Tarımın seçimi, tarıma değer...
Dünyanın dördüncü büyük ekonomisi Japonya'nın sırrı GSYH’nın yüzde 3’ünü Ar- Ge’ye ayırmasında. Toplum, 5.0’ın yaratıcısı Japonya Tarım 5.0 için de kolları sıvadı.
ABD, 2023'de tarımsal Ar-Ge’ye 21 milyar, Çin 7 milyar dolar harcadı. Nüfus artışı, iklim değişikliği, pirinçli yemeklerdeki düşüş gibi nedenlerden ötürü Japonya'nın tarımda kendi kendine yeterliliği kaybediliyor. 67 yaşındaki, dünyanın en yaşlı çiftçileri Japonya’yı doyurmak için canla başla çalışırken, biz de genç EYT’liler toplu taşıma araçlarına yüzde 10 indirimle biniyor.
Memleketin sosyal güvenlik yükü tüm Türkiye'nin sırtında kambur. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 2023 yılı faaliyet raporuna göre; nüfusun dörtte biri sosyal yardım alıyor. 305,9 milyar liralık yardım bütçesi tarımın yapısal sorunlarını iyileştirmeye, tarımsal ürünlerden dünya markası yaratmaya yeter de artardı. Dünya, yaşı başı ne olursa olsun gıdayı üretecek çiftçileri kırsalda tutmaya çalışıyor. Geleceği kim besleyecek?
Türkiye 40 yaşında ki gençleri emekliye ayırırken, yaşlı köylülere; “köyde kalın ölene kadar bize gıda üretin” diyor. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü bilim insanlarının yaptığı, “açık hava günleri” araştırmasına göre; çalışmak, üretmek, eğlenmek için elverişli günler; iklim değişikliği ile birlikte, güney yarımkürede yüzde 13 azalırken, kuzeyde yüzde 13 arttı. Brezilya, Nijerya, Hindistan gibi ülkelerde güzel günler mazide kalırken Moskova, Toronto, Rize gibi şehirlerde "güzel günler göreceğiz çocuklar” diyorlar. "Açık hava günleri” tarımdan, ticarete pek çok alanda yıkıcı yeniliklerin yanında fırsatlar da sunuyor.
Kötü gün akçesi gibi "kötü gün bilimi" ülkelerin geleceğini belirleyecek. “Bitkisel proteinlerdeki artış, bakliyat protein pazarının büyümesini sağlıyor. Japon ZEN B şirketi; daha bilinçli bir beslenme kültürü için daha az hammaddeyle katma değerli gıdalar üreterek, biyoçeşitliliği korurken kaynakların da efektif kullanımını sağlıyor. Sarı bezelyeyi makarna, çorba, cips ve soslarda kullanarak gıdaların protein değerlerini artırıyor.
ZEN B’nin pazarlama müdürü Hugo Perez’in açıklaması manidar; “Trendleri beklemiyor, trendleri biz belirliyoruz.” “Hay aklınla bin yaşa” Karaman'ın proteince yüksek kara mercimeği, Anadolu'nun diğer tarımsal değerleri bir şansı hak etmiyor mu? Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in Dünya Bankası’ndan 1,5 milyarlık kaynak açıklaması yeşil dönüşüm için kara kara düşünen sektörleri sevindirdi.
Kalkınma Ajansları ile birlikte yürütülecek; ‘Türkiye Sosyal Kapsayıcı Yeşil Geçiş Projesi’ ile yeşil geçişten olumsuz etkilenebilecek sektörler desteklenecek. Zenginler daha az üretme stratejisiyle kaynaklarını korurken Türkiye gibi gelişmekte olanlar ne yapacak. Üretsen bir dert üretmesen başka bir dert. 1,5 milyar dolar tarımın sancılı yeşil dönüşümüne can suyu olabilir. Ezcümle; seçimlerimiz/seçtiklerimiz, kaynakları nasıl/nereye kullandığımız, bilime/bilgiye olan ilgimiz, değerlerimiz/ değersizleştirdiklerimiz geleceğimiz olacak.