Tebrikler Fed
Fed ilk çeyrek finansalları geldi. 2023’te 133 milyar olan zarar, 160 milyar dolar olmuş. Sadece 18 milyar dolar karşılığı döviz rezervi olan Fed’in ödenmiş sermayesi 36 milyar, toplam özkaynağı 43 milyar dolar.
Dünyada ve akademide olmayan ana akımın “swap hariç net rezerv” icadına katkı koymak gerekirse, “döviz rezervi dahil eksi sermaye” sahibi Fed’in hazine kağıtlarından birikmiş zararı da 948 milyardan 1 trilyon 46 milyar dolara çıkmış. Fed’in taşıdığı ABD kâğıdı portföyü 200 milyar azalıp 7 trilyon 250 milyara inerken 100 milyar dolar ek zararı yazmış. Fed ABD’de bankaların denetlenmesinden de sorumlu.
Bilançosunun yüzde 95’i ABD hazinesi (garantili) kâğıdı. Cecchetti ve Hilscher (Mayıs 2024) NBER makalelerinde Fed, BOE, ECB ve SNB (İsviçre) merkez bankalarının taşıdığı pozisyona göre oluşan zararlarının fayda maliyet analizini inceliyorlar. Rezervde taşınan hazine kağıtlarının yabancı veya yerli olması ile oluşan zararlara merkez bankası + hazine olarak konsolide bakmışlar. Vardıkları sonuç, zararın GSYİH’ya oranında yüzde 17 ile İsviçre’nin yabancı hazine kâğıtlarından kaynaklı daha kötü performans gösterdiği.
Hazinelerin ucuza fonlanmasına katkı
GSYİH’ya göre gerçekleşmiş zarar oranında Fed, BOE ve ECB yüzde 1,5’u geçmezken, kâğıtların yerli olmasının da toplamda paranın ülke içinde kalmasına ve resesyonu engelleyerek düşük faiz ile 2008 ve 2020 krizlerinde hazinelerin ucuza fonlanmasına katkı sağladığını söylüyorlar.
Çin’in son dönemlerde çılgınca ABD tahvili satışına, 1977’deki “International Emergency Economic Powers Act” ile başkana verilen yabancıların varlıklarını çekmesini engelleme yetkisi hatırlatılıyor.Fed döviz (yabancı) rezervi yukarıdaki gibi neredeyse yok zaten.
Ama unutulan unsur şu: Varlıkları engelleyebilirsiniz ama faizi, paranın değerini engelleyemezsiniz. Bakınız son örnek Japonya. Konu, bu yüzden ana akımın iddia ettiği “ama o baz para” söylemi değil. Ama konu dolarizasyon. Bize çıkan ders ise TL dönüşümlü KKM aslında Mayıs 2023’e kadar resesyon, kurun kontrolü, bütçe açığı gibi konularda amacına hizmet etmiş.
Yabancılara swap kanalını iyice düşünmeli
Faiz artışlarına rağmen döviz dönüşümlü KKM’nin hala var olması ve ana akımın bugün carry trade yabancı bankalardan gelen swapları rezervde saymasının (!) tezatı bir yana, yerli bankalarla yapılan swapları sorunmuş gibi görme yanlışları diğer tarafa, yabancılara swap kanalını bu nedenle iyice düşünmek lazım.
Piyasalarımıza yapılan Rönesans (yeniden doğuş) değerlemesi artan rezerv coşkusu arasında sosyal medyada çok paylaşıldı. İstanbul’un fethi sonrası Doğu Roma’nın kültürel ve bilgi hazinesi Batı Roma’da Rönesans’a vesile olmuştu.Rönesans ile Fransa’da Aydınlanma Çağı da başlamıştı. (Bkz. 10 Ekim 2023 tarihli “Aydınlanma Çağı” yazım). FOMC toplantıları sonrasında Fed’in muhteşem iletişimi diyenlerin kelimelere cımbız hassasiyetine sahi ne oldu?
Dünyada en zengin yüzde 1’in serveti 44.6 trilyon dolarmış. Şimdi soru şu: Fed bilançosu dahi 7.3 trilyon dolar iken, ABD’nin tüm kamu borcu 34 trilyon dolar ve yabancıların elinde 8 trilyon dolar ABD hazine kâğıdı varken, bu para nereden geliyor? ChatGPT-4o’la yazıştık. Enflasyonda önce OVP rakamını verdi. Cari enflasyonu ve baz etkisini söyleyince en son piyasa katılımcıları anketi kur beklentisine göre yılsonu için yüzde 40 kararı aldı.
Anketten 5 puan yukarıda
17. Finans Zirvesi’nde reel sektör finans profesyonelleri ile bir aradaydık. Bireysel görüşleri kapsamında sorduğum 120 katılımcının enflasyon yılsonu beklenti ortalaması, piyasa katılımcıları anketinden 5 puan yukarıda. Beklenti tabii. IMF ekonomistleri Dao, Dizioli, Jackson, Leigh, Gourinchas (2023) makalesi “Unconventional fiscal policy in times of high inflation” gelişmiş ekonomilerdeki enflasyonun çoğunlukla arz şoklarından (enerji, gıda, tedarik zincirleri) kaynaklandığını, makroekonomik koşulların ikincil rol oynadığını yazıyor.
ABD’de enflasyon enerjinin düşmesi ile gerilerken, fiyatı rekor kıran kahvenin Mart’ta seriden çıkarılması, akla geçen sene sigorta primleri rekor kırarken endekste primler yerine sigorta şirketlerinin karının alındığını getiriyor. BLS’in sürekli istihdam verilerini güncellediğini yazmıştık. 2023’de düzeltme 770 bin kişi. Fed dual mandate? McDonald’tan sonra Burger King de düşen satışlarına karşı 5 dolarlık enflasyon paketini çıkarıyormuş. Sahi n’oldu?