Tarıma 2019'da 16.9 milyar lira destek verilecek
İklim değişikliğine bağlı verim kayıpları, döviz krizi ile tarımsal girdi fiyatlarındaki aşırı yükselme, Amerika ile Çin arasında başlayarak yayılan ticaret savaşları ve buna bağlı olarak uygulanan korumacı politikalar tarımsal desteklerin önemini daha da artırdı.
Amerika Birleşik Devletleri, yaptırımlardan zarar gören çiftçileri için bu yıl 12 milyar dolarlık ek destek paketi açıkladı. Dünyada kapitalizmin kalesi olarak bilinen Amerika başta olmak üzere Avrupa Birliği ve diğer gelişmiş ülkeler de tarıma ciddi destekler veriyor.
Türkiye ise, 2006 yılında kabul edilen Tarım Kanunu'na göre, Gayri Safi Milli Hasılası'nın en az yüzde 1'ini tarım desteği olarak vermesi gerekirken, yasada belirtilen yüzde 1'in ancak yarısını verebiliyor.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) "2018 Yılı Bitkisel Üretim 2. Tahmini"ne göre, bitkisel üretim her alanda azalıyor. Üretimin düştüğü, tarımsal girdi fiyatlarının yüzde 50 ile yüzde 120 oranında arttığı bir dönemde çiftçilerin üretime devam edebilmesi için devletin desteğini yanında görmesi, desteklerin artırılması çok önemli.
Geçen yıla göre yüzde 17.3 oranında artış
Resmi Gazete'nin 28 Ekim 2018 tarihli mükerrer sayısında yayınlanarak yürürlüğe giren Cumhurbaşkanlığı 2019 Yılık Programı'na göre gelecek yıl tarıma 16 milyar 989 milyon lira destek verilmesi öngörülüyor. Destekleme bütçesi 2018 üretim yılı için 14 milyar 489 milyon lira olduğu dikkate alındığında 2019 tarım desteklerinde yüzde 17.3 oranında artış olacak.
En çok destek hayvancılığa verilecek
Geçmiş yıllarda olduğu gibi tarımsal destek bütçesinden aslan payını hayvancılık sektörü alacak. Cumhurbaşkanlığı 2019 Yılık Programı'na göre tarıma verilecek 16 milyar 989 milyon liralık desteğin 5 milyar 268 milyon lirası hayvancılığa verilecek. Hayvancılık desteğinin toplam bütçedeki payı yüzde 31 olacak. 2017 yılında 3 milyar 848 milyon lira olan hayvancılık desteği 2018'de 4 milyar 103 milyon lira oldu. 2017'den 2018'e geçerken yüzde 6.6 artan hayvancılık destekleri, 2018 yılına göre 2019'da yüzde 28.4 oranında artmış olacak.
Genç çiftçilere 503 milyon lira
İlk olarak 2016 yılında uygulanmaya başlanan genç çiftçi desteği de her yıl artırılıyor. Genç çiftçilerin tarımsal üretime kazandırılması ve yeni iş imkânlarını desteklemek üzere genç çiftçilere 30 bin TL'ye kadar hibe desteği sağlanıyor. Bu kapsamda, büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık başta olmak üzere çeşitli tarımsal üretim kollarında kullanılmak amacıyla 2016 yılında toplam 450 milyon lira, 2017 yılında 483 milyon lira olan hibe desteği 2018 yılında yaklaşık 503 milyon TL düzeyinde gerçekleşmesi planlanıyor. Genç çiftçi hibe desteği kapsamında 503 milyon liralık ödeme 2019 bütçesinden yapılacak.
Mazot desteği yüzde 10,gübre binde 2 artacak
En yaygın ve çiftçilerin en fazla yararlandığı alan bazlı desteklerden mazot ve gübre desteğindeki artışın çok sınırlı olması dikkat çekiyor. 2017 yılında 700 milyon lira olan mazot desteği, Binali Yıldırım'ın Başbakanlığı döneminde "mazotun yarısı bizden" uygulaması ile 2018'de 1 milyar 900 milyon liraya çıkarıldı. 2019'da yüzde 10 artışla mazot desteği 2 milyar 90 milyon liraya çıkarılıyor. 2018'de toplam destekleme bütçesindeki payı yüzde 13.1 olan mazot desteğinin payı 2019'da yüzde 12.3'e gerileyecek.
2018 yılında mazotun yarısı bizden uygulaması ile mazot desteği artırılırken gübre desteği bütün ürünler için dekar başına 4 lira ile sabitlenmişti. 2017 yılında 805 milyon lira olan gübre desteği böylece yüzde 31.3 düşüşle 553 milyon liraya geriledi. 2019'da da gübre desteği sadece binde 2 artışla 554 milyon lira olacak. Böylece toplam destekler içerisinde mazot desteğinin payı 2017'de yüzde 6.3 iken 2018'de yüzde 3.8'e, 2019'da ise yüzde 3.3'e gerileyecek.
Mazot ,gübre, organik tarım, iyi tarım, toprak analizi, küçük aile işletme desteği, fındık, çay budama tazminatı, sertifikalı tohum ve fidan, ÇATAK, telafi edici ödemeleri kapsayan "Alan Bazlı Destekler" toplamda 4 milyar 322 milyon lira ile toplam desteklerin yüzde 25.4'ünü oluşturacak. Alan bazlı destek toplamı 2017'de 3 milyar 6 milyon lira, 2018'de ise 3 milyar 892 milyon liraydı.
Prim destekleri düşecek
Cumhurbaşkanlığı 2019 Yılık Programı'na göre, fark ödemesi olarak adlandırılan ve 17 üründe uygulanan prim desteklerinde düşüş olacak.Hububat,bakliyat,çay ve arz açığı olan ürünler olarak bilinen yağlı tohumlar,pamuk,zeytinyağı gibi ürünlere yönelik uygulanan prim desteği 2017 yılında toplamda 3 milyar 888 milyon lira olarak gerçekleşti. 2018 yılı için yüzde 11.1 oranındaki azalma ile 3 milyar 456 milyon lira olarak planlanan bu destek, 2019' da yüzde 7.7 oranında artışla fark ödemesi-prim desteği 3 milyar 721 milyon lira olarak öngörülüyor. Böylece 2017 yılında toplam desteklerde yüzde 30.6 ile en yüksek paya sahip olan prim desteklerinin tarımsal destek bütçesindeki payı 2018'de yüzde 23.9'a 2019'da ise yüzde 21.9'a gerilemiş olacak.
Kırsal kalkınma destekleri artıyor
Genç çiftçi hibe desteklerini,Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu hibe programını kapsayan kırsal kalkınma desteklerinde artış olacak.Bu kapsamda 2017'de 795 milyon lira olan hibe desteği 2018'de 1 milyar 724 milyon liraya, 2019'da ise 1 milyar 900 milyon liraya çıkarılıyor.
Tarım sigortası 1.2 milyar liraya çıkacak
Tarım sigortaları kapsamında devletin yapacağı destek miktarı da geçen yıla göre yüzde 27.4 oranında artacak. 2017 yılında 860 milyon lira olan tarım sigortası destekleme tutarı 2018'de 958 milyon liraya çıkarılırken 2019'da 1 milyar 220 milyon liraya ulaşacak.
Özetle, 2019'da tarımsal destekler yüzde 17.3 oranında artırılarak 16.9 milyar liraya çıkarılıyor. Desteklerin açıklanması, artırılması kadar zamanında ödenmesi de büyük önem taşıyor.
