Tarih, tekerrür ve Mehmet Akif

1762 yılında Hollanda asıllı Johann Baring  tarafından kurulan ve Kraliçenin de müşterileri arasında bulunduğu Barings Bank Ingiltere’nin en prestijli bankalarından birisi olarak biliniyordu. 1990 yılında Nick Leeson Singapura SIMX ( Singapore International Monetary Exchange’e) future trade etmek üzere müdür olarak gönderildi.

Short Straddle opyon stratejisi bir varlık üzerine aynı vade ve strike fiyattan bir call ve bir put satarak oluşturulur. Satan yani opyonu yazan kişinin kazancı aldığı primle sınırlıdır. Ana varsayım da varlığın fazla hareket etmeyeceği,yani volatilitenin düşük kalacağıdır.

9 yıl önce tam bugün Nick Leeson ofisine gelip  Japonya endeksleri (ağırlıklı Nikkei225 ve diğer bölge endeksleri) üzerine short straddle yazmaya başladığında aynı varsayımı taşıyordu.  17 Ocakta yerel saatle sabaha karşı 5:46 Kobe’de 7.2 büyüklüğünde bir deprem olması ile her şey değişti. Leeson her fani trader gibi zararı kabul etmek yerine bu kez Nikkei’in hızla toparlanacağını düşünerek uzun pozisyon açtı.7  milyar dolar büyüklüğünde future long ve faiz  pozisyonunu depremden sonraki 3 gün içinde 180,000 dolar nominal büyüklükte 20,000 kontrat üzerinden açılmıştı. Ancak bu beklentisi de gerçekleşmedi. 

Meşhur 88888 nolu hesap ise ilk başta Nick’in bir çalışma arkadaşının yaptığı hatayı yakalaması ile ortaya çıktı. Nick bu hatayı merkeze bildirmek yerine Çin kültüründe şanslı olduğuna inanılan beş 8 hesabına aktardı. O dönemde bazı işlemlerin eşleşmesi 14 saate kadar sürebildiğinden Nick karşı işlem yaparak problemin anlaşılmadan çözülebileceğini düşünüyordu. Bu hesap sonrasında yaptığı tüm zararlı işlemlerin gizleneceği hesap olacaktı. Barings Bankası basit ama hayati bir hata yapmıştı. Tasarruf etmek amacı ile yeterli eleman alınmamış ve  Leeson’un işlemlerini bir başkası değil kendisi inceleyip raporluyordu….

1993 yılında (aslında yine yetkisiz) işlemlerden yazdığı 10 milyon pound Barings  Bank’ın karının 10%sini oluşturuyordu. 50 bin pound maaşına ek olarak 130 bin pound da prim almıştı. 1994 Eylülünde 208 milyon pound (sermayenin yarısına yakın) Aralığında ise gizlenen zarar 500 milyon doları bulmuştu. Ancak Leeson vergi otoritelerine 102 milyon pound kar göstermişti. Son güne geldiğimizde ise zarar 827 milyon poundu buldu.

Her şey bittiğinde İngiltere’nin en eski bankası 1 pound karşılığında ING’ye satıldı. Barings’in de ortadan kalkması ile Ingiltere’de endüstri devrimi bankalarından ayakta kalan tek banka N M Rothschild & Sons.  Bugün halen benzer tradeler geri planda ne olduğu bilinmeden “başarı” hikayesi olarak geçiyor olabilir. Girilen bir tradede oluşan 50 dolarlık zararı kapatmak için öncekinin 2 katı açılan bir trade başarılı olur ve 100 dolar getirdiğinde kimsenin tehlikeden haberi olmuyor. JP Morgan “balina” vakasında olduğu gibi terse gittiğinde ise birkaç milyar dolar ödenerek veya daha kötüsü ile sonuçlanabiliyor…