Taşımacılık sektörü
Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) yıllık raporlarında Türkiye'nin taşımacılık sektörünün genel görünümü ile ilgili toplu bilgiler var.
UTİKAD raporundan yararlanarak sektör hakkında toplu bilgi vermek istiyorum.
TÜİK verilerine göre 2006 yılında Türkiye'nin dış ticaret hacminin yüzde 86.7'si denizyolu ile yüzde 11.4'ü karayolu ile yüzde 1.2'si demiryolu ile yüzde 0.9'u diğer yollar ile (postayla gönderim, boru hatları, iç sularda ulaşım ve kendinden hareketli araçlar) ve yüzde 0.1'i ise havayoluyla taşınmıştır.
Denizyolu ile 190 milyon 309 bin ton yükün, 22 milyon 330 bin tonun karayolu ile 2 milyon 758 milyon ton yükün demiryolu ile 712 bin tonun havayolu ile 387 bin tonun ise diğer taşıma yöntemleri ile ihraç ve ithal edildiği belirtiliyor.
Değer olarak ise oranlar değişmektedir. TÜİK verilerine göre 2007 yılında denizyolu ile taşınan ithalat ve ihracat yükünün parasal değeri 153 milyar 300 milyon doların üzerindedir. Türkiye'nin dış ticaretinde denizyolu taşımalarının payı yüzde 50.4 olarak gerçekleşmiştir. Karayolu ile taşınan yükün değeri ise 82 milyar 785 bin dolar ile yüzde 36.3 paya sahip bulunmaktadır. Demiryolu yüklerinin değeri 3.63 milyar dolar, havayolu ile taşınan kargonun değeri ise 23 milyon 851 bin dolar olmuştur.
Türkiye'de taşımacılık ve lojistik sektörünün ekonomideki payı hakkında çeşitli önermeler bulunmaktadır. Dış ticaret miktarlarından, gümrük kayıtlarından ve gayri safi yurtiçi hasıla rakamlarından yola çıkan bu önermeler genellikle tahminler üzerine dayanmaktadır.
TC Merkez Bankası'nın Ödemeler Dengesi - Yıllık Analitik Sunum (1975-2007) verilerine göre 2007 yılı sonu itibarıyla Türkiye'nin taşımacılık gelirlerinin toplamı 6 milyar 104 milyon dolardır. Taşımacılık giderleri ise aynı yıl 6 milyar 268 milyon dolar olmuştur. 2007 yılında Türkiye net 164 milyon dolar taşımacılık açığına sahiptir.
Özellikle navlun giderleri kanadında önemli bir açığının söz konusu olduğu görülmektedir. 2007 yılında navlun gelirlerimiz navlun giderlerimizin yaklaşık yarısını karşılamakta, net navlun çıkışı 2 milyar 530 milyon doları bulmaktadır.
Buna karşılık "Diğer Taşımacılık Gelirleri" olarak adlandırılan "Yolcu, bagaj ve benzeri nedenlerle sağlanan gelirler" kaleminde 2 milyar 366 milyon dolar fazla vardır. Bu kalem özellikle turizme yönelik taşımalardan kaynaklansa da yurtdışına taşımacılık hizmeti veren bir firma elde ettiği döviz gelirlerini bankada Türk Lirası'na dönüştürürken işlemin mahiyetini bildirmediği durumda, bankada bu gelirin "Navlun" olarak değil, "Diğer" olarak raporlandığını da anımsamak gerekmektedir. Ancak bu tür işlemlerin diğer taşımalardaki payı konusunda net bilgi mevcut değildir.
TC Merkez Bankası'nın verilerine göre 2002 yılı sonuna kadar Türkiye'nin navlun gelirleri, navlun giderlerinin iki katı seviyesinde seyretmekte, yani taşımacılık sektöründen ülkemize net döviz kazancı gelmekteydi. Ancak 2002 yılından sonra bu tablonun tam tersine döndüğünü görmekteyiz. Bu tarihten sonra Türkiye'nin navlun gelir gider tablosu sürekli açık vermektedir.
Merkez Bankası verilerine göre 2001 yılında Türkiye'nin dış ticaretinde yüzde 60'ın üzerinde paya sahip olan Türk taşıyıcılar, 2002 yılından itibaren sürekli pay kaybetmiş, 2007 yılı başı itibarıyla yüzde 30 seviyesine kadar gerilemiş, 2007 yıl sonu itibarı ile ise bir miktar artarak yüzde 32.8'e çıkmıştır.
Bu tablo kuşkusuz Türkiye'nin artan dış ticaretinin bir sonucudur. Bu tablo Türkiye'nin dış ticarette açık verdiği gibi dış ticarette kendisine yönelik mal hareketinde kendi lojistik olanaklarını da kullanamadığını göstermektedir. Yani Türkiye, artan miktarda mal ithal ederken, ithal eşyanın taşınmasını da uluslararası taşıyıcılara bırakmaktadır.
Açıklama: Uluslararası taşımacılık ve lojistik sektöründe neler olup bittiği hakkında çok az bilgi var.
Halbuki bu sektör çok önemli.
Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği'nin (UTİKAD) yayınlarından yararlanarak sayın okuyucularıma bu sektörde olan bitenler hakkında bilgi vermek istiyorum. Bugünden itibaren bir hafta devam edecek yazı serisindeki bilgilerin kaynağı UTİKAD'dır.
Ben özetleyerek sayın okuyucularıma aktaracağım.