Tatil ayında hem ihracat hem ithalat azaldı

Dokuz günlük bayram tatilinin olduğu ve TL’deki reel değer­lenmenin devam ettiği hazi­ran ayında hem ihracat hem ithalat azaldı. İhracattaki dü­şüşün daha hızlı olması ne­deniyle dış ticaret açığı aylık bazda artmasına rağmen 5,9 milyar dolarla son dokuz ayın en düşük düzeyinde gerçek­leşti.

Yılın ilk yarısı ve son bir yıllık dönem itibarıyla dış ti­caret gelişmeleri ise enflas­yondan sonra ikinci temel he­defi cari açığı düşürmek olan ekonomik programla uyum­lu bir seyir izledi. İlk altı ay­da yüzde 30,5 küçülerek 42,6 milyar dolar olan dış ticaret açığı, son bir yıl itibarıyla da 87,6 milyar dolarla bir yıl ön­ceki düzeyinin 31,7 milyar do­lar altında kaldı.

Türkiye İstatistik Kuru­mu’nun (TÜİK) açıkladığı dış ticaret verilerine göre hazi­ran ayında ihracat geçen yı­lın aynı ayına göre yüzde 8,3 oranında bir düşüşle 19 mil­yar 49,2 milyon, ithalat ise yüzde 4,4 azalarak 24 milyar 920,3 milyon dolar oldu ve ay­lık bazda 5 milyar 871,1 mil­yon dolarlık dış ticaret açığı verildi. Açık, geçen yılın aynı ayındaki düzeyine göre yüzde 10,8 daha yüksek gerçekleşti. Ancak bunun Eylül 2023’teki 5 milyar 95 milyon dolardan sonraki en düşük aylık açık olduğu belirlendi. Aylık dış ticaret hacmi geçen yılın ay­nı ayına göre yüzde 6,1’lik bir daralma ile 43 milyar 969,5 milyon dolara geriledi. Geçen yıl haziranda yüzde 79,7 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı bu yıl aynı ayda ise yüz­de 76,4 düzeyinde oluştu.

İlk yarıda açık %30,5 küçüldü

Dış ticarette gerçekleşme­ler, hazirandaki arızî geliş­meye rağmen yılın ilk altı ayı itibarıyla lehte bir seyir izle­di. İlk yarıda ihracat geçen yı­lın aynı dönemine göre yüz­de 2,6 artışla 126 milyar 277,5 milyon dolara yükselirken, ithalat hacmi yüzde 8,4 dara­larak 168 milyar 868,6 milyon dolara geriledi. Böylece dış ti­caret açığı geçen yılın ilk ya­rısına göre yüzde 30,5 küçü­lerek 42 milyar 591,1 milyon dolara indi. Dış ticaret hac­mi altı aylık dönemlere göre yüzde 4 daralarak 295 milyar 146,2 milyon dolar olurken, ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 66,8’den yüzde 74,8’e yükseldi.

Yıllık açıkta rekor küçülme

Haziran sonu itibarıyla son bir yılda toplam ihracat 258,8 milyar dolar olurken, yıllık ithalat 346,4 milyar dolarla son 20 aylık dönemin en dü­şük düzeyini gördü. Geçen yılın haziran sonu itibarıyla 119,3 milyar dolar olan yıllık dış ticaret açığı bu yıl haziran sonu itibarıyla 87,6 milyar dolar düzeyinde oluştu. Buna göre yıllıklandırılmış bazda dış ticaret açığı son bir yılda yüzde 26,6 oranında 31,7 mil­yar dolar küçüldü.

Yıllık dış ticaret açığı Ma­yıs 2023’te 122,2 milyar do­lara kadar yükseldikten son­ra ekonomide radikal politika değişikliğine gidilen geçen yı­lın ikinci yarısından itibaren aylar itibarıyla sürekli küçü­lerek, bu yıl mayıs sonunda 87 milyar dolara kadar inmişti.

