Tarımda 2019'da neler olacak?
Dünkü yazımızda 2018'de tarıma damgasını vuran, öne çıkan gelişmelerin kısa bir özetini yaptık. Bugün ise, 2019' da neler olabileceği konusundaki öngörülerimizi paylaşıyoruz.
1- Yerel seçim ve tarım
Birçok alanda olduğu gibi, tarımda da 2019 yılının en belirleyici faktörlerinden birisi 31 Mart'ta yapılacak yerel seçim olacaktır. Yerel seçim öncesinde, 2019 yılı bütçesine konulan 16.1 milyar liralık tarımsal desteklerin yüzde 90'ı çiftçiye ödenerek oya dönüşmesi sağlanacak.
Yerel seçimden sonra bakanlıklarla ilgili yeni düzenlemeler yapılması ve birleştirilen bazı bakanlıkların yeniden ayrılması, bazı bakanların değişmesi bekleniyor. Böyle bir değişiklikte değişmesi muhtemel bakanlar arasında Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli'nin de olması şaşırtıcı olmayacaktır.
Son yıllarda belediyelerin tarım sektörüne yönelik faaliyetleri dikkate alındığında yerel seçim çalışmalarında tarım ve kırsal kalkınmaya yönelik vaatler, çalışmalar ön plana çıkacak.
2- İklim değişikliği ve felaketler
İklim değişikliğinin tarım sektörüne etkileri her yıl artarak devam ediyor. 2019'da da iklim değişikliğine bağlı olarak aşırı yağış, don, dolu, fırtına, hortum, aşırı sıcak ve kuraklık kaynaklı felaketler hem dünya genelinde hem de Türkiye'de etkili olması bekleniyor.
3- Girdi fiyatlarındaki artışın üretime yansıması
Tarım sektörünün en önemli sorunu olarak görülen yüksek girdi fiyatları 2019'da da sorun olmaya devam edecek. Özellikle yerel seçime kadar baskı altında tutulacak döviz krizinin seçim sonrasında yenden hareketlenmesi dışa bağımlı girdilerde fiyat artışı kaçınılmaz olacaktır.
4- Üretim ve verimlikte düşüş olacak
Özellikle 2018 yılının ikinci yarısında döviz krizi sonrası fiyatı yüzde 100'ün üzerinde zamlanan gübre ve diğer tarımsal girdi fiyatlarındaki artışa bağlı olarak bitkisel üretimde düşüş olması bekleniyor. Çiftçilerin bir bölümü 2019 ürünü buğday ve arpa ekimi yapmaktan vazgeçerken üretim yapanlar ise ihtiyaç duyulan gübreyi kullanamadığı için üretim ve verimlilikte düşüş olacaktır. Ulusal Hububat Konseyi'nin buğday ekim alanlarındaki daralmaya dikkat çekmesi bu olasılığı daha da güçlendiriyor.
5- Canlı hayvan ve et ithalatı azalacak
Sığır ithalatında Avrupa lideri ve dünyanın en büyük ikinci ithalatçısı ülkesi olan Türkiye'nin, 2019'da canlı hayvan ve kırmızı et ithalatını azaltması bekleniyor. 2018'in son aylarında Et ve Süt Kurumu'nun stoklarındaki kırmızı et ve ahırlarda kesilmeyi bekleyen hayvan sayısındaki artış nedeniyle ithalatın daha sınırlı olması bekleniyor. En azından devlet kurumları bir süre ithalat yapmayacak.
Yapılacak ithalatın ise Rusya Federasyonu'na kaydırılması öngörülüyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vlademir Putin arasındaki görüşmeler sonucunda Rusya'dan canlı hayvan ve kırmızı et ithalatı için anlaşmaya varıldı. Aralık 2018'de Rus yetkililer Türkiye'ye canlı hayvan ve et ihracatı için hiç bir engel kalmadığını açıkladı. Bu nedenle Rusya'dan ithalat yapılacak.
