Tanımlanamayan hava fenomeni
ABD TÜFE yüzde 3 gelince piyasalarda bir bayram havası esti. “Enflasyonla mücadelede Fed gibi ol” temalı paylaşımlar sosyal medyayı karnaval havasına çevirdi. US Labor of Statistics kırılımına göre TÜFE’de düşüş 4 alt kalemden oluşuyor.
Yumurta, enerji, 2. el oto ve havayolu ücretleri. Bir de baz etkisi ve yılbaşında enflasyon hesaplama metodoloji değişikliği var. Enerji zaten 12 aylık ortalamalarda dramatik düşen tek kalemdi. Geçen sene bu zamanlar ABD ulusal petrol rezervleri ile TÜFE yapışık ikizler gibi düşüşe geçmişti. Şimdi gelelim evde bir bayram havası estiren Fed’in enflasyon başarı hikâyesine. Yumurta yazımda konuya dikkat çekmiştim.
Yılbaşında 47 eyalette 60 milyona yakın tavuk kuş gribine yakalanmıştı, artık salgın bitti. US Department of Agriculture 10.07.2023 raporuna göre, Temmuz’da yumurta fiyatları son 3 yıl ortalamasının altına indi. Düzine yumurta 5’ten 1 dolar seviyesine geldi. Haftalık yumurta stoku yüzde 6,2 yukarıda. National Automobile Dealers Association başekonomisti Patrick Manzi, 2023 ilk 6 ayı için sıfır araç satışının 15,7 milyon adet ile önceki yıla göre yüzde 20,2 yukarıda olduğunu yazıyor. Manzi Fed’in beklenen faiz artışlarının araç talebini rüzgâr gibi arttıracağını yazıyor.
CNN’nin 18.01.2023 tarihli Isidore haberi, 1. eldeki arz artışının ise 2. el oto piyasasında fiyatları aşağıya baskılayacağını yazıyor. Nitekim oradayız. US Department of Transportation istatistiklerine göre Mayıs’ta uçak yakıtları Nisan 2023’e göre yüzde 8,1 ve havacılık yakıt tüketimi Mayıs 2019’a göre yüzde 1,1 aşağıda. Son veri Nisan 2023’e göre yolcu sayısı geçen yıl aynı döneme göre yüzde 7,8 yukarıda. Şimdi hep beraber karar verelim. Bu bir talep (ücret) enflasyonu mu yoksa arz ve enerji (maliyet) enflasyonu mu?
ABD TÜFE detayında düşen kalemlerde (küreselde emtia fiyatlarında) maliyetlerin sönmesi ve arzın artması mı yoksa Fed’in faizleri arttırması mı fiyatlarda düşüşü getirmiş? İktisat bilimi kuralları arz ve talep eğrisinin kesiştiği yerde fiyat oluşur der.
ABD resmi ve yetkili kurumlarının verileri arz eğrisinin (sağa) kayması (yani arzın artması) ile fiyatlarda düşüş var diyor. “Piyasaları ne güzel hazırladılar” şeklinde öve öve bitirilemeyen muhteşem iletişimi ile bankalar patır patır batarken önden yüklemeli alkışlar, tebrikler alan havalı fenomen Fed için açıklamalarımıza son takdir dünya halkları ve okurlarının.
Fermi mi, Drake mi yazımızda “kâinatta yalnız mıyız?” sorusu üzerinden ABD’deki bir diğer gündemi özetlemiştik. Trump’ın imzaladığı “Intelligence Authorization Act For Fiscal Year 2021” bütçesi ile konu Pentagon, NASA ve kongrede gündem olmuştu. David Grusch adında eski bir istihbarat çalışanı “ABD’nin elinde uzaylılara ait gemiler var, hatta Lockheed Martin bunları tersine mühendislik ile kullanıyor” ifşasında bulunmuştu.
Son gelişmeler şu şekilde. 22 Haziran 2023’de kongreye sunulan S.2103–“Intelligence Authorization Act for Fiscal Year 2024” fenomen bir istihbarat başlığı içeriyor. Tanımlanamayan hava fenomeni (magazin adı ile UFO) için bilgi, materyal bilen, bulan, bulunduran kişiler 60 gün içinde bunu “The Pentagon's All-domain Anomaly Resolution Office (AARO)” direktörüne bildirmek zorunda. Direktör ise 180 gün içinde incelemeye hazır hale getirmek, öğrenince 30 gün içinde kongreyi bilgilendirmek zorunda.
Demokratların Senato Çoğunluk Lideri Chuck Schumer (Marco Rubio destekli) istihbarat bütçesinde yasa değişikliği teklifi getirdi, çarşı karıştı. Teklifinde JFK dosyasındaki gizliliğin kaldırılmasından faydalanarak UFO (veya UAP-unidentified anomalous phenomena) dosyaları için de kaldırılmasını istiyor. Bu yasa değişikliğinde resmi olarak bir insanlık harici akıllı yaşam formu yani magazin adı ile uzaylı (biological evidence of living or deceased non-human intelligence) tanımımız var.
ABD Uzay Güçleri Pasifik Okyanusuna ilk defa Güneş Sistemi dışından gelen bir gök cismi düştüğünü teyit etti. Harvard Üniversitesi Astronomi Bölümü en uzun süreli başkanı Prof. Avi Loeb bunun (Oumuamua gibi) bir uzaylı teknolojisi olduğunu thedebrief.org’da uzun süredir yazıyor. Fed’in enflasyonu düşürdüğüne inanıp dünya dışı akıllı yaşam formlarının varlığına inanmayalım mı? Hoca ne demişti. Kazan doğurursa ölebilir de.