 Açığı büyüten enerji ve altın

 Türkiye’nin, enerji ürünleri ve parasal olmayan altında gerçekleştirdiği ihracat haziran ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 7 artışla yaklaşık 1,5 milyar dolar, ithalatı ise yüzde 9,7 düşüşle 5,6 milyar dolar oldu ve böylece aylık dış ticaret açığının 4,2 milyar doları bu iki alandan geldi. Enerji ve altındaki açık geçen yılın aynı ayına göre yüzde 14,5 küçülmesine karşın, hazirandaki aylık toplam dış ticaret açığının yaklaşık dörtte üçünü oluşturdu.

Enerji ürünleri ve parasal olmayan altın dışındaki aylık ihracat haziranda yüzde 9,4 azalarak 17,6 milyar dolara, bu kalemler hariç ithalat da yüzde 2,7 azalarak 19,3 milyar dolara geriledi, bu bazda dış ticaret açığı 1,7 milyar dolar oldu. Enerji ve altın hariç tutulduğunda ihracatın ithalatı karşılama oranı haziran ayı itibarıyla yüzde 91,1 düzeyinde gerçekleşti.

İthalatta tüketim maddesinin payı arttı

İhracatın ekonomik faaliyetlere göre dağılımında haziran ayla­rına göre imalat sanayinin pa­yı yüzde 95,2’den yüzde 94,3’e gerilerken, tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörünün payı yüzde 2,8’den yüzde 3,6’ya, madencilik ve taş ocakçılığının payı yüzde 1,5’ten yüzde 1,6’ya yükseldi. İlk altı aylık dönemlere göre ihracat­ta imalat sanayiinin payı yüzde 94,7’den yüzde 94,3’e gerilerken, tarımın payı yüzde 3,3’ten yüzde 3,7’ye, madenciliğin payı yüzde 1,5’ten yüzde 1,6’ya çıktı, diğer sektörlerin payı da yüzde 0,5’ten yüzde 0,4’e düştü.

İthalatın geniş ekonomik grup­lar sınıflamasına göre dağılımın­da haziran ayları karşılaştırma­sında ara mallarının payı yüzde 71,2’den yüzde 69,7’ye geriler­ken, sermaye mallarının payı da yüzde 14,7’den yüzde 14,9’a, tüketim mallarının payı yüzde 14’ten yüzde 15,3’e yükseldi. Al­tı aylık ithalatta ara mallarının payı yüzde 74,9’dan yüzde 70’e geriledi; sermaye mallarının pa­yı yüzde 13,3’ten yüzde 14,6’ya, tüketim mallarının payı yüzde 11,7’den yüzde 15,3’e çıktı.

 Dış ticarette 5 ülke ağırlığı

 Almanya, nisan ayında 1 milyar 555 milyon dolarla en çok ihracat yapılan ülke olmaya devam etti. Bu ülkeyi 1 milyar 287 milyon dolarla ABD, 1 milyar 57 milyon dolarla Birleşik Krallık, 984 milyon dolarla İtalya, 853 milyon dolarla Irak izledi. Haziranda toplam ihracatın yüzde 30,1’i bu beş ülkeye gerçekleştirildi. Ocak-haziran döneminde de 10 milyar 201 milyon dolarlık ihracatla ilk sırayı alan Almanya’yı 7 milyar 785 milyon dolarla ABD, 6 milyar 962 milyon dolarla Birleşik Krallık, 6 milyar 454 milyon dolarla İtalya ve 6 milyar 241 milyon dolarla Irak izledi. Altı aylık ihracatta beş ülke yüzde 29,8 pay aldı.

Haziran ayında en çok ithalat, 3 milyar 394 milyon dolarla Çin’den gerçekleştirildi. Bu ülkeyi sırasıyla; 2 milyar 948 milyon dolarla Rusya Federasyonu, 1 milyar 930 milyon dolarla Almanya, 1 milyar 190 milyon dolarla ABD, 1 milyar 169 milyon dolarla İtalya izledi.

İlk 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 42,7’sini oluşturdu. Ocak-haziran döneminde ise en çok ithalat 22 milyar 41 milyon dolarla Rusya’dan gerçekleşti. Bu ülkeyi 21 milyar 281 milyon dolarla Çin, 12 milyar 765 milyon dolarla Almanya, 9 milyar 675 milyon dolarla İtalya, 8 milyar 135 milyon dolarla ABD izledi. Bu beş 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 43,8’ini oluşturdu.