Suudi Arabistan’a şimdi de CEO ihraç ediyoruz

Türkiye ile Suudi Arabistan arasındaki normalleşme süreci ekonomiye olumlu yansıyor. İhracatta yaşanan artış, profesyonel yönetici transferlerine de yansıdı. Sağlıktan ulaşıma, madencilikten giyime birçok sektörde Suudi şirket ve kuruluşları yönetimlerini Türk CEO’lara emanet etmeye başladı.

 Son 10 yılda birçok inişli çı­kışlı ilişkiler yaşayan An­kara-Riyad arasındaki si­yasi hava, normalleşme süreciy­le birlikte ekonomiye de yansıdı. 2021 yılında yüzde 90’a yakın düşüş yaşayan ve çeyrek milyar dolara gerileyen ihracat, 2022 yılında 1 milyar doları aştı, 2023 yılında ise 2.6 milyar dolara ulaş­tı. Siyasetin etkilediği ekonomi­deki bu iyileşme, geçmişte olma­yan bir süreci daha başlattı.

Türk şirketleri, 500 milyar dolara mal olacak NEOM adlı yeni bir şehir projesine başlayan Suudi Ara­bistan’a yatırım yapmak için kol­ları sıvadı. Eczacıbaşı’ndan Abdi İbrahim’e kadar Türkiye’nin en önemli şirketleri Suudi Arabis­tan’a yatırım yapmak için anlaş­malara imza attı. Suudi Arabis­tan, yeni yatırım ve hızla artan ihracatla Türk markalarını değil, Türk yöneticilerini de ülkeye da­vet etmeye başladı. Deyim yerin­deyse artık sadece Türk ürünleri değil, Türk deneyimleri de Suu­di Arabistan’ın tercihi olmuş du­rumda.

Bildiğiniz üzere Suudi Arabis­tan’ında içinde bulunduğu kör­fez ülkelerinde batılı yönetici­ler, geçmiş yıllarda revaçtaydı. İngiliz, ABD’li, Kanadalı, Avust­ralyalı profesyonel yöneticiler, yüksek ücretlerle bu coğrafya­da büyümek isteyen, markalaş­ma sürecine giren şirketlerin CEO’luk, danışmanlık, yönetim kurulu üyeliğine transfer edili­yordu.

Birleşik Arap Emirlikle­ri’nde yoğun olan “expat” yani yabancı çalışanların yerine ya­vaş yavaş Türk profesyoneller tercih edilmeye başlanmıştı. Bu konuda en katı ülkelerden biri kabul edilen Suudi Arabistan’da da bu dönüşüm başladı ve şir­ketlerin üst yönetiminde Türk­ler yöneticilerin sayısı giderek artmaya başladı. Gelin, değişim rüzgarına giren Suudi Arabis­tan’da devleri yöneten Türk yö­neticilerle tanışalım.

Forbes’un en iyi 50 Sağlık lideri arasında

Suudi Arabistan’da profesyo­nel iş hayatının dikkat çeken ilk Türk yolcularından biri Dr. Fatih Mehmet Gül. Bir hekim ve ulus­lararası sağlık yöneticisi olan Dr. Gül, Forbes tarafından En İyi 50 Sağlık Lideri listesine giren ilk Türk yönetici. Tıp eğitiminin ardından ABD’deki ünlü eğitim kurumları Cornell Üniversitesi ve Harvard İşletme Okulu’nda eğitim gören Dr. Gül, Acıbadem Hastaneleri’nden de aldığı tec­rübeyi Ortadoğu’nun en büyük gruplarından olan ALJ Group ile geliştirdi.

Körfez’in en önem­li sağlık gruplarından Fakeeh’te üst yönetici ve CEO gibi unvan­lara yükselen Gül, Suudi Arabis­tan’daki başarılı birçok hastane ve klinik projelerinin yanı sıra, Birleşik Arap Emirlikleri’nde Orta Doğu’nun ilk çevre dostu, LEED sertifikalı üniversite has­tanesi olan, Dubai’nin ilk üniver­site hastanesi unvanına sahip Fakeeh Üniversite Hastanesi’n­de CEO’luk yapıyor.

Gül, deva­sa proje NEOM’daki ilk hastane­yi kuran ve geliştiren isim oldu. Önde gelen bir doktor ve sağlık hizmetleri yöneticisi olan Dr. Gül, Newsweek tarafından Su­udi Arabistan’ın en iyi hastane­si olarak seçilen Dr. Soliman Fa­keeh Hastanesi’nin İcra Kurulu Başkanlığı görevini yürütüyor.

