Tahmin aynı belirsizlik farklı

Ekonomi sosyal bilimdir, ekono­mistler olarak biz­ler açıklanan verileri analiz edip yorumla­yarak, bu konuda da­ha az bilgili kitleleri aydınlatmaya gayret ederiz. Ancak aslın­da herkes ekonomi­nin bir parçası olduğun­dan, geçindirdiği evin ya da yönettiği şirketin yaşa­dıkları üzerinden ekono­miye dair bir fikir sahibi olur. Paylaşılan beklentiler yaşanılan gerçeklikler ile uyumsuz hale gelirse he­deflere ulaşmak zorlaşır. Bu aynı bu sene ligde kalır mıyız diye düşünen bir ta­kımı, şampiyon olunabile­ceğine ikna etmeye benzer.

Bu girizgâhı neden yap­tım, dün yapılan enflasyon raporu sunumunda TC­MB, 2024-2026 dönemine dair enflasyon tahminle­rini değiştirmedi. Yapılan anketler ve çalışmalar ha­ne halkının %70 ve iş dün­yasının da %50 civarı bir enflasyon beklentisine sa­hip olduklarını gösteriyor.

Enflasyonu sürekli aşağı­dan ıskalayan ve TCMB beklentilerine doğal ola­rak yakınsama eğilimin­de olan piyasa katılımcıla­rı anketinde ise bu rakam %30’larda. Yani ekonomi­ye konu olan aktörler si­zinle aynı noktada değil­ler. Özellikle hane halkı yaşadığı enflasyona baka­rak gelecek dönem bek­lentisi oluşturur, önümüz­deki aylarda düşüş geldik­çe onlar da daha iyimser beklentilere sahip olacak­lar demek, davranışsal fi­nansı biraz küçümsemek anlamına geliyor.

Ya da tahminleri değiştirip da­ha önce ‘yanlış değerlen­dirmişiz’ denmesin diye beklentiyi değiştirmeyip, belirsizlik aralığını değiş­tirmek de işin kolayına kaçmak oluyor. Asgari üc­ret değişmediği için enf­lasyon tahminini yukarı revize etmek istenmemiş de olabilir, zaten aslında demeye çalıştığım da tam olarak bu. Ekonomi bili­minin ortaya koyduğu ba­sit gerçeklerden çıkıp, po­litik ekonominin getirdiği düzenlemelere göre ken­dinizi ayarlarsanız, inan­dırıcılığınız azalır.

Bu ko­şullar altında, yani petrol ve gıda fiyatları gibi dün­yada bizim dışımızda ge­lişen iki majör değişkenin aslında çok sakin giderek dezenflasyona destek ol­duğu ortamda neyi yapa­madık diye düşünmek ge­rekiyor. Bütçe dengesini sadece KDV ya da ÖTV gibi herkesten toplanan dolay­lı vergiler üzerinden sağ­lamaya çalıştığınız zaman, arzu edilen gelir dağılımı adaletine ulaşmak da, dü­şen enflasyondan artan bir paranın alım gücü devşir­mek de mümkün olamıyor.