Tarımsal kredilerde erteleme ve yeniden yapılandırma

Başbakan Binali Yıldırım, salı günü AKP Grup Toplantısı'nda tarımla ilgili iki müjdeli haber verdi. Bunlardan birisi doğal afetler nedeniyle ürünü zarar gören çiftçilerin  Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerine olan borçlarının 1 yıl süreyle ertelenmesi. Diğeri ise, tarımsal kooperatiflerin borçlarının yeniden yapılandırılması.

Tarımsal kredilerin ertelenmesi veya yeniden yapılandırılması ilk kez yapılmıyor. Hemen her yıl benzer müjdeler veriliyor. 

Büyük oranda doğa koşullarına bağlı olarak gerçekleştirilen tarımsal üretim, bir çok doğal afetle karşı karşıya kalıyor. Dolu, don, fırtına, kuraklık, aşırı yağış, hastalık ve daha birçok felaketle karşı karşıya kalan çiftçiler zaman zaman büyük zarara uğruyor.

Bu zararın telafisi için Başbakan Binali Yıldırım'ın açıkladığı türden önlemler alınıyor. Ancak, bu haberlerin yansıma biçimi sanki tüm çiftçilerin ve aldığı kredilerin  tamamı erteleniyor gibi bir algı yaratılıyor.

Çiftçiler bu algının da etkisi ile Ziraat Bankası veya Tarım Kredi şubelerine giderek borçlarının ertelenmesini istiyor.

Oysa, borç ertelemenin belli koşulları var.

Öncelikle, borcu olan çiftçinin kredi ertelemesinden yararlanabilmesi için ürününün doğal afetten en az yüzde 30 ve üzeri oranda zarar görmesi gerekiyor. Bununda il veya ilçe hasar tespit komisyonu tarafından tespit edilerek karara bağlanması gerekiyor.

Hasar tespit komisyonu tarafından yüzde 30 ve üzeri oranda ürünü zarar gören çiftçinin borcu 1 yıl süreyle erteleniyor. Bu erteleme karşılıksız yapılmıyor. Geçmiş yıllarda yüzde 3 oranında faiz alınarak yapıldığını hatırlatmakta yarar var.

Bir başka önemli nokta, ertelenecek kredi borçları Bakanlar Kurulu Kararı ile çiftçilere kullandırılan düşük faizli kredilerdir. Bankadan alınan diğer kredileri kapsamıyor.

Bu konuda Bakanlar Kurulu Kararı ve buna dayanarak hazırlanacak Uygulama Tebliği'ne göre borç  ertelemesi yapılacak. Uygulama tebliğinde erteleme ile ilgili ayrıntılı bilgiler yer alacaktır. Bunu beklemek gerekecek.

Borç ertelemesi gündeme gelmişken Ziraat Bankası'nın bir kaç yıldır uyguladığı "borç yapılandırmasına" da değinmekte yarar var.

Ziraat Bankası, mayıs ayı sonunda yaptığı basın açıklamasında çiftçilerin kredi borçlarını 5 yıla kadar yeniden yapılandırabileceğini duyurmuştu.

Borcun 1 yıl ertelenmesi ile 5 yıl vadeye yayılması arasında nasıl bir fark var?

Ziraat Bankası'nın konuya ilişkin açıklamasında bu  fark şöyle ifade ediliyor: "Üreticilerimizin temel olarak iki büyük riski bulunmaktadır. Bu risklerin birincisi, kuraklık, dolu, don, sel gibi doğal afetler, diğeri ise piyasalarda yaşanan gelişmeler ya da rekolte gerçekleşmelerine bağlı olarak ortaya çıkan arz talep dengesi ve fiyat beklentilerindeki uyumsuzluklardır. Doğal afetler nedeniyle zarar gören üreticilerimizin kredi borçları, yayınlanan Bakanlar Kurulu Kararları ile belirli bir faiz sübvansiyonu da yapılarak azami bir yıl süreyle ertelenebilmektedir. Ertelemeden yararlanan üreticilerin, yeni kredi kullanmaları halinde bir sonraki yıl ödeyecekleri kredi miktarı da artmakta, gelir gider dengesi olumsuz etkilenebilmektedir. Bu durum ise üreticilerimizin faaliyetlerini devam ettirebilmek için ihtiyaç duymaları halinde yeni kredi kullanma imkanını sınırlamaktadır."

Açıklamada, mevcut kredi borcunun uzun vadeye yayılarak ödenmesi üreticilerin gelir gider dengesindeki olumsuzlukları ortadan kaldırdığı, ayrıca, mevcut borcunu yapılandıran üreticilerin, faaliyetlerini devam ettirebilmek için ihtiyaç duymaları halinde ilave kredi alabilecekleri belirtiliyor. Üreticilere sağlanan  vade ve taksitlendirme ile ilgili şu bilgilere yer verildi: "Ziraat Bankası tarafından üreticilerimize, tarımsal üretimin sürdürülebilirliğinin sağlanması amacıyla, mevcut kredi borçlarını 5 yıla kadar vadelerle taksitlendirerek ödeme imkanı sunulmaktadır. Ziraat Bankası’nın sunduğu bu imkandan, ürünleri doğal afetlerden zarar gören üreticilerin yanı sıra, fiyat, arz talep uyumsuzluğu ve verim düşüklüğü gibi nedenlerle beklediği geliri elde edemeyen ve bu yüzden mevcut kredi borcunu ya da taksidini ödemekte zorlanan üreticilerimiz de yararlanabilmektedir.Bu uygulamada, Ziraat Bankası tarafından piyasa koşullarına göre cazip ve avantajlı faiz oranları sunulmaktadır."

Başbakan Binali Yıldırım'ın açıklamasında yer alan tarım kooperatiflerinin borçlarının yeniden yapılandırılması ise, yine tüm kooperatifleri değil, düşük faizli kredi kullandırılan kooperatifleri kapsıyor. Bu kooperatifler ve ortakları aldıkları krediyi geri ödemekte zorlandıkları için büyük bir sıkıntı yaşıyor. 

Açıklamadan anlaşıldığı kadarıyla Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, kooperatiflerin borçlarının yeniden yapılandırılması konusunda bir çalışma yapıyor. Bu çalışma sonucunda ülke genelinde 1268 kooperatifin 33 bin 427 kooperatif ortağının  640 milyon lira kredi borcu 5 yıl vade ile yeniden yapılandırılacak.

Her iki konuda da yapılacak yasal düzenlemeleri, karar ve tebliğleri yakından izleyerek sizleri bilgilendireceğiz.