925 Milyar dolarlık fonun yeni şirketine CEO oldu

Körfez Bölgesi’nde oldukça ta­nınan bir isim olan Tolga Sezer, Riyad Yönetimi’nin en önem­li transferlerinden biri. Sezer’i transfer eden ise Suudi Arabis­tan devletine ait Public Invest­ment Fund (PIF) Suudi fonunun başında Suudi Arabistan Veli­aht Prensi Mohammed bin Sal­man Al Saud bulunuyor. Dün­yanın en büyüğü olan PIF’in yö­nettiği varlıkların büyüklüğü 925 milyar dolar. Public Invest­ment Fund tarafından yeni ku­rulan şirketi Badael, İcra Kuru­lu Başkanlığı görevine geçen yıl Tolga Sezer’i atadı.

Koç Holding ile profesyonel iş hayatına atılan Sezer, Unilever, Yıldız Holding, Aujan, Al Safi gibi sadece bölge­nin değil, dünyanın da en önem­li şirketlerinde yöneticilik yaptı. 2023 öncesinde Solico Group’un CEO’su olan ve 1 milyar doları aşan geliri yöneten Sezer, Bada­el’in sigarayı azaltma vizyonu­na öncülük etmek ve Krallıktaki herkesin yaşam kalitesini iyileş­tirmek çalışacak.

En büyük havalimanına Türk kaptan

Dünyanın en büyük Kamu Yatırım Fonu olan PIF’in Türk transferi Sezer ile sınırlı değil. PIF, Sezer’in ardından bu yılın başında Türkiye’nin 4 büyük ha­valimanında üst düzey yöneti­ci olarak görev alan tek yönetici olan Ersel Göral’i Suudi Arabis­tan’ın en gözde havacılık yatırı­mı olarak dikkat çeken başkent Riyad Kral Salman Uluslarara­sı Havalimanı (King Salman In­ternational Airport) Başkan Yar­dımcısı unvanıyla transfer etti.

Suudi Arabistan Kamu Yatırım Fonu PIF tarafından projelendi­rilen ve ülkenin “2030 Vizyonu” çerçevesinde yaklaşık 30 milyar dolarlık yatırım ile hayata geçi­rilecek göreve atanan Göral’ın Başkan Yardımcısı olarak görev yapacağı Kral Salman Uluslara­rası Havalimanı, 120 milyon yol­cu/yıl kapasiteli olacak ve 6 pisti bulunacak.

Ersel Göral, 2019 Stevie İş Ödülleri’nden “Dünyada Yılın Ulaştırma Yöneticisi” kategori­sinde bronz ödül kazandı. 2020 yılında ise Business Life dergi­si tarafından Türkiye’de iş dün­yasına yön veren 50 CEO arası­na seçildi. Göral’ı yakında Riyad Kral Salman Uluslararası Hava­limanı’nın CEO’su olarak göre­biliriz.

İlk mayolu defileyi Türk CEO Düzenledi

Daha birkaç yıl önce kadınla­rın otomobil bile kullanamadığı Suudi Arabistan, yeni yönetim­le birlikte devrim yaşıyor. Visi­on 2030 adı verilen bu devrimin en ilginç adımlarından biri de mayıs ayında düzenlenen ma­yo defilesiydi. Defile Suudi Ara­bistan’ın Kızıldeniz tatil belde­si Ummahat Adası’nda düzen­lenen Kızıldeniz Moda Haftası sırasında Faslı tasarımcı Yasmi­na Qanzal’ın tasarımlarıyla Re­gis Red Sea Resort’ta yapıldı.

Moda haftası, Veliaht Prens Mu­hammed bin Selman tarafından denetlenen Suudi Arabistan’ın Vizyon 2030 sosyal ve ekonomik reform programının merkezin­de yer alan mega projelerden bi­ri olan Red Sea Global’ın bir par­çası. Fikir babası ise GAP, Guc­ci ve Swarovski gibi markalarda yöneticilik yapmış, dünyada mo­daya yön veren 500 isim arasın­da seçilen Burak Çakmak isimli bir Türk.

Birleşmiş Milletler’e bağ­lı kurumlarda da çalışan, dün­yaca ünlü Parsons Moda Tasa­rım Okulu’nda moda dekanı ola­rak beş yıl görev yaptıktan sonra Cambridge Üniversitesi’nde ders veren, Çakmak, 2021 yılın­da Suudi Arabistan Kültür Ba­kanlığı bünyesinde kurulan Mo­da Komisyonu’nun İcra Kuru­lu Başkanlığı (CEO) görevine