6- İthalatta girdi bağımlılığı azaltılacak
Gıda Komitesi'nin 2018 Aralık ayındaki son toplantısında tarım konusunda 2019'un yol haritası belirlendi. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın “Tarımda ithal girdi bağımlılığı azaltılacak" açıklaması da sadece hayvancılıkta değil, genelde ithalatı azaltmaya yönelik bir strateji uygulanacağını gösteriyor… Ancak, ithalat bağımlılığının azaltılması için üretimi artırıcı önlemlerin alınması gerekiyor. Üretimin artması bir yana uygulanan politikalarla düşüyor. Bu nedenle üretimdeki düşüşe bağlı olarak gıda fiyatlarının artması bu stratejiyi boşa çıkarabilir.
7- Verilen sözler, açıklanan fiyatlar
Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli 2019 yılında uygulanacak desteklemelerle ilgili önemli açıklamalar yaptı. Buğday ve arpada kilo başına 5 kuruş olan destekleme priminin yüzde 100 artışla 10 kuruş olacağını açıkladı. Buğday ve arpanın dünya fiyatlarından alınacağını söyledi. Çiğ süt destekleme priminin ise 15 kuruşluk artışla 2019'un Ocak-Şubat ve Mart ayında 25 kuruş olarak ödeneceğini açıkladı. Üreticiye sanki çok büyük destek veriliyor gibi sunuluyor. Buğday ve arpa primi zaten yaklaşık 10 yıldır artmıyordu. Süt primindeki artış nedeniyle Ocak 2019'da Ulusal Süt Konseyi referans fiyatı artırmayacaksa bir anlamı yok. Yapılan açıklamalar seçim yatırımı olarak değerlendirilebilir. Seçim öncesi bu tür yeni açıklamalar da olacaktır.
8- Hal Yasası devreye girecek
Yaş meyve ve sebze fiyatlarını düşürmek, piyasanın düzenlenmesi için Hal Yasası'nda yapılacak değişiklik 2019'da yürürlüğe girecek. Yasa ile fiyatların düşmediği daha önce de görüldü. Yasa tasarısında kaldırılması öngörülen komisyonculuk aynen devam edecek. Ülke genelindeki 175 sebze ve meyve hal sayısı 30’a indirilecek. Sebze ve meyve hallerinin kurulması, yönetimi, işletilmesi Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği koordinasyonunda her bölgedeki yerel yönetim ve ilgili kurumlara verilecek.
9- Gıda enflasyonu hep gündemde olacak
Son yıllarda hiç gündemden düşmeyen gıda fiyatları 2019'da da hep gündemde olacak. Üretimdeki düşüşe ve piyasadaki spekülatif hareketlere bağlı olarak gıda fiyatları ve gıda enflasyonu özellikle enflasyon verileri açıklandığında tarım üzerinden tartışılacak.
10- İşçilik sorunu büyüyecek
Her geçen gün daha da ağırlaşan tarımda işçilik sorunu 2019'da daha da büyüyecek. Üreticiler hayvanına bakacak eleman, ürününü toplayacak işçi bulmada zorlanacak. İşçilik maliyetleri bu nedenle daha çok artacak.
11- Teknoloji kullanımı ve sigorta yaygınlaşacak
Kırsaldan göç, üretimden kaçış, yüksek maliyetler, işçilik sorunu ve iklimdeki değişikliğe bağlı olarak üreticiler üretimi sürdürmek ve olumsuz koşullardan etkilenmemek için teknoloji kullanımı daha da yaygınlaşacak.
Özetle, çok zor geçen 2018'den sonra 2019 yılı daha da zor geçecek. Yerel seçim sonucuna bağlı olarak yeni bir seçim olasılığı işleri daha da güçleştirecektir. Bu kadar sıkıntılı bir yılda büyüme, yüksek oranda üretim beklemek, aynı bakış açısı ve politikalarla farklı sonuç beklemek hayal olur. Umarız yanılırız.