Tarım destekleri ne zaman açıklanacak?

Çiftçiler, telefonla, mesajla, karşılaştığımızda hep bu soruyu soruyor. "Tarım destekleri ne zaman açıklanacak?"

Bu yılın başında, en yetkili ağızlar; "Tarım destekleri 3 yıllık açıklanacak. 2017 destekleri belirlenirken, aynı zamanda 2018 ve 2019'un da destekleri de açıklanmış olacak. Çiftçi tohumu ekmeden ne kadar destek alacağını bilecek" diye açıklama yaptı.

Geldik yılın yarısına bırakın 3 yıllık desteğin açıklanmasını daha bu yılın, 2017 üretim yılının destekleri açıklanmadı.

Çiftçinin ekecek ürünü kalmadı. Birçok üründe hasat başladı, başlayacak. Bu saatten sonra açıklanacak destekle üretim planlaması yapılamaz.

Destekleri belirlemek bu kadar zor mu?

Her yıl, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edilen yasa ile bakanlıkların bütçesi belirleniyor. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın bütçesi kapsamında tarıma verilecek destek miktarı bellidir. Örneğin 2017 yılı tarım destekleri için 12.8 milyar liralık bir bütçe kabul edildi.

Belirlenen bu bütçe çerçevesinde Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bir çalışma yaparak Tarımsal Destekleme ve Yönlendirme Kurulu'na sunar. Bu kurulda, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı ve Müsteşarı, Maliye, Bilim Sanayi ve Teknoloji, Çevre ve Şehircilik, Ekonomi, Gümrük ve Ticaret, Kalkınma,Orman ve Su İşleri Bakanlığı müsteşarları, Hazine Müsteşarı ve Tarım Reformu Genel Müdürü yer alıyor. Kurul, verilen bütçeye uygun olarak hangi ürüne ne kadar destek verileceğini belirler. Alınan kararı Bakanlar Kurulu kararı olarak düzenler ve sunar. Bakanlar imzaladıktan sonra Bakanlar Kurulu kararı olarak Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girer.

Maliye Bakanlığı itiraz ediyor

Bütçe belli, uygulanacak prosedür belli. O zaman tarım destekleri neden açıklanamıyor?

Edindiğimiz bilgilere göre, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı desteklemelerle ilgili çalışmayı yaparak Tarımsal Destekleme ve Yönlendirme Kurulu'na sundu.

Yapılan çalışmada 2017 üretim yılı için belirlenen 12.8 milyar liralık bütçe tutturulamıyor. Fide ve bazı yeni desteklerin eklenmesi ile yaklaşık 1 milyar liralık açık oluşuyor.

Maliye Bakanlığı fazladan verilmesi öngörülen 1 milyar liraya itiraz ediyor. Bakanlık yetkilileri, "Bütçe dengeleri açısından fazladan 1 milyar lira vermemiz mümkün değil" diyerek yeniden ele alınmasını istiyor.

Bu nedenle tarım destekleri üzerinde yeniden çalışılıyor. Ürün bazında yeni düzenlemeler yapılacak. Bazı destek kalemlerinde kısıtlamaya gidilecek. Verilen bütçeye uygun hale geldikten sonra açıklanacak.

Geçiş dönemi sorunlu olacak

Bu yıl destekler açısından bir geçiş dönemi olduğu için desteklerin açıklanması kadar uygulanması ve ödemelerinde de ciddi sıkıntılar yaşanması bekleniyor.

Milli Tarım Politikası çerçevesinde bitkisel üretimde havza modeli uygulanacak. Her ilçe bir havza kabul edildi. Toplamda 941 havza var. Destekleme kapsamına alınan ürün sayısı ise 21. Her havzada hangi ürünlerin destekleneceği ilan edilmişti. Destekler ilan edilen bu ürünlere göre verilecek. İl ve ilçe bazında ödemelerde farklılıklar olacak. Dolayısıyla ilk yıl ve ilk uygulama olması nedeniyle ciddi karışıklıklar yaşanabilir.

Hayvancılıkta bölge bazında destekler verilecek. "Mera Hayvancılığı Yetiştiricilik Bölgesi", "Damızlık Düve Üretim Merkezleri", " Damızlık-Koç Teke Üretim Merkezleri", "Damızlık Manda Üretim Merkezleri" gibi her bölgede çiftçiye yapılacak destekler farklı olacak.

Yüzde 50 mazot desteği her ürüne verilmeyecek

Başbakan Binali Yıldırım'ın "çiftçimizin kullandığı mazotun yarısı bizden" sözü sadece havza modeli kapsamındaki 21 ürün için geçerli. Her ürüne yüzde 50 mazot desteği verilmeyecek. Bir örnek vermek gerekirse; bir çiftçi üretim yaptığı havzada destekleneceği ilan edilen ürünleri ektiğinde yüzde 50 mazot desteğinden yararlanacak. Fakat, aynı çiftçi havza modeli kapsamı dışındaki ürünleri ektiğinde, örneğin şekerpancarı ekerse pancar için yüzde 50 mazot desteği alamayacak. Mazot desteği alacak. Fakat daha düşük oranda alacak.

Mazot desteği de fatura üzerinden değil, bakanlığın ürün bazında belirlenen ortalama mazot tüketimi baz alınarak ödenecek.

Yasaklanan, kısıtlanan ürün yok!

Yanlış bilinen bir konuya da açıklık getirmekte yarar var. Havza bazında yani her ilçe için ürünler belirlendi. Bazı çiftçiler belirlenen ürünlerin dışında ekim yapmanın yasak olduğunu düşünüyor. Havza modeli ile üretimine kısıtlama getirilen veya yasaklanan hiç bir ürün yok. İstediğiniz ürünü ekebilirsiniz. Fakat devlet; "Havzanda benim belirlediğim ürünü ekersen destek veririm, başka ürün ekebilirsin ama ona destek vermem" diyor.

Destekler kilogram başına değil, alana verilecek

Havza modeli kapsamında yer alan ürünlerin çoğu bugüne kadar "fark ödemesi" yani prim olarak kilogram bazında destekleniyordu. Yeni uygulama ile artık destekler kilo bazında değil alan bazlı olarak ödenecek. Fındıktaki gibi dekar başına alan ödemesi yapılacak.

Özetle, çiftçinin bir an önce açıklanmasını istediği ve dört gözle beklediği tarımsal desteklerle ilgili sancılı bir dönem yaşanacak.