Suudi Arabistan’daki operasyon Türkiye’yi etkiler mi?
Dünyanın gözü kulağı Suudi Arabistan’da… Enerji zengini ülkede kurulan yolsuzluk komisyonunun başlattığı operasyon 11 prensin, görevdeki 4 bakanın, eski bürokratların, milyarder iş adamlarının gözaltı kararıyla tüm sıcaklığı ile devam ediyor. Sadece politik dünyanın değil, ekonomi çevrelerinin de ilgisini çekiyor Riyad’da yaşananlar… 4 Kasım’da başlayan operasyondan bir hafta önce Türkiye’yi yakından ilgilendiren 3 gelişme yaşandı Suudi Arabistan’da… Türk basınında pek yer bulmayan bu gelişmelerden kısaca bahsetmek gerekiyor.
764 milyon dolarlık iki ihaleyi kazandılar
Bu 3 gelişmenin başrolünde Türk müteahhitleri var. İlki Yüksel İnşaat’tan…
Emin Sazak’ın yönetim kurulu başkanlığını yaptığı Yüksel İnşaat, başkent Riyad’ın çehresini değiştirecek Hızlı Otobüs Taşımacılığı (Bus Rapid Transit) için açılan ihaleyi 1.9 milyar riyal yani 502 milyon dolara kazandı. 4 bin 500’den fazla işçinin çalışacağı proje Kral Abdul Aziz Taşımacılık Sistemi Planı’nın bir parçası olacak. Proje 17 istasyona sahip ve şehrin trafik sorununa çözüm üretmeye çalışacak.
İkinci gelişme MNG Holding’e ait Mapa İnşaat’ın kazandığı ihale…
Arafat-Taif Su İletim Sistemi adıyla bilinen projeyi Mapa, 984 milyon riyal yani 262 milyon dolara üstlendi. İki yerleşim yerini su kanallarıyla bağlayacak projenin uzunluğu 45 kilometre. 12.5 kilometrelik tünellerin yer alacağı proje yaklaşık 1.500 günde tamamlanacak. Her iki ihalede Suudi Arabistan’daki Türk Büyükelçiliği’nde düzenlenen 29 Ekim resepsiyonunda açıklandı.
Tekfen, Aramco’nun konsorsiyumunu bekliyor
Gelelim son gelişmeye…
ABD’nin bile gözü kulağı bu şirkette: Suudi enerji devi Aramco…
Suudi Arabistan, değerinin trilyon dolarlarla ölçüldüğü Aramco’nun yüzde 5 hissesini halka arz etmeye hazırlanıyor. Trump’ın twitter üzerinden, "Suudi Arabistan'ın Aramco'nun ilk halka arzını New York Borsası’nda yapması bizi çok memnun eder. Bu ABD için önemli" ifadelerinde yer verdiği Aramco, Suudi Arabistan’da petrol dışı altyapı inşaatı için hem yerel hem de uluslararası firmalarla bir ortak şirket kurmak istiyor. Riyad yönetiminin ekonomiyi çeşitlendirmek için uyguladığı bu çalışma için adı geçen şirketler arasında Nesma, Al Rashid, Azmeel, El Seif gibi yerel şirketlerin yanı sıra Türkiye’den Tekfen, Güney Kore’den Posco, Daewoo ve Samsung var… Ayrıca geçen hafta Riyad'da görevinden istifa eden Lübnan Başbakanı Saad Hariri ve ailesine ait Oger ve gözaltına alınan milyarder işadamlarından Bakr bin Ladin’e ait Bin Ladin Group da ilgililer arasında.
Türkiye’de 5 yıldızlı otelleri var
Üç güzel haberin ardından gelelim Suudi Arabistan’da yaşanan gelişmelere…
Görevden alınan ve gözaltında tutulanlar arasında Ekonomi ve Planlama Bakanı Adil Fakih’in yanı sıra en dikkat çeken isim dünyanın en zengin milyarderi olarak bilinen Suudi Prens Alwaleed bin Talal... Türk basını bu iki iş adamının küresel servetinden bahsediyor ancak Türkiye ve Türk şirketlerle yaptığı işbirliklerini pek yazmıyor... Sahibi olduğu Kingdom Holding ile Suudi işadamı, aralarında News Corp, Citigroup, Twitter'ın da yer aldığı dev şirketlerin ya sahibi ya da önemli hissedarı. Geçtiğimiz aylarda Bodrum’a yaptığı ziyaretle akılda kalan Alwaleed bin Talal muhalif kimliği ile de tanınıyor. Türkiye’yi uzun zamandır takip eden Suudi işadamı ortak veya sahibi olduğu Four Seasons, Raffles, Fairmont, Swiss, Mövenpick otelleri ile Türkiye’de faaliyet gösteriyor. Yine ortak olduğu Citi ve televizyon kanalı Fox bir anlamda Türkiye’deki iştirakleri.
Al Rajhi Ailesi, TAV’ın Suudi Arabistan’da iş ortağı
Bir diğer iş adamı ise ülkenin en büyük bankası Al Rajhi'nin sahibi ve aynı zamanda dünyanın en zengin 37 kişisinden biri olan Sulaiman Bin Abdul Al Rajhi. Finansın yanı sıra Al Rajhi ailesi altyapı ve inşaat alanında da faaliyet gösteriyor. İşte bu Al Rajhi Holding, Türk şirketi TAV Havalimanları Holding ile ortak konsorsiyum kurmuş, ağustos ayında da Suudi Arabistan’da Yanbui Qassim ve Hail havalimanlarının işletmesini 30 yıl süreyle üstlenmişti.
Gözaltına alınan bazı işadamlarının mal varlıklarının dondurulacağı, servetlerinin sorgulanacağı açıklandı ve özel jetleri pistte bekletiliyor. Geçmişte özel şirketlerin ve bankaların kralın dudağından çıkan bir sözle kolayca kamulaştırıldığına şahit olduğumuz Suudi Arabistan’da neler olacağı hala bilinmiyor. Şimdilik Türk işadamlarını Suudi Arabistan’da rahatsız edecek bir durum yokmuş gibi.
Türkiye’deki yatırımları da öyle…
Ancak bilinen şu: prenslerin, bakanların, üst düzey askerlerin, milyarder iş adamlarının tutulduğu Riyad’daki Ritz-Carlton’ın son ünlü konuğu ABD Başkanı Trump’tı… Riyad yönetimini bu operasyonda destekleyen Trump'tan bahsediyorum. Turizm yatırımlarıyla tanınan Suudi Prens Alwaleed bin Talal’ın Trump’a seçim öncesi söylediği “Amerika’nın yüz karası” sözü hala tarihteki yerini koruyor.
Bir de şunu hatırlatmak gerek...
Suudi Prens Alwaleed bin Talal, sahibi olduğu 1980 yapımı ultra lüks yatı Kingdom KR5 adlı yatıyla haberlere konu oluyor. Bodrum kıyılarına da bu yatıyla gelmişti...
200 milyon dolarlık bu lüks yatın bir dönem sahibi Trump'tı...
Ekonomik sıkıntı yaşayan Trump bu özel yatı 1991'de zararına 20 milyon dolara Alwaleed bin Talal'a satmıştı...
Son bir cümleyi de eklemek isterim... Riyad'da yaşananlar Suudi iş adamlarını korkutmuşa benziyor.
Yakın dönemde bir sermaye kaçışı olabilir... Lüks yatlara sahip Suudi milyarderler rotasını Türkiye'ye çevirebilir... ‘Güvenli Liman’ olarak kalırsak eğer...