Tarife dışı engeller!

Gazetemizin 23.08.2008 Cumartesi günü yaptığı bir haberle de duyurduğu gibi, Rusya ihracatları ciddi bir engelleme ile karşı karşıya bulunuyor. Uzunca bir zamandır Türk menşeli ürünlerin, Rus gümrüklerindeki kontrol uygulamalarının, olması gereken boyutlardan daha fazla ve sert yapılması nedeniyle, gümrük kapılarında bekletildikleri şikayetleri gittikçe artıyor. Kapılarda bekletilen araçlara ödenen "bekleme ücretleri" maliyetleri artıyor. İhracatçımız alıcısına, zamanında teslimat yapamadığı için, mahcup oluyor. Gümrüklerdeki beklemeler nedeniyle bazı bozulabilecek ürünlerin riske girdiği veya varış yerinde istenilen dayanıklılık süresinin kısaldığı görülüyor.

Bu uygulamanın gerekçesi nedir?

Gazetemizin haberinde bu gerekçenin "Rusya'nın başlattığı, kendi gümrüklerini kontrol altına alma, rüşvet ve yolsuzlukla mücadele çabasından kaynaklandığı söylenen denetimler" şeklinde açıklandığı bildirilmektedir. Ancak bu çaba Türk menşeli ürünlerde yoğunlaşınca da soru işaretleri yükselmektedir.

Kuşkusuz hükümetler düzeyinde halledilebilecek olan bu sorunların, bakanlar düzeyinde, peşi sıra gidildiğini görmek biz ihracatçıları bir nebze de olsa umut etmeye yönlendiriyor.

Bu uygulama sadece Rusya tarafından Türk ürünlerine yapılan bir engelleme mi?

Bunun böyle olmadığını ve bu uygulamanın zaman, zaman tüm ülkeler tarafından, hatta ülkemizde de, yapıldığını vurgulamak gerekir.

Bu tür uygulamalar "tarife dışı engeller" diye adlandırılmaktadırlar. Bunlarda İktisadi Kalkınma Vakfı'nın internet sitesinde "tarife dışı engeller, tarifeler ve miktar kısıtlamalarının dışında kalan ve ticareti kısıtlayan fiziki, teknik ve mali nitelikli her türlü kural ya da uygulamadır. Farklı ürün standartları, ayırımcı kamu alımı politikaları, kısıtlayıcı fiyatlar ya da dağıtım anlaşmaları, vergilendirme farklılıkları, patent ya da telif haklarının çıkarılması prosedürlerinin zorlukları vb. tarife dışı engellere örnektir" tanımlanmaktadır.

Tarife dışı engeller, önümüze farklı şekillerde çıkabilir.

Kalite kontrol standartları: Alıcı ülke ithal edilen ürünlerin belirli standartlara uyması zorunluluğu koyabilir,

Paketleme ve etiket: İthal edilen ürünlerin ambalajları ve ambalajlar üzerindeki yazılar gerek dil ve gerekse kapsam açısından kısıtlamalara tabi tutulabilir.

Fiyat: Alıcı devlet ithal ürünlere sıkı fiyat kontrolü uygulayabilir.

Belgelendirme: İhracatçılar özel belgeler hazırlayıp ithalatçılara sunmaları için zorunlu bırakılabilir.

Çevre koruma: İthalatçı ülke kendi çevresini korumak için, ithal ettiği ürünlerin hammaddelerinden başlayarak, ambalaj paletine varana kadar bir dizi kısıtlama koyabilir.

Bürokrasi: 23.08.2008 Cumartesi Haberimizde görüldüğü gibi bürokrasinin alet edilmesi de oldukça olağan bir uygulamadır.

Kuşkusuz bu saydıklarımızın dışında, bunlarla ve/veya bunlara benzer daha farklı tarife dışı engellerle karşılaşmak her zaman için olasıdır.

Ne yapmamız gerektiğine gelince, ihracat yaptığımız ülkenin daha önceki politikalarını bilmeli ve karşılaşabileceğimiz riskleri öngörmeye çalışmalıyız. Tüm yumurtaları aynı sepete koymamak gibi tedbirler de mutlaka bunların yanı sıra gitmelidir. İhracatçının gözü, kulağı ve aklı içerideki olaylar kadar hedef pazarlarındaki değişikliklerde de olmalıdır.

Bilgiyle desteklenen tedbir, riskleri geriletir.