"Tarım Zirvesi" öğreticiydi
Bloomberg HT'nin düzenlediği "Tarım Zirvesi", Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı ve Ziraat Bankası Genel Müdürü'nün açılış konuşmalarıyla başladı. Daha sonra 5 oturumda 20 işini bilen insanın analizlerini izleme fırsatı bulduk: Genel olarak tarım sektörüne bakış, finansman, sürdürülebilir gıda güvenliği, mekanizasyon ve marka yaratma sorunları tartışıldı. Son oturum dışında diğerlerini özenle izledim; notlar aldım.
Toplantının bir bölümünü birlikte islediğimiz iş insanımız, "Doğrusu, entelektüel düzeyi bu kadar yüksek bir analiz beklemiyordum" dedi. Bu saptamaya katılıyorum; Bakan da, Ziraat Bankası Genel Müdürü de ve değerlendirme yapanlar da bilgi düzeyleri, anlatım düzgünlüğü ve yapıcı eleştirileriyle göz dolduran analizlerle hepimizin birikimlerine bir tuğla daha eklediler.
Ne olduğunu biliyoruz
Tarım, hayvancılık ve gıda konusunun kavram ve terimlerine aşına olmak için çaba gösteren bir dış gözlemci olarak yapacağım genellemeyi aşırı değerlendirilmiş bir yargı gibi yorumlamayın.
Türkiye'de tarımsal üretim, hayvancılık ve gıda alanında "neler olduğu" konusunda gerekli bilgi var. Gerektiği kadar yaygın, yoğun ve derin bilgi konusunda bir eksiğimiz yok: Parçalanmış küçük toprakların yol açtığı verimsizliklerin hepimiz farkında. Çok küçük ve geçimlik aile işletmelerin verimsizliğini bilmeyen yok gibi. Toprağı analiz etmenin, tanımanın önemini kavramamış kimseye rastlamıyoruz. Toprak islahının, hayvan islahının gerek şart olduğunu kavramamış tek kişi bile bulamak zor. Gelenek taassubunun tarımımsal ürün ve hayvan yetiştiriciliğindeki engellerinin de herkes farkında. Tarım mekanizasyonunda araç eskiliğinin yarattığı verimsizlik, araç kapasite kullanımındaki düşüklük nedeniyle yaratılan israfı da herkes kabulleniyor. İlaç ve gübre kullanımındaki bilinçsizlik, en değerli varlık olan sulama yönetimindeki eksiklikler de iyice anlaşılmış durumda. Ürün hasatında kayıpların yüksek oranda olması da herkesi tedirgin ediyor. Depolama sistemi ile finans sistemine erişilebilirliği bütüncü bir anlayışla ele almak gerektiği güçlü bir biçimde vurgulanıyor. Tarım ve hayvancılık alanındaki eğitilmiş işgücünün yarattığı verimsizliklerin giderilmesinin ivediliği konusunda tam bir ittifak var. Endüstri 4.0 bağlamında tarım teknolojisindeki atılımlar ve uyum sağlama konusundaki ihtiyacın hızla atmasını kuşku duyulmayacak bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Eğitim, teknolojik uyum, Ar-Ge ihtiyacı, ekonomik değer katkısı, çevreye saygı ve paydaşlarla işbirliğinin gereği de farkındalık düzeyi yüksek alanlar. İşlemesiz tarımdan depo sistemine, ambalaj sorunundan destek sistemlerinin yeni bir anlayışla ele alınmasının gereğine; ürün fiyatlarının istikrarının etkisine net anlaşılmış bir düzine sorunumuz var. Sigorta sisteminin yaygınlaşması ve derinleşmesi, kapsayıcı ve işler olması ortak bir talep.Sektördeki "veri eksikliğinin" altını çizmeyen tek kişi yok. Tarladan sofraya gıdanın güvenli bir biçimde ulaşmasının ortak bir dilek olduğu bir toplumsal iradeye dönüştüğü de çok net. Bu ülkenin insanı, tarım, hayvancılık ve gıda üretiminde sorunların ne olduğunu biliyor.
Neyi ve nasıl yapacağımızı bilmiyoruz
Koca bir güne yayılan değerlendirmeleri köşe yazısının bir paragrafına sığdıramayız. Özetlemek gerekirse, ülkemizde tarım, hayvancılık ve gıda konusunda gün yüzü görmemiş sorununuz yok gibi. Hepimiz sorunları keşfetmiş ve tanımlamışız.Bu, önemli bir gelişme ama, görmezden geldiğimiz bir eksikliğimiz nerdeyse yarım yüzyıldır tarım, hayvancılık ve gıda konusundaki çabalarımızı sonuçsuz bırakıyor. Bloomberg HT Tarım Zirvesi bir kez daha kanıtladı ki, ülkemizde "ne olduğunu tanımlayan" çok ama "ne yapılması ve nasıl yapılması" gerektiği zihinde netleştirmiş, harakete geçebilmiş olanlarımız çok az.İyi tarım , havza ölçekli ürün deseni, çiftçi kayıt sistemini geliştirme, toplulaştırma gibi atılımlar yeterli olamıyor. Köklü, ciddi değişim ve dönüşüm yaratacak bir stratejiye, bir plana ve uygulama iradesine sahip değiliz.
Tarım Zirvesi'nde sektörde mevcut veri altyapısının yetersizliği sık sık vurgulandı. Vurgulandı ama, yıllardır bu konuda neden bir "seferberlik" ilan edilmediğinin yanıtını kimse vermedi. Veriye dayalı, muhakeme -odaklı kararlar üretilmedikçe, herkesin iyi bildiği bu sorunlara çözüm üretilebilir mi? Ekonomide değer üretmenin çok sayıda bileşeni arasında ilk dördü, kalite, çeşitlilik, maliyet düşürme ve sorun çözmedir.Bu dört bileşeni tarım, hayvancılık ve gıda alanında hayata taşımazsak, daha çok zirveler toplar; konuşur, dağılır; bir sonraki toplantıda benzer gündemlerle kendi kısır döngümüzün tutsağı olmaktan kurtulamayız.
Medyanın çıkaracağı ders
Yaygın medyanın günlük akışın dışında sorunları bir zirvede ve uzmanlarının katılımıyla ele alması önemli bir adım. Tarım Zirvesi'ni özenle izlemiş bir medya mensupları, günlük anlatımlarda ileriye ve geriye etkilerini düşünmeden "cilalanmış algılar" yaratan, popülist, eksik ve yanlış bilgilerle doğru sonuçlar üretilemeyeceğini de anlamış olmalı.
Cüneyt Başaran ve ekibini Tarım Zirvesi' ni organize etmelerinden ötürü kutluyorum. Bu çabalarının günlük haber akışındaki "popülizmi" törpülüyeceğini düşünüyorum. Zamanın tanıklığı bizi haklı çıkarsın diye umut ediyorum.