Tek vergi numarası ve gümrük işlemleri
Vergi sistemimizin vazgeçilmez kavramlarından birisi haline gelen Tek Vergi Numarası; vergi mükelleflerinin gerçekleştirdiği işlemlerin kolaylıkla izlenebilmesi ve bu suretle vergi denetimde etkinliğin artırılması ve kayıt dışı ekonomi ile mücadele edilmesi amacıyla hayata geçirilmiş bulunuyor.
“Tek Vergi Numarası” kavramı, İlk bakışta kolayca anlaşılabilir bir kavram gibi gözükse de, konunun çok çeşitli boyutları bulunuyor ve birçok mevzuatı ilgilendirdiği görülüyor.
İthalat rejimi kararı uyarınca, ithalat işlemlerini yürütebilmek ve ihracat rejimi kapsamında ihracatçı olabilmek için vergi numarası gerekiyor.
Vergi mükellefi olmayan ve ticari mahiyet arz etmeyen ithalat yapacak olanlardan; gerçek kişilerin, adres bilgileri ve onaylı nüfus cüzdanı örneği ibraz edilmek suretiyle ikametgâhlarının bulunduğu yerdeki vergi dairesinden, kurumlar vergisi mevzuuna girmeyen tüzel kişiler ile kamu kurumlarının ise yetkililerinin imzalarını taşıyan bir yazı ile merkezlerinin bulunduğu yer vergi dairesinden tek vergi numaralarını almaları gerekiyor.
Yapılacak ithalatın ticari mahiyette olması halinde ise vergi mükellefiyetlerinin tesisine ilişkin gerekli işlemleri yaptırmak üzere vergi dairelerine başvurmaları icap ediyor.
11 haneli TC Kimlik numarasının vergi numarası olarak kullanılmasıyla birlikte, işin mahiyetine bakılmaksızın ticari veya gayri ticari tüm işlemler için vergi numarası olarak TC Kimlik numarasının kullanılmasının yeterli olduğu yönünde yanlış bir algılamanın ortaya çıkması mümkündür.
Nitekim terkin edilmiş statüde bulunan vergi numaraları veya faal mükellefiyet kaydı bulunmayan TC kimlik numaraları üzerinden ticari mahiyette ithalat ve ihracat yapıldığı durumlarla karşılaşılabiliyor.
Ticari mahiyetteki gümrük işlemleri bakımından, TC Kimlik numarasının vergi kimlik numarası fonksiyonu görebilmesi ancak mükellefiyet tesisiyle mümkün olup, vergi mükellefiyeti tesis ettirilmeden TC Kimlik numarasının vergi kimlik numarası olarak kullanılması mümkün değildir.
Vergi mükellefiyeti tesis ettirilmeyen TC Kimlik numaralarının ticari ithalat ve ihracatta kullanılması durumunda, Gümrük İdaresi yönüyle yasal gereklilikler yerine getirilmemiş, mükellef yönüyle dahili vergiler bakımından kayıt dışılık ortaya çıkmış oluyor.
Burada 4358 sayılı Kanun’un cezalar başlıklı 5. maddesi önem taşıyor. Maddeye göre; Maliye Bakanlığı tarafından getirilen vergi kimlik numarasını tespit etmek, belge, hesap ve kayıtlarında göstermek zorunluluğuna uymayanlar hakkında 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 353’üncü maddesinin 7’nci bendinde yazılı özel usulsüzlük cezası kesiliyor. Ayrıca, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası hükmolunacağı belirtiliyor.
Bu Kanuna aykırı olarak vergi kimlik numaralarını gizleyen veya bilerek bu konuda gerçeğe aykırı beyanda bulunan veya sahte veya yanıltıcı belgeler ibraz edenler hakkında üç aydan on aya kadar hapis cezasına hükmolunacağı belirtiliyor,
Tüzel kişiler, küçükler, kısıtlılar ile tüzel kişiliği olmayan teşekküller adına yukarıda yazılı fiillerin işlenmesi halinde uygulanacak hapis cezası bu fiilleri işleyenler hakkında da uygulanabiliyor.
Gümrük işlemlerinin öncelikle ticari mahiyette olup olmadığının belirlenmesi, ticari nitelikteki işlemler için faal mükellefiyet kaydının aranılması, ticari nitelikte olmayan işlemlerin ise T.C. Kimlik Numaraları veya yabancılar için potansiyel vergi numaraları üzerinden gerçekleştirilmesi gerekiyor.
Bu konuda daha fazla bilgi almak isteyenler Yeni Gümrük Müfettişleri Dergisi’nde Gümrük Başmüfettişi Ahmet Arslantaş’ın makalesini inceleyebilirler.