TAP'ın seçilmesi hangi ülkeye ne kazandırdı?
Azeri gazını Türkiye sınırından, yani TANAP'tan alıp Avrupa içlerine taşıyacak proje olarak yarışan iki projeden biri Nabucco West diğeri TAP idi.
Gazın üreticileri Şah Deniz Konsorsiyumu ortakları SOCAR, BP ve Total, TAP'ı tercih ettiler. Bu karar, Nabucco konusunda yılların getirdiği "Türkiye'nin de ortak olduğu büyük ve önemli proje" algısı nedeniyle kötü bir haber muamelesi gördü kimileri nezdinde...
Ancak toz duman ortadan kalktıkça iş daha da netleşiyor. Öncelikle, bir proje bitse de hayat devam ediyor.
Ama toz duman daha ortadan kalkmadan, bu kararın ne anlama geldiğine ilişkin ilginç bir değerlendirme yer aldı Enerji Günlüğü'nde...
Doç. Dr. Toğrul İsmayıl, olayı sıcağı sıcağına değerlendirirken bile meselenin daha kolay anlaşılmasını sağlayacak ölçüde sakin ve geniş perspektiften bakan bir değerlendirme ortaya koymuştu.
Doç. Dr. İsmayıl'ın değerlendirmesinden, "kim ne kazandı" sorusuna cevap niteliğindeki bölümleri şöyle:
Azerbaycan'a yarar, Rusya'yı fazla vurmaz
* TAP, bölgede çıkarları olan tüm paydaşları ve özellikle Azerbaycan'ı memnun eden bir projedir. Öyle ki, bu kemer (hat), Rusya'ya alternatif proje olsa da Azerbaycan'ın kuzey komşusunun çıkarlarına ciddi darbe vurmamakta.
Çekya, Polonya ve Romanya hala Ruslar'ın
* Rusya daha ziyade Nabucco West'in tercihine karşı çıkmaktaydı. Çünkü Nabucco West Orta ve Doğu Avurpa ülkelerine gaz naklini öngörüyordu. TAP'tan ise bu bölgeden yararlanabilecek tek ülke Bulgaristan. TAP tercihi, Rusya'nın Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Polonya ve ileride Romanya'daki etkinliğinin muhafaza edilmesine yol açacaktır. Rusya için Ehven-i şer * Rusya`nın tek kaybı, TAP'ın tercih edilmesinden sonra, Güney Akım`dan İtalya`ya gaz nakledememesi olacak. Dolayısıyla, alınan bu karar sonucunda Rusya, Doğu Avrupa`da genel olarak tekelini koruyabilecek, fakat İtalya pazarına yönelik potansiyel satışından mahrum kalacak.
* Dolayısıyla TAP'ı Rusya için "kötülerin en iyisi" olarak nitelendirebiliriz. Bu açıdan baktığımız zaman, Moskova'nın Nabucco West`e ciddi itiraz ederken, TAP'a karşı nötr tutumu gayet anlaşılır bir durumdur.
Avrupa Birliği razı
* TAP tercihi genel olarak Avrupa Birliği'ni de memnun etti. Bunun nedenleri de açıktır. Azerbaycan gazı ilk kez doğrudan Avrupa pazarına çıkacak. AB üyeleri İtalya ve Yunanistan ve ayrıca Arnavutluk dahil bir kaç Balkan ülkesi de bu anlaşmadan yararlanabilecekler. Azerbaycan da memnun
* Azerbaycan da memnun. Şöyle ki; TAP Nabucco'dan 450 km daha kısa ve dolayısıyla ekonomik açıdan daha verimlidir. Nabucco West'e oranla kemerin yapım masrafları da hayli az olacak. Azerbaycan artık kendi doğal gazını doğrudan Avrupa pazarına ve dünya piyasa fiyatları ile pazarlayabilecek. Bu ise Azerbaycan için yeni geniş bir pazarın açılmasına, Rusya'dan piyasa bağımlılığının ortadan kalkmasına ve Bakü'nün doğal gaz ihracatında temel amacına ulaşması anlamına gelmektedir.
* Bakü bu kararla Avrupa Birliği`nin enerji güvenliğine ciddi katkıda bulunmakta, fakat bu arada Moskova ile karşı rekabete girişmemekte ve iyi ilişkilerinin korumaktadır.
Türkiye her açıdan kazançlı
* TAP'ın seçilmesi Türkiye için bir kayıp değil. Türkiye TANAP'a sahip olmakla aynı zamanda TAP'a "ev sahipliği" yapacak ve bu projeden de kendi iç ihtiyaçları için yararlanmak imkanı doğacak. Türkiye zaten TANAP'ın gerçekleşmesiyle birlikte 10 milyar dolarlık bir yatırım almış olacak. Bu sıcak para değil, direkt yabancı yatırım olacak.
Gürcistan yatırım çekecek
* Gürcistan da her zaman olduğu gibi transit ülke olma durumundan yararlanacak. TAP çerçevesinde yapılacak 40 milyar dolarlık yatırımın 25 milyar doları Azerbaycan ve Gürcistan ekonomisine yönelecek.
Balkanlar faydalanacak
Arnavutluk, Slovenya, Hırvatistan, Bosna- Hersek ve Karadağ da Şah Deniz gazından faydalanmak imkânı kazanacaklar. Hattın maksimum aktarım gücü yıllık 60 milyar metreküp olacak ve birinci aşamada yıllık 10 milyar, daha sonra 21 milyar metreküp gaz nakledilecek.