Tam mükellef kurumların kazancı ve beyannameler

Kurumlar vergisi, mükelleflerce beyan edilen matrahlar üzerinden tarh olunur. Tam mükellefiyette, matrah, bağlı olunan vergi dairesine verilen kurumlar vergisi beyannamesi ile beyan edilir. Vergileme hesap dönemi itibariyle yapılır (KVK md.16) . Hesap dönemi oniki aylık devreyi kapsar ve ilke olarak takvim yılından oluşur. Bazı hallerde, kurumlarca özel hesap dönemi de kullanılabilir.

Yıllık kurum kazancı takvim yılı esas alındığında izleyen yılın nisan ayının 25'inci günü akşamına kadar bağlı bulunulan vergi dairesine verilir ve kurumlar vergisi nisan ayı sonuna kadar ödenir. Özel hesap dönemi seçilmişse dönemin kapanışını izleyen dördüncü ayın 25'inci günü akşamına kadar kurumlar vergisi beyannamesi verilmelidir.
Hesap dönemi, esas itibariyle oniki aylık bir devreyi kapsamakla beraber, yeni işe başlama veya faaliyetin durdurulması ,devir, birleşme , bölünme ve hesap dönemi değişikliği hallerinde oniki aydan daha kısa olan devreler de hesap dönemi sayılır ve bu kıst dönemlerde elde edilen kurum kazancı/zararı da beyan edilmek durumundadır.

Yıllık kurumlar vergisi beyannamesi

Kurumlar vergisi beyannamesi, ilgili olduğu hesap döneminin sonuçlarını ihtiva eder. Bu dönem içinde, kurumun Türkiye içinde elde ettiği tüm kazanç unsurları ile yurt dışı faaliyetlerden sağladığı kazançları toplu olarak beyannamede yer alır. Kurumlar vergisi mükelleflerinin şube, ajanlık şeklinde, muhtelif işyerleri olabilir. Bu hallerde, bütün sonuçlar, kurumun merkezinde toplanır. Merkezce verilecek bir tek kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilir. Kamu tüzel kişileri, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler tüzel kişiliği haiz olduklarında, kurumlar vergisi beyannamelerini kendileri verirler. Bunların ayrı tüzel kişilikleri, kendilerine ait sermayeleri ve ticaret unvanları vardır.

Kamu tüzel kişileri, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmelerin tüzel kişiliği olmadığında; beyanname, bağlı oldukları kamu tüzel kişisi, dernek yahut vakıf tarafından verilir. Aynı kamu tüzel kişisi veya dernek yahut vakfa ait birden fazla iktisadi işletme bulunduğunda, bunların her biri için ayrı beyanname verilir.

Diğer beyannameler
■Kurumların tasfiyesi dolayısıyla verilecek beyannameler
Tasfiye, infisahı izleyen bir safhadır. Sermaye şirketleri, iflastan başka bir nedenle infisah ettiklerinde, durum yönetim kurulunca ticaret siciline tescil ve en çok birer hafta ara ile üç defa ilan edilir. İnfisahın ticaret siciline tescil ettirildiği tarih, tasfiyenin başladığı tarih sayılır. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 17/1-a maddesindeki tanımda bu anlamda yapılmış olup, tasfiyenin “kurumun tasfiyeye girmesine ilişkin genel kurul kararının tescil edildiği tarihte başlayacağı” şeklinde ifade edilmiştir. 
■Tasfiye beyannamesi
Kurumların tasfiyelerinden doğan karın vergilenmesi de beyan esasında yapılır. Ancak, tasfiye halinde, normal kurumlar vergisi beyannamesi değil; fakat tasfiye beyannamesi verilir.
Tasfiye beyannamesi, tasfiye sırasında doğan kar veya zararı ihtiva eder. Beyannameye ayrıca, bilanço ile kar ve zarar cetveli ve tasfiye bilançosuna göre ortaklara dağıtılan paralarla, diğer değerlerin müfredatlı bir cetveli bağlanır. Tasfiye beyannamesi, kurumun bağlı olduğu vergi dairesine, aşağıdaki sürelerde verilir.
■Tasfiye tamamlandığında, beyanname, tasfiye kararının tescil edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde verilir. 
■ Birden fazla tasfiye dönemi bulunan hallerde, tasfiyenin sonuçlanmasından önceki dönemlerle ilgili beyanname, KVK’nın 14'üncü maddesinde yazılı yıllık beyannamelerle ilgili süreler içinde verilir. Kısaca, tasfiyenin sonuçlanmasından önceki tasfiye dönemleri, takvim yılı sonu itibariyle kapanır. Beyannamenin de bir sonraki takvim yılının Nisan ayının en geç 25 inci günü akşamına kadar verilmesi gerekir.
■ Bir yıldan fazla süren tasfiyelerde, önceki dönemlere ait beyanname verme süresinin dolmasından önce, tasfiyenin sonuçlandırıldığı hallerde, önceki dönem beyannameleri de, tasfiye sonu beyannamesine ait süre içinde verilir.

