Tartışılması gereken İstihdam gündemi

 

Tarih ülkemizin önüne 1000 yılın fırsat halısını serdiği halde, korkarım ki " Türkler fırsat kaçırma fırsatını asla kaçırmaz" diyenleri haklı çıkaracak bir tutumu sürdürmede ısrarlı davranıyoruz. Beni böylesine bir iddiayı ileri sürmeye taşıyan en önemli etken "tartışma gündemindeki merkez düşüncenin" değişmeden aynı kalmasıdır. Önemli sorunlardan biri olan istihdamla ilgili rakamlar yayınlandığında, medyanın büyük çoğunluğu, rakamların doğruluğunu sorgulamadan, hazırlayan kurum yöneticilerinin bile kuşkulu baktıkları sonuçları dikkate almadan, türdeş eşya gibi aynı kalıptan çıkma anlatımlarını sürdürüyor. 

Bugün sizlerle paylaştığım gündemi, çok sayıda iş insanı, uzman ve sorunu yaşayanla tartıştım. İsteyene dilediği kadar kanıt sunabilir; tanık gösterebilirim.

Clayton M. Christensen "kapitalist ikilem için çözümler" başlıklı bir makale yayınladı. Her şeyin akşamdan sabaha değiştiği bugünün dünyasında "yeniden yapılandırma" çabalarını yönlendiren üç yenilik üzerinde durdu: Güçlendiren yenilikler, sürdüren yenilikler ve verimlilik.

Güçlendiren yenilikler, az kişinin yararlandığı yüksek maliyetli ürünleri kitlelerin yararlanabileceği yalın ve ucuz ürünlere dönüştüren yöntemleri ve teknikleri içeriyor. Yazar Sanayi Toplumuna geçiş aşamasında Ford'un T tipi otomobili üretmesini güçlendiren yenilik örneği olarak gösteriyor. Bilgi Toplumu aşamasında ise, yalnızca büyük ve zengin şirketlerin ulaşabileceği bilgi teknolojilerini küçük ve orta ölçek işyerlerinin de değerlendirebileceği yeni bir araç olarak geliştirilen "bulut bilişimin" çarpıcı örnek olacağı söyleniyor.

Sürdüren yenilikler de, bugünün ürünlerinin dünün ürünlerinin yerini alması olarak tanımlanıyor: Toyota'nın Pirus modeli gibiÖ Ürünlerde biçim, yapı ve işlev değiştiren, üretim yöntemlerinde küçük farklılaşmaları kapsıyor sürdüren yenilikler.

Verimlilik ise, var olan ürün ve hizmetlerin imalat yöntemlerini, tedarik ve dağıtım sistemlerini yeniden yapılandırma yolunda ilerleme anlamına geliyor. Verimlilik artırıcı önlemler, iş süreçlerini hızlandırarak zaman kazancı sağlamayı, başta işgücü olmak üzere bütün girdilerde tasarrufu, gereksiz kullanımları ve anlamsız tekrarlamaları önlemeyi kapsıyor.

Güçlendiren yenilikler "iş yaratıcıdır"; kütle üretiminin gerektirdiği üretim tesislerine, tedarik ve dağıtım sistemlerine, pazarlama ve satış örgütlenmelerine dayanır; bütün bu yapılar için sermaye gerektirir ve yeni yapı ciddi yeni iş alanı yaratır.

Sürdüren yenilikler, büyük sermaye gerektirmediği, mekanda yaygın örgütlenme ihtiyacı olmadığı için az istihdam yaratır. 

Verimlilik önlemleri ise iş süreçlerini hızlandırır; tekrarlamaları ve israfı önlediği için daha az işgücü, daha az hammadde ve enerji kullanmaya dayanır; işgücü açığa çıkarttığı gibi etkinliği artırdığı için de daha az sermaye bağlanarak, bir önceki aşamanın üstünde bir çıktı yaratma anlamına gelir. Ayrıca geleneksel üretim alanlarında daha önceki üretim tesislerinin tümden yok olmasını önleyerek daha az girdi ile üretimi sürdürür; bir ölçüde istihdamı da korur. Ölçekleri küçülen ve hurda demirden üretim yapan demir-çelik tesisleri, otomobil lastiği üretimindeki metot ve tekniklerdeki son dönemdeki değişim ve dönüşümler yaygın bilinen örnekler.

Christensen'in altını çizdiği gibi, güçlendiren yeniliklerin artırdığı istihdam, verimlilik artışlarının açığa çıkardığı istihdamdan fazla olmalıdırÖ Ayrıca, verimlilik artışlarının açığa çıkardığı sermaye ile güçlendiren yenilik içeren yatırımların yapılması özendirilmelidir.