Tarım destekleri Resmi Gazete'de...

Tam 7 yıldır tarım desteklerini herkesten önce açıklıyoruz. Bu yıl da gelenek değişmedi. 2015 tarım desteklerini 6 Şubat tarihli DÜNYA Gazetesi'nde yayımladık. Aradan tam 2 ay geçtikten sonra Bakanlar Kurulu'nun desteklere ilişkin kararnamesi dünkü Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

İki ay önce hazır olan tarım destekleri neden bu kadar geç açıklanıyor?

Türkiye'de tarımsal destekler ne yazık ki hem çok geç açıklanıyor hem de çok geç ödeniyor. Bu nedenle amacına uygun kullanılamıyor. Bütçeden ayrılan kaynak sadece belli dengeler gözetilerek dağıtılıyor.

Oysa tarım desteklerinin bir amacı,hedefi olmalı. Üretimin planlanması,yüksek girdi maliyetleri nedeniyle üretim yapmakta zorlanan çiftçinin maliyetlerini düşürmesi, tüketicinin daha uygun fiyatla tarım ve gıda ürünlerine erişmesini sağlamak, arz eksikliği yaşanan ürünlerin üretiminin artırılmasında  destekler bir araç olarak kullanılabilir. Türkiye'de ne yazık ki destekler bu amaca yönelik değerlendirilemiyor.

Ayrıca verilen desteklerin analizi, yarattığı sonuçlar,üretime yansıması hiç bir zaman irdelenmiyor. Böyle olunca her yıl amaçsız, hedefsiz bir anlayışla yaklaşık 10 milyar lira para dağıtılıyor. 

Tarım destekleri "para dağıtma" anlayışı ile verildiği için zamanlaması da çok önemsenmiyor. Belki de birileri bilinçli olarak desteklerin açıklanmasını, ödenmesini geciktiriyor. Bizim 6 Şubat'ta açıkladığımız 2015 tarım destekleri neden 2 ay beklendikten sonra açıklanıyor? 

O tarihte destekler Bakanlar Kurulu'na sunulmuştu. Bakanlar Kurulu'nda imzaya açılan kararname taslağını ele geçirip yayınlamıştık. Üreticinin sabırsızlıkla beklediği destekleri 2 ay bekletmenin mantığı nedir?
Avrupa Birliği 7 yıllık dönemler itibariyle tarım bütçesini açıklıyor. Avrupa Birliği'nde 2020 yılına kadar verilecek tarım destekleri ana hatlarıyla belli. Amerika 5 yıllık Tarım Kanunu ile destekleri açıklıyor. Türkiye'de ise destekler sır gibi saklanıyor. Atlatma habere konu oluyor.

Çiftçi tohumu tarlaya atmadan, fidesini, fidanını dikmeden destekler açıklanırsa ona göre karar verir. Üretimi ona göre yönlendirir.

Desteklerin geç açıklanması kadar çok geç ödenmesi de ayrı bir sorun. Şu sıralar Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker'in müjde vererek ödeneceğini söylediği desteklerin tamamı 2014 yılına ait. Yani yaklaşık 1 yıl önce hasat edilen ve satılan buğdayın, arpanın 5 kuruşluk desteği daha ödenmedi.

Son yıllarda destekleme kalemlerinde ciddi bir artış veya değişiklik yapılmıyor. Bu nedenle geç açıklanmasının hiç bir mantığı ve haklı gerekçesi yok.

2015 desteklerine bakıldığında geçen yıla göre kuru fasulye, nohut mercimekte 10 kuruş olan prim desteği 20 kuruşa çıkarılırken, meyve fidanı desteğinde bir miktar artış yapıldı. Gübre ve mazot desteğinde  bir kaç kuruşluk artış dışında temel kalemlerde hiç bir artış yok.

Hayvancılıkta en önemli girdi kalemi olan yem bitkilerinde yıllardır destekler artırılmıyor. Tam 6 yıldır hayvan başına ödenen destek yerinde sayıyor. Hayvancılık yapan herkesin yararlanacağı yem bitkileri ve hayvan başına destek artırılmıyor ama, çok az sayıda çiftçinin yararlanacağı manda yavrusuna (malak) 150 lira destek ilk kez bu sene verilecek.

Bizim 6 Şubat'ta açıkladığımız destekler ile dün Resmi Gazete'de yayınlanan Bakanlar Kurulu Kararı'na göre sadece iki kalemde farklılık var. Bizim yayınladığımız haberde kütlü pamuk destekleme primi 55 kuruş olarak yer aldı. Bu 65 kuruş olarak revize edildi. Ayrıca yağlık sertifikalı zeytin fidanı ile bahçe tesis edeceklere dekar başına 100 lira olan destek 150 lira olarak revize edildi. Herhalde bu iki kalemdeki revize için desteklerin 2 ay bekletilmedi. Eğer bir art niyet yoksa, desteklerin geç açıklanmasında tarımın, desteklerin çiftçinin önemsenmemesi var.
Özetle, tarım sektörü açısından son derece önemli olan tarım desteklerinin amacına uygun kullanılması için zamanında açıklanması ve ödenmesi gerekir.