden iki büyük devlet haline geldi. Bu iki devletin şüphesiz ki en büyük özelliği, Quebec bölgesini hariç bırakırsak neredeyse tamamı İngiliz etkisinde kurul­muş ve yıllarca öyle devam etmiş iki dev ülke.

Dev tabirini özellikle kullanıyorum çünkü Amerika kıtasının kuzey tarafının neredeyse tamamını domine eden iki ülke­den bahsediyoruz. Yıllar içinde gerek nüfus gerek askeri güç gerekse de sanayileşme olarak bakıldığında ABD, Kanada’ya göre daha etkin ve küresel bir güç haline geldi. Ancak Kanada’nın doğal kaynakları, mine­ralleri, petrolü ve belki hepsinden önemlisi ABD’ye sağladığı stratejik güvenlik algısı sebebiyle önemli bir partneri haline geldi.

Siyaset üretme yöntemi değişti

Yıllarca Nafta bünyesinde yapılan tica­ret, iki ülkenin ilişkilerini daha da imtiyaz­lı ve kalıcı bir hale getirdi. Ancak Donald Trump’ın 2016 senesinde başkan olmasıy­la birlikte Amerika’nın siyaset üretme yön­temi tamamen değişti. Dış politikaya bakış açısını, ülkelerin ticaret hacmi üzerinden değerlendirmeye başlayan Trump yöneti­mi; en yakın müttefiki bile olsa stratejik it­tifakların yerine ticaret hacimleri ile mütte­fiklik ilişkilerini değerlendirmeye başlayın­ca birden Avrupa Birliği ülkeleri, Meksika, Latin Amerika ülkeleri ve Çin bu süreçten nasibini aldı.

Tabii ki Kanada’da kervana dahil olan en önemli ülke haline geldi. Do­nald Trump’ın Kanada ile ticaretimiz adil değil, büyük açık veriyoruz tabiri ve verdiği rakamları bir kenara koyarsak pek de yan­lış değil. Ancak açık veren ticaret hacminin mal alımı üzerinden olduğu değerlendirildi­ğinde, servis hizmetleri hariç bırakıldığında doğru olabilir. Ancak servis sektörü devreye girdiğinde ticaret hacminin o kadar da derin bir farka sahip olmadığı görülmektedir.

Kanada siyasetçileri birleşti

Trump’ın Kanada ile ilgili Amerika’nın 51. eyaleti olacak sözleri, neredeyse son üç senedir birbirini yiyen Kanada siyasetçi­lerini birleştirdi. Hatta belki hiç olmadığı kadar bütün bir Kanada, tek yürek bir Ka­nada, birleşik bir Kanada; dünya siyaseti­ne girmiş bulunmakta. Trump’ın 1 Şubat itibarıyla uygulamayı öngördüğü tüm ver­gilere, dolara dolar sloganıyla karşılık ver­meye hazır 10 eyalet, üç bölge karşımızda duruyor.

Ancak hem ekonomik hem siya­si olarak bir mesele var ki herkesin dikkat etmesi gerek, başta da Donald Trump’ın. Amerika’nın Kanada’dan ithal ettiği belki de en büyük kalem Alberta’dan alınan pet­rol. Bu petrol Amerika’nın rafinerilerin­de kendi topraklarından çıkardığı petrol­den işlemeye daha müsait ve daha uyumlu. Bu petrolün Amerikan ekonomisine kat­kısı hem maddi hem stratejik açıdan yad­sınamaz. İşte bu noktada gücünün farkın­da olan Alberta eyaleti diğer 10 eyaletten biraz daha Trump’a gösterilecek tepkiler noktasında farklı hareket ediyor. Bunu iz­lemek lazım.

Bu petrolün ABD ekonomi­sinden kesilmesi ya da maliyetli bir hale gelmesi öyle görüldüğü gibi ABD’nin Kana­da ile olan ticaretini artıya geçirmekten zi­yade, sıkıntıya bile sokabilir. Bu da önemle izlenmesi gereken bir süreç. Diğer bir de­yişle Trump’ın herkese yüzde 20 ek vergi uygulayacağım politikası, eski Başkan Wil­liam McKinley hayranlığı bir noktada terse de tepebilir. Çünkü bazı stratejik ürünlerin Amerika’da üretilmesi artı değil eksi yazar. Plansız bir şekilde herkese vergi bakışı o kadar da kârlı olmayabilir. Trump’ın hay­ranlık duyduğu Başkan William McKinley bile bir noktadan sonra aşırı vergi politika­larından geri adım atmak zorunda kalmıştı.

Kopma şansı yok

Kısacası Kanada’nın Amerika’nın 51. eya­leti olma ihtimali yok. Kanada’nın Amerikan ekonomisinden, Amerikan ekonomisinin de Kanada ekonomisinden kopma şansı yok. Ama Trump’ın politikalarının iki ekonomiyi de bir noktadan sonra sarsacağı da bir gerçek.