Tarım 5.0: Uzayda bostan
Kısaca ISS olarak bilinen Uluslararası Uzay İstasyonu’na “otel” açılacak. Ama sadece 4 odalı. 10 – 12 günlük kalış için kişi başına 7.5 milyon euro ödeyecekler. Amerikan şirketi Orion Span, dünyadan 408 kilometre yukarda Aurora Station adlı otelini 2022’ye kadar açmayı planlıyor. ISS’e “otel” ekleme tasarımını istasyonun yapımında rol almış olan Frank Eichstadt, içini ise Fransız “yıldız” tasarımcı Philippe Starck yapacak. Starck, cafcafl ı, janjanlı tasarımlarıyla ünlü. Bu “otel” için de aynen, altın rengi kapitone duvar, yüzlerce nano-LED ampulden oluşan aydınlatma öneriyor. LED’ler durmadan pırıldayarak sürekli renk değiştirecekmiş.
Müşteri olmak zor
Müşteriler, “otel” kısmından çıkıp, astronotların olduğu bölüme geçebilecek. Uzayda sebze yetiştirme deneyine katılacak. Ama bütün bu “-cek, -cak” için mülti-über-zengin turistler 3 aylık bir eğitimden geçecek. Paraları var da acaba zihinleri, vücutları böyle bir yolculuğa uygun mu? Ayrıca, Orion Span uzay turistliğini gel-geç bir heves olarak değil, gayrımenkul yatırımı olarak görüyor. Uzay İstasyonu’nda bir “otel odası” sahibi olup, bunu turistik amaçlarla kiralamak ya da devre mülk gibi kullanmak mümkün olacakmış. Bu durumda, sahibinden. com’da ilanlarını görebiliriz.
New Mexico uzay limanı
Uzaya gidip gelmece seyahat fikri artık bilim kurgu değil. Uzaya sefer yapacak araçların kalkıp ineceği, park edeceği özel tasarım “uzay limanı” bile hazır: New Mexico eyaletinde İngiliz mimarlık şirketi Norman Foster ve ortakları böyle bir merkez inşa ettiler. Burası, dünyanın ilk ticari uzay seyahat havalimanı oldu. İngiltere’de de bir uzay limanı yapılması için “Uzay Sanayii Yasası” parlamentoda kabul edildi, Kraliçe Hazretleri imzaladı. Nerede yapılacağı henüz belli değil. Ve elbette Dubai geri kalır mı hiç? Orada da Bjarke Ingels Group Mimarlık, çöl ortasında Mars koşullarını “yaratacak” bir yerleşim birimi projesi açıkladı. Mars Bilim Şehri adlı bu yerin faturası 140 milyon doları buluyor. 177 bin metre kareye yayılacak. Mars’a gidecek astronotlar, burada kendilerini Mars koşullarına hazırlayacak: Proje var da, henüz inşaat yok.
Uzayda arpa yetiştirmek
Mars’a yolculuk süresi “eskiden” yıllarla hesaplanırken, şimdilerde süre 9 aya kadar indi. Bu kadar yolculuktan sonra oraya varınca dünyaya geri dönmek için 500 gün beklenecek. Çünkü Mars ile Dünya yörüngelerinin uygun açı oluşturması gerekiyor. Dönüş de bir 9 ay daha.
Bütün bu uzun yolculuk sırasında astronotlar ne yiyecek, ne içecek? Bunun hesabı kitabı çoktan yapıldı. Şimdi ISS’deki “uzay bostanı” bu iş için bir Ar-Ge alanı. Bostan kadar ilginç bir diğer girişim ise Amerikan bira markası Budweiser’in ana şirketi Anheuser-Busch’un ISS’de arpa yetiştirerek bira yapma projesi: “Onca yolu aştıktan sonra soğuk bir biraya ne dersiniz?” Bu iş fantazi değil, Budweiser’in proje ortağı Space Tango uzayda yerçekimsiz ortamda arpanın nasıl yetişeceğini araştırıyor.
Protein için solucan?
ISS’de marul, bezelye, lahana, turp, hardal otu, yenilebilir çiçek (zinya) yetiştirildi. Kırmızı, mavi, yeşil LED ışıklandırmayla. Acaba “uzay marulu” bizim bilmediğimiz acaip bakterilerle dolu mudur diye, marulu dondurup, dünyaya analize bile yolladılar. Zararlı bir şey bulunamadı. Bu çalışmalar, şıklık olsun diye değil, tamamen kapalı bir ortamda çok uzun sürecek bir seyahatte astronotların sağlıklı ve doğal beslenmesini sağlamak için. Yeşillik kadar protein kaynakları da yaşamsal önemde. Buna acaba yassı planarya solucanı çözüm olabilir mi? Araştırma amacıyla Tufts Üniversitesi/ Boston, ISS’e 15 solucan gönderdi. Planaryanın özelliği, ortadan kesildiği zaman yeniden baş ve kuyruk oluşturarak büyümesi. Yerçekimsiz, manyetik alansız ortamda bu nasıl olacak? Uzay yolcusu solucanlar 5 hafta orada kaldıktan sonra dünyaya geri getirildi. 20 ay süreyle incelendi. İçlerinden birinin, kuyruğunun olması gereken yerde bir baş daha ürettiği gözlendi. Bu genetik sapma, planarya = protein denklemine bir engel mi? Henüz buna güvenli yanıt yok.