Süvariler Yetişti (mi?)
Şant Manukyan / İş Yatırım
Geçmiş 1 yıla baktığımda olan biteni macera filmlerindeki sahnelere benzetiyorum. Indiana Jones veya daha ziyade cizgi filmlerde A. Powel misali uçurumun üstündeki tahta köprüden koşan kahramanımızın bastığı tahtalar aşağıda bekleyen timsahların ağzında parçalanırken kahramanımız ya köprüyü geçer ya da uçurumun diğer tarafına çarpar (ama yine geçer). FRE-FNM devlet tarafından kurtarıldı, GM kurtarıldı, bankalara basıp düşüyorduk ki devlet kurtardı, California? Federal hükümet, Dubai bir boy büyüğü Abu Dhabi tarafından kurtarıldı, şimdi Yunanistan (İspanya, Portekiz ve İrlanda, İtalya ve İngiltere) Almanya tarafından kurtarılacak.
Harika ancak ortada çözülmemiş bir sorun var. Tam olarak kurtarılacak olan nedir, hangi sorun çözülecek? Daha önce ben de birkaç kez özellikle İspanya için yazmıştım. Başta Krugman olmak üzere önde gelen birkaç ekonomist geçtiğimiz günlerde bu soruna tekrar değildi. Ispanya Borç GDP oranı 54% civarında yani olağanüstü borçlu bir ülke falan değil. Bütçesi de Yunanistan gibi yıllardır bozuk falan da değil (2008 ve sonrasında bozuldu). Krugman durumu şu şekilde özetliyor "Özellikle konut balonunun şişmeye başladığı yıllarda Almanya kaynaklı fonların ülkeye girmesi ile ücretler yukarı yönde şişti ancak balon patlayınca ücretler Almanya ve Fransa'ya oranla yüksek kalırken gelirler azaldı , bütçe açık vermeye başladı ve işsizlik yükseldi.İspanya'nın sorumsuz harcamalarla Yunanistan gibi açık vermesi vs söz konusu değil" Böyle bir durum ekonomi kitabında okunduğunda ne olur? Şayet İspanya Peseta kullanıyor olsa idi balon şişerken Peseta değer kazanacak balon patladığında ise değer yitirecek ve işler nispeten dengeye oturacaktır. AB, ABD gibi bir "birlik" olsaydı, California'dan (İspanya) taşınan çalışanlar X eyaletine gidecek ve iş bulacaklardı. Federal Hükümet sosyal güvenlik sistemini yüklendiğinden sorun daha düşük bir seviyede yaşanacaktı.
Tüm bunlar olmadı ve olamayacağına göre tam olarak nasıl bir kurtarma gerçekleştirilecek. Euro devalue edilemediğine göre (böylece ihracata yüklenip kendimize gelelim, rekabetçi olalım vs de denilemiyor) ücretler düşürülecek, ekonomiler çok daha az büyüyecek (uzun vadede endeks ve Euro pozitif?). İspanya ve Yunanistan'da bunu yapmak ne ölçüde kolay ve sorunu ne sürede çözer bilemiyorum. Almanya'nın yardım edeceği haberi üzerine Bund'larda (alman 10 yıllık tahvilleri) yaşanan 2%lik gerilemeye dikkat etmek gerekiyor Detayları görmedik ama bence Almanya bu işe hiç bulaşmasa kendisi için daha iyi olur. Bulaşacak ise Bund'ları shortlamaya hazırlanalım.
WSJ'de çıkan haberi okuduğumuzda Almanya'nın bir kredi açmaktan ziyade AB şemsiyesi altında kredileri garantilemeyi düşündüğü anlaşılıyor. Böylece fon sağlamadan paniğin önüne geçilmeye çalışılacak ve vergi verenleri yani kamuoyunu da rahatsız etmeyecek. Planın detaylarının ve default durumunda yükün hangi üye tarafından ne orada paylaşılacağı ise henüz belli değil.BIS verilerine göre Yunanistan'ın yabancı bankalara olan 303 milyar dolarlık borcun 75bn doları Fransa , 43bn doları ise Alman bankalarına ait. Alman Landesbankların ise Yunan CDS'lerinde terste yakalandığı biliniyor. İngilizlerin ise bu bir AB değil Euro problemi biz yokuz demesi bekleniyor.