Tecil ve gecikme zammı oranları düşürüldü

Dr. Mehmet ŞAFAK

Birkaç yıl yıllık %24 olarak uygulanan tecil faizi % 19'a %30 olarak uygulanan gecikme zammı (ve gecikme faizi) %23,4'e düşürüldü. Konuyla ilgili seri: C sıra no: 1 Tahsilat Genel Tebliği 21.11.2009 tarih ve 27413 sayılı Resmi Gazete'de yayınlandı. Enflasyon oranının % 10 civarında, hatta son iki yılda % 5 civarında olmasına rağmen vergi tahsilatını sağlama amacıyla tecil ve gecikme faiz oranları yüksek tutulmuştur. Bu oranlar mükelleflerin bankalardan temin edebilecekleri kredi faizlerini dahi aşar seviyededir. Devletin borçlanma maliyetini oluşturan devlet tahvili ve Hazine bonosu faiz oranların da oldukça üzerinde idi.

İndirilen faiz oranları da hâlâ yüksek olmakla beraber mükelleflerin yükü son kararla, biraz azaltılmaktadır.

Tecil faizi ve uygulama

Tahsilat Genel Tebliği ile yapılan düzenleme şöyledir. 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 48. maddesi ile Maliye Bakanlığı'na tanınan yetkiye istinaden, halen yıllık %24 olarak uygulanmakta olan tecil faizi oranı bu tebliğin yayımı tarihinden itibaren uygulanmak üzere, yıllık % l9 olarak belirlenmiştir.

Bundan böyle, 6183 sayılı kanunun 48. maddesine istinaden bu tebliğin yayımı tarihinden itibaren yapılacak müracaatlara dayanılarak tecil edilen amme alacaklarına yıllık %19 oranında tecil faizi uygulanacaktır.

Bu tebliğin yayımı tarihinden önceki müracaatlara dayanılarak tecil edilecek olan amme alacaklarına, müracaat tarihlerinden bu tebliğin yayımı tarihine kadar (bu tarih hariç) geçen süre için geçerli olan oranda, bu tebliğin yayımı tarihinden itibaren de yıllık %19 oranında tecil faizi uygulanması gerekmektedir.

Aynı şekilde, tebliğin yayımı tarihinden önce tecil edilmiş ve tecil şartlarına uygun olarak ödenmekte olan amme alacaklarının tebliğin yayımı tarihinden sonra ödenmesi gereken taksit tutarlarına, tebliğin yayımı tarihine kadar (bu tarih hariç) geçen süre için geçerli olan oranlarda, bu tebliğin yayımı tarihinden itibaren de yıllık %19 oranında tecil faizi uygulanacaktır.

16/07/2004 tarihli ve 5228 sayılı Bazı Kanunlarda ve 178 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un geçici 6. maddesi ile 04/06/2008 tarihli ve 5766 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'da ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un geçici 2. maddesi kapsamında tecil edilip de tecil şartlarına uygun olarak ödenmekte olan alacaklar:

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, Türkiye Futbol Federasyonu ve özerk spor federasyonlarına tescil edilmiş ve Türkiye'de sportif alanda faaliyet gösteren spor kulüplerinin;

5228 sayılı kanununun geçici 6. maddesinden yararlanmak üzere yapmış oldukları müracaatlara istinaden tecil edilen borçlarına, 434 seri no'lu Tahsilat Genel Tebliği'nin yürürlüğe girdiği 04/03/2005 tarihine kadar geçen süreler için yıllık tecil faizi oranının 1/6'sı olan (36/6=) %6 oranında yıllık tecil faizi, 434 seri no'lu Tahsilat Genel Tebliği'nin yürürlüğe girdiği tarihten 348 seri no'lu Tahsilat Genel Tebliği'nin yürürlüğe girdiği 28/04/2006 tarihine kadar geçen süreler için (bu tarih hariç) yıllık tecil faizi oranının 1/6'sı olan (36/6=) %5 oranında yıllık tecil faizi uygulanırken, 438 seri no'lu Tahsilat Genel Tebliği'nin yürürlüğe girdiği tarihten sonra (bu tarih dahil) yıllık tecil faizi oranının 1/6'sı olan (24/6=)%4 oranında yıllık tecil faizi,

5766 sayılı kanunun geçi 2. maddesinden yararlanmak üzere yapmış oldukları müracaatlara istinaden tecil edilen borçlarına, 438 seri no.lu Tahsilat Genel Tebliği ile belirlenmiş olan yıllık tecil faizi oranının 1/6'sı olan (24/6=) %4 oranında yıllık tecil faizi ,uygulanmaktaydı.

Anılan madde hükümlerine göre tecil edilmiş ve tecil şartlarına uygun olarak ödenmekte olan amme alacaklarının bu tebliğin yayımı tarihinden sonra ödenmesi gereken taksit tutarlarına, bu tebliğin yayımı tarihinden itibaren yıllık tecil faizi oranının (19/6=) %3,167 oranında yıllık tecil faizi uygulanacaktır.

Tecil faizi, seri A sıra no: 1 Tahsilat Genel Tebliği'nde yer alan esaslar doğrultusunda hesaplanacaktır. Uygulama kısaca aşağıda belirtilmiştir.

Borçlunun yazılı talepte bulunmalıdır

Tecil yapılması borçlunun dilekçe ile yazılı talepte bulunmasına bağlıdır. Tecil dilekçesinin bağlı olunan vergi dairesine verilmesi gerekir. Borç, tutarı itibariyle vergi dairesinin yetkisini aşarsa aşan istekler Vergi İdaresi Başkanlığı'na iletilir. Dilekçede, borcun nevi ve miktarı ve tecil nedenleri belirtilir. Ayrıca teklif edilen tecil süresi, taksit tutarı ve vadeleri gösterilir.

Çok zor durumun açıklanması

Tecil yapılması için, borcun vadesinde ödenmesi veya haczin uygulanması ya da haciz olunmuş malların paraya çevrilmesi borçluyu çok zor duruma düşürecek olmalıdır. Çok zor durumun kamu alacağının tahsiline bağlı olarak doğup doğmayacağının tespiti bir ölçüde takdire bağlıdır. Ancak idare bu konuda bazı ölçüler tespit edip geliştirmiştir.

Geçmiş yıllarda çok zor durumun söz konusu olup olmadığının tespit için vergi inceleme elemanlarına borçlunun defter ve kayıtları üzerinden inceleme yaptırma yoluna gidilmekteydi. Ancak 1985 ten itibaren "Erteleme ve Taksitlendirme Talep Değerlendirme Formu" geliştirilmiştir. Bu form borçlu tarafından doğruluğu beyan ve taahhüt edilmek suretiyle doldurulmaktadır. İdare değerlendirmeyi bu forma göre yapmaktadır. İnceleme elemanlarının incelemesi ancak gerekli görülürse gündeme gelmektedir. Değerlendirme muhasebe tekniklerine göre mali bünye analizleriyle sonuçlandırılmaktadır.

Teminat gösterilmesi

Tecil yapılması için üçüncü şart, borçlunun tecilini istediği borç için teminat göstermesidir. Tecil isteği, daha önce haciz uygulanmış bir borçla ilgili ise haczedilmiş mallar teminat yerine geçer. Borcun tecilinde teminat gösterilememesi halinde şahsi kefil gösterilmesi de mümkündür. Ancak idare şahsi kefaleti kabul edip etmemekte serbesttir.

Tecil faizi ve süre

Kamu alacağı faiz alınarak taksite bağlanır. Gecikme faizi veya gecikme zammından daha düşük oranlarda belirlenen tecil faizi kamu alacağının tecilli sayıldığı tarihten itibaren ödenecek taksit miktarlarına günlük olarak uygulanır. Halen uygulanmakta olan tecil faiz oranı aylık %2 yukarıda görüleceği üzere, %1,583'e düşürülmüştür. Yıllık tecil faizi oranı da %19'dur.

Tecil en fazla iki yıl süre ile yapılabilir. Sürenin başlangıcı normal ödeme vade tarihidir. Bu nedenle normal ödeme vadesinin dolmasından sonra yapılan tecil taleplerinde ilk iki yıllık süreden kalan süre itibariyle tecil yapılmaktadır. İki yıllık sürenin dolmasından sonra genellikle tecil talebi kabul edilmemektedir.

Gecikme zammı

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 51. maddesinin dördüncü fıkrasının Bakanlar Kurulu'na verdiği yetkiye istinaden 21/04/2006 tarihli ve 26146 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 2006/10302 sayılı Bakanlar Kurulu kararı uyarınca 21/04/2006 tarihinden geçerli olmak üzere amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayrı  %2,5 oranında gecikme zammı uygulanmaktaydı.

Anılan maddenin Bakanlar Kurulu'na verdiği yetkiye istinaden 19/11/2009 tarih ve 27411 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 02/11/2009 tarihli ve 2009/15565 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayrı %1,95 oranında gecikme zammı uygulanması kararlaştırılmış ve belirtilen karar 19/11/2009 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.

Buna göre, 19/11/2009 tarihinden önce vadesin geldiği halde bu tarihe kadar ödenmemiş olan amme alacaklarının bu tarihten itibaren ödenecek kısımlarına ve 19/11/2009 tarihinden itibaren vadesi geldiği halde vadelerinde ödenmeyen amme alacaklarına her ay için ayrı ayrı %1,95 oranında ve seri: A sıra no:1 Tahsilat Genel Tebliği'nde yer alan esaslar doğrultusunda gecikme zammı uygulanacaktır.

Gecikme zammı uygulaması

Amme Alacaklarını Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 51'inci maddesine göre amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayrı %4 (2009/15565 sayılı B.K.K. ile %1.95) oranında gecikme zammı tatbik olunur. Ay kesirlerine isabet eden gecikme zammı günlük olarak hesap edilir.

Gecikme zammı bir Yeni Türk Lirası'ndan az olamaz.

Gecikme zammı; 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'na göre uygulanan vergi ziyaı cezalarında bu madde uyarınca belirlenen oranda, mahkemeler tarafından verilen ve ceza mahiyetinde olan amme  alacaklarında ise bu oranın yarısı ölçüsünde uygulanır. Bunların dışındaki ceza mahiyetinde olan amme alacaklarına gecikme zammı tatbik edilmez.

Anılan kanunun 52. maddesine göre, gecikme zammının tatbik müddeti, amme alacağının tecilinde tecilin yapıldığı, iflas halinde iflasın açıldığı, aciz halinde bu durumun sabit olduğu güne kadar olan müddettir.

Gecikme zammının önceden borçluya bildirilmesi gerekmez.

Vergi veya kesinleşmiş ceza aslının ödenmiş olması gecikme zammının takip ve tahsilini engellemez.