Taşeron firma elemanları için kurulacak belediye şirketleri açısından dikkat edilmesi gerekenler

Ahmet ARSLAN - Denetçi, SM Mali Müşavir

24.12.2017 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile belediyelerin personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerini ifa eden personelin belediyenin kadrolarına geçirilmesi değil bu belediyelere bağlı şirketlerde istihdam edilmesi hükme bağlanmıştır.

Bazı belediyeler bünyesinde halihazırda şirketler varken diğerlerinde belediyeye bağlı herhangi bir şirket bulunmamaktadır. Bu durumu öngören 696 sayılı KHK sadece personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerde çalışan kişilerin istihdam edilmesine yönelik yeni şirket kurulmasını hükmetmiştir.

Bununla birlikte, şirketin kuruluş ve işleyişinde bazı hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir.

1. Şirketin türü

İlk olarak, belediye tarafından kurulacak şirketin 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre sadece gerçek kişiler yani bireyler tarafından kurulabilen kolektif şirket veya komandit şirket değil sermaye şirketi yani limited şirket ya da anonim şirket olarak kurulması gerekmektedir.
Sanılanın aksine limited şirketler küçük işletmeler, anonim şirketler ise büyük işletmeler için kurulan şirketler değildir. 6102 sayılı Kanun limited şirketleri yapı ve yönetim bakımından anonim şirketlere epeyce yaklaştırmıştır. Bu nedenle, öngörülen faaliyet hacmi ne kadar büyük olursa olsun limited şirket anonim şirketin hemen hemen tüm işlevlerini görür.

2. Şirketin kuruluş süreci

4046 sayılı Kanun'a göre; Belediyeler tarafından şirket kurulması Bakanlar Kurulu'nun iznine tabidir.

Öte yandan, 5393 sayılı Belediye Kanunu'na göre şirket kurulmasına karar verme yetkisi belediye meclisine aittir.

Bu nedenle, Bakanlar Kurulu’ndan izin talebinde bulunmadan önce belediye meclisinden onay alınması ve söz konusu onay alındıktan sonra Bakanlar Kurulu'ndan izin için konuyla ilgili genelgede sayılan evrakların İçişleri Bakanlığı'na sunulması gerekmektedir.

6102 sayılı Kanun'a göre ticaret şirketleri ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazandığından belediye meclisi ve Bakanlar Kurulu'ndan gerekli izinler alındıktan sonra şirketin ticaret siciline tescil edilmesi gerekmektedir.

3. Şirketin yönetimi ve denetimi

Anonim şirketlerde yönetim organı yönetim kurulu, limited şirketlerde yönetim organı ise şirket müdürü veya birden fazla müdürün görev alması halinde müdürler kuruludur.

Anonim şirketlerde yönetim kurulu, limited şirketlerde ise şirket müdürü genel kurul (belediye şirketlerinde belediye) tarafından atanır, görevden alınır ve genel kurula karşı sorumludur.
Anonim şirketlerde aslında genel kurulu temsil eden yönetim kurulu gündelik ve olağan işleri sevk ve idare etmek üzere bir genel müdür atayabilmektedir. Yönetim kurulu yönetimi, kısmen veya tamamen genel müdüre devretmeye yetkili kılınabilir.

6102 sayılı Kanun'a göre şirket denetim kurulu gibi bir organ tarafından değil, bağımsız (dış) denetçiler tarafından denetlenir.

Öte yandan, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu'na göre belediye şirketleri üzerinde de Sayıştay’ın denetim yetkisi bulunmaktadır.

Bu nedenle, kurulacak şirket bağımsız denetçiler ve Sayıştay tarafından denetlenecektir.

4. Belediye personelinin şirkette görevlendirilmesi

657 sayılı Kanun'un ticaret yasağına ilişkin hükümlerine göre; belediye memurlarının anonim şirket şeklinde kurulan belediye şirketlerinde belediyeyi temsilen yönetim kurulu üyesi olarak görev yapması ve kendilerine toplantı başına huzur ücreti ödenmesi mümkün olmakla birlikte başka görevler alması yasal olarak mümkün değildir.

Aynı şekilde, kanunun ikinci görev yasağına ilişkin hükümlerine göre; limited şirketlerde müdür veya başka herhangi bir sıfatla, anonim şirketlerde ise yönetim kurulu üyeliği dışındaki herhangi sıfatla görev yapan 657 sayılı Kanun'a tabi belediye personeline bu görevler için şirketten ya da belediyeden herhangi bir ödeme yapılamaz.

5. Şirketin belediye ile ilişkileri

Kuruluş süreci tamamlanarak ticaret siciline tescil edilen belediye şirketi belediyeden ayrı bir tüzel kişiliğe sahip olup malvarlığı, borçları, gelir ve giderleri tamamen belediyenin hesaplarından ayrı bulunmaktadır.

Belediye personel çalıştırılmasına dayalı hizmetleri 4734 sayılı Kanun'a ihale yapmaksızın doğrudan hizmet alımı şeklinde söz konusu şirketten temin edecek, hizmet bedelleri ise periyodik olarak düzenlenen hakedişlere dayanarak belediye tarafından şirkete ödenecektir.
Şirketin belediye ile mal ve hizmet mübadelelerinde gerek ticaret hukukunun gerekse vergi mevzuatının emsal fiyat/bedel, örtülü kazanç ve transfer fiyatlandırması konusundaki sınırlandırıcı hükümlerine uyulması gerekmektedir.