Tarım destekleri ne zaman ödenecek?

Türkiye'de çiftçilik yapmak gerçekten çok zor. Bu zorluk, tabiat şartlarından değil, büyük ölçüde uygulanan politikalardan kaynaklanıyor.

Bitkisel üretim yapanlar için, gübre, mazot, tohum, ilaç ve daha bir çok girdide maliyetler rakip ülkelere göre çok yüksek. Hayvancılık yapanlar için durum farklı değil. Yem başta olmak üzere temel girdilerdeki yüksek maliyet üretimi zorlaştırıyor.

Yüksek girdi maliyetleri ile üretim yapan çiftçi, çoğu zaman ürettiği ürünle bu maliyeti karşılayamıyor. Bu nedenle ithal ürünlerle rekabet edemiyorlar. Bu nedenle dünyanın en pahalı etinin, dünyanın en pahalı tarım ürünlerinin Türkiye'de olduğu söyleniyor. 

Neye göre en pahalı? 

Eşit koşullarda üretim yapılmıyorsa, böyle bir karşılaştırma yapılabilir mi?
Mazotu 2 liradan kullanan çiftçi ile 4 liradan kullanan çiftçinin ürettiği ürünün fiyatı aynı olur mu?
Tarımda en temel sorunlardan birisi olan yüksek girdi maliyetlerinin düşürülmesi için yıllardan beri hiçbir önlem alınmıyor.

Tarım destekleri ile maliyetler bir nebze düşürülmeye çalışılıyor. Fakat, üretimi sürdürmek için devletin verdiği bu desteklere güvenen çiftçiler, her seferinde hayal kırıklığına uğruyor. Destekler çok geç açıklanıyor. 2015 tarım desteklerini 6 Şubat tarihli DÜNYA Gazetesi'nde açıkladık. Gazetecilik deneyimi ve bu alanda uzmanlaşmanın verdiği avantaj ile ele geçirip açıkladığımız destekler resmi olarak henüz açıklanmış değil.

Bir ülkede tarım destekleri atlatma haber olur mu? Bu desteklerin 5 yıllık bir dönemi kapsayacak şekilde açıklanması gerekir. Avrupa Birliği'nde 2020 yılına kadar hangi ürüne ne kadar destek verileceği 2013 sonunda açıklandı. Türkiye'de içinde olduğumuz 2015 destekleri bile resmi olarak açıklanmıyor.

Desteklerin açıklanması bir yana, çiftçiye ödenmesi de hep gecikmeli oluyor. Daha önce de yazdığımız gibi Ankara'da birileri tarıma destek verememek için çalışıyor.

Her gün çiftçilerden çok sayıda mesaj ve telefon geliyor. Kimisi hayvancılık desteklerini alamadıklarını, kimisi hububat, kimisi de gübre ve mazot desteğinin ne zaman ödeneceğini soruyor.
Geçen yıl ekilen, hasat edilip satılan ürünlerin kazanılmış destekleri ödenmiyor. 2014 destekleri neden ödenmiyor?

Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı son bir kaç yıldır yılın ilk yarısında tarım desteklerinin yüzde 80-90'nını ödemekle övünürken bu yıl neden ödenmiyor?  

Bu konuda farklı bilgiler ve duyumlar var.

Birincisi, desteklerin ödenmemesi, Çiftçi Kayıt Sistemi'nden (ÇKS) kaynaklanıyor. Çiftçi Kayıt Sistemi'nde 2014 verileri ile ilgili yaşanan teknik sorunlar nedeniyle bakanlık destek ödemelerini yapamıyor. Hatırlanacağı gibi Çiftçi Kayıt Sistemi'ne ilişkin başvurular birkaç kez ertelenmişti.

Bunu doğrulayacak bir bilgi de bankacılardan geldi. Bakanlık, tarım sektörüne kredi veren bankalara ve diğer paydaşlarla çiftçilerin bilgilerini paylaşıyor. Bankalar da bu bilgileri değerlendirerek kredi veriyor. 2015 yılına girdik, bankalar 2013 yılı Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) verileri ile işlem yapabiliyor. 2014 yılında ekilen, hasat edilen ve büyük ölçüde tamamlanan üretim sezonuna ilişkin veriler bakanlık tarafından paylaşılamıyor. Sistemde sorun var deniliyor. Çiftçi Kayıt Sistemi verileri sağlıklı olmadığı için destekler ödenemiyor.

İkinci neden ise, biraz daha politik. Hükümet tarım desteklerini 7 Haziran seçimine kısa bir süre kala ödeyerek kırsaldaki oy oranını artırmak istiyor. Geçmiş seçim dönemlerinde de benzer uygulamalar oldu.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı verilerine göre geçen yıl Ocak-Şubat döneminde yaklaşık 2.5 milyar lira yani desteklerin yüzde 25'i ödenmişti. Bu yıl ise, en büyük destekleme kalemlerini oluşturan, mazot, gübre, toprak analizi, hububat, yağlı tohumlar, hayvancılık destekleri henüz ödenmedi.

Okurlarımız haklı olarak soruyor, Başbakan Ahmet Davutoğlu, her gün bir paket açıklarken 2014 tarım destekleri neden ödenmiyor? Gübreye, mazota zam geldikten sonra mı ödenecek?

Özetle, uygulanan yanlış tarım politikaları, desteklerin yetersizliği bir yana, bu desteklerin çok geç açıklanması ve geç ödenmesi, üretim maliyeti ile ürün fiyatı arasındaki farkın çiftçi aleyhine gelişmesi, yani ürettiği ürünle girdi alamayan duruma düşen çiftçiler için üretim yapmak gerçekten zor. Bütün bu zorluklara rağmen üretim yapan ve ülkeyi doyuran, yıllık 18 milyar dolarlık tarım ve gıda ürünü ihracatını sağlayan çiftçilere şükran borçluyuz.