SWOT ne zaman işe yaramaz?
Muhammed SATILMIŞ - Yönetim Danışmanı
Stratejik planlamada kullanılan en önemli araçlardan birisi SWOT analizidir. GZTF analizi olarak bildiğimiz kurumumuzun güçlü ve zayıf yönleri ile karşılaşabileceğimiz tehdit ve fırsatları değerlendirdiğimiz, üzerine de stratejik planımızı bina edeceğimiz önemli bir araçtır.
Stratejik planlama temelde aşağıdaki üç soruya cevap arama sürecidir:
1. Neredeyiz?
2. Nereye gidiyoruz?
3. Oraya nasıl ulaşacağız?
SWOT analizini ilk soruyu cevaplandırırken kullanırız, mevcut durumumuzu hem içeride hem de dışarıda inceler değerlendiririz. SWOT ile biz kimiz, yetkinliklerimiz nelerdir, neleri iyi yapıyoruz, hangi alanlarda gelişmeliyiz, rakiplerimiz kimlerdir, trendlerin işimize pozitif ve negatif etkileri nelerdir, global gelişmeler, tüketici alışkanlıkları vs. pek çok konuyu iç ve dış analiz olarak masaya yatırırız.
SWOT kullanımı kolay ve güçlü bir araç olmakla birlikte, bazıları herkes tarafından görünen bir takım tuzaklar nedeniyle istenen etkiyi ortaya çıkaramayabilir.
Peki, SWOT ne zaman işe yaramaz?
SWOT'un işe yaramadığı, uygulamada en çok rastlanan durumları
- Güçlü yönler abartılır. Kurumun güçlü göründüğü alanlar sadece bir cümleden ibarettir, içi dolu değildir. Aksi düşünülmemiş ve tartışılmamış olabilir. Örneğin “Sektördeki en derin know-how bizdedir çünkü biz en eski firmayız.” Bu örnekte olduğu gibi, en eski olmak, hatta sektörde ilk olmak dahi en derin tecrübeyi garanti etmeyebilir, bu ihtimal göz önünde bulundurulmalıdır.
- Zayıf yönler gerçekçi olmaz, gizlenir bazen ifade edilmekten çekinilir. Zayıf yönlerle yüzleşmek ayrıca kültürle ilgili bir husustur. Bazı firmalarda, güçsüz olunan alanların rahatça ve güvenle ifade edilebildiği bir iş ortamı mevcut değildir. Fakat iyileşmenin çıkış noktası problemlerin tespiti ve doğru ifade edilmesi olduğu için, zayıf yönlerin bu şekilde ortaya çıkmaması hatta gizlenmesi maalesef nafile faaliyetleri tetikleyecektir.
- Tehdit ve fırsatlar yeterince araştırılmadan tespit edilir. Bu bölümlerdeki aynı konular hem tehdit hem de fırsat olabilir. Örneğin yasal düzenlemeler, firmanın değişikliklere uyum sağlama gücü varsa fırsat olabileceği gibi hızlı olmayan bir firma için tehdide dönüşebilir.
SWOT analizindeki detaylar stratejik planın girdileri olarak adreslenir. Bu nedenle SWOT’un gerçekleri yansıtması stratejik planın güçlü olmasını sağlayacaktır.
Stratejik planımızı güçlendirecek SWOT için öneriler:
Güçlü yönlerde her bir madde için, rakamların mutlaka olduğu ve rakiplerin dahil edildiği detaylı açıklamalar yapılmalı.
Zayıf yönler için cesaretli ve yine rakamlarla rakiplerin de olacağı değerlendirmeler yapılmalı.
Tehdit ve Fırsatlar için kurum içi değerlendirmelerin, kurum dışı paydaşların görüşleri ile kontrolü sağlanmalı.
Özet olarak, SWOT'taki her bir madde, bir kelime veya cümleden ibaret olmamalı; her maddenin akla gelen sorulara cevap veren detaylı bir açıklaması olmalıdır.
SWOT'ta olması gerekip analize girmeyen hususlar kaynaklı riskler, doğru katılımla minimize edilebilir. Tüm birimler çalışmalarda mutlaka temsil edilmeli. Çalışmayı tüm çalışanlarla yapmak pratik olmayabilir, seçilmiş yönetici ve çalışanların katılımı yeterli olur.
Yukarıda anlattığımız eksikleriyle hazırlanmış bir SWOT tablonuz varsa, bunun asıl sorun olduğunu düşünebilirsiniz. Çünkü firmalarda bazı şeylerin varlığı herkesi rahatlatan, gerektiğinde raftan indirilebilecek, sorulduğunda gösterilebilecek fakat özünde fonksiyonu olmayan kurtarıcılar olabilmektedir.
SWOT’unuz gerçek, geleceğinizin aydınlık olması için stratejileriniz güçlü olsun.