Tasfiyenin zararla sonuçlanması halinde tasfiye sonucu, önceki tasfiye dönemlerine doğru düzeltilir ve anılan dönemlerde fazla ödenen vergiler mükellefe iade edilir. Tasfiyenin sonuçlanması ile kurumun hukuki ve ekonomik varlığı ve mükellefiyeti ortadan kalkmaktadır. 

Birleşme kârının beyanı

Birleşmeden doğan kâr, birleşmenin gerçekleştiği tarihi izleyen otuz gün içinde, birleşen kurumun bağlı olduğu vergi dairesine beyan edilir. Birleşme, birleşme sözleşmesinin, ilgili şirketlerin genel kurullarında onaylanıp tescil edildiği tarihte gerçekleşmiş sayılır. 30 günlük süre bu tarihten itibaren işlemeye başlar. Birleşilen kurum, birleşen kurumun, birleşmeden doğan kârını, birleşmenin geçekleşmesinden itibaren otuz gün içinde vereceği beyanname ile beyan etmek zorundadır. Beyanname zamanında verilmediğinde, uygulanacak cezayı, birleşilen kurumun kendi varlığında ödemesi gerekir.

Birleşme öncesine ilişkin beyanlar

Birleşen kurumun, birleşmenin gerçekleşmesinden önceki dönemlerle ilgili olup, bundan sonra verilmesi gereken beyannamelerini verme sorumluluğu da, birleşen kuruma düşer. Bu beyannamelerin verilmesi, birleşme kârının beyanından sonraya bırakılamaz.

Devir halinde beyannameler

5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 19'uncu madde hükmüne uygun olarak yapılan devirlerde, devir alınan kurumda, devir dolayısı ile bir kâr esasen doğmaz. Ancak, kâr teşekkül ettirilmemiş olması, vergileme yapmamak için yeterli değildir. Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 20'nci maddesine göre, ayrıca bazı şekli şartların yerine getirilmesi gerekir. Öngörülen şartlar şunlardır:

Kurumlar vergisi beyannameleri:

Kurumlar arası devirde, devre bağlı kazanç tespiti ve vergilemesi yapılmayacak olmakla beraber; devir öncesi kıst dönem kazancı genel rejim uyarınca vergilenecektir. Devir işlemi ile bağlantılı olarak evvela bu kıst döneme ait kurumlar vergisi beyannamesi verilecektir. Bunun yanında devrin tekemmül ettiği tarih itibariyle kanuni süresi henüz dolmamış olduğunda, geçmiş normal dönem beyannamelerinin verilmesi gene devirle bağlantılı bir başka mükellefiyeti teşkil eder.

KVK 20. inci maddenin 1 no.lu fıkra (a) bendinde her iki beyannamenin verilmesi, devre bağlı olarak vergileme yapılmamasının birinci şartı olarak tespit edilmiştir. Anılan hükümdeki ifadeyle;
Münfesih kurum ile birleşilen kurum, devir tarihi itibariyle hazırlayacakları ve müştereken imzalayacakları münfesih kuruma ait kurumlar vergisi beyannamesi,

Devir işleminin hesap döneminin kapandığı aydan kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği ayın sonuna kadar geçen süre içerisinde yapılması halinde, münfesih kurumun önceki hesap dönemine ilişkin olarak hazırlayacakları ve müştereken imzalayacakları münfesih kuruma ait kurumlar vergisi beyannamesi,

Birleşmenin Ticaret Sicili Gazetesi'nde ilan edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde münfesih kurumun bağlı bulunduğu vergi dairesine verilecektir. Bu beyannamelerden biri süresinde verilmediğinde vergisiz devir geçerli olmaktan çıkacaktır.

Bölünme halinde verilecek beyanname

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 19'uncu maddesine uygun olarak gerçekleştirilen bölünmelerde, maddede belirlenen şartlara uyulduğu takdirde bölünme suretiyle münfesih kurumun sadece bölünme tarihine kadar elde ettiği kazançlar vergilendirilir; bölünmeden doğan karlar ise hesaplanmaz ve vergilendirilmez. Şirket yetkili kurulunun bölünmeye ilişkin kararının Ticaret Sicili'nde tescil edildiği tarih, bölünme tarihidir. Bölünen kurum ile bu kurumun varlıklarını devralan kurumlar;
■ Bölünme tarihi itibariyle hazırlayacakları ve müştereken imzalayacakları bölünen kuruma ait kurumlar vergisi beyannamesi,
■ Bölünme işleminin hesap döneminin kapandığı aydan kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği ayın sonuna kadar geçen süre içerisinde yapılması halinde, bölünen kurumun önceki hesap dönemine ilişkin olarak hazırlayacakları ve müştereken imzalayacakları bölünen kuruma ait kurumlar vergisi beyannamesini bölünmenin Ticaret Sicil Gazetesi'nde ilan edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde bölünen kurumun bağlı olduğu vergi dairesine verirler.
Bölünen kurumun varlıklarını devralan kurumlar, bölünen kurumun bölünme tarihine kadar tahakkuk etmiş ve edecek vergi borçlarından müteselsilen sorumlu olacaklarını ve diğer ödevlerini yerine getireceklerini, bölüne kurumun bölünme nedeniyle verilecek olan kurumlar vergisi beyannamesine ekleyecekleri bir taahhütname ile taahhüt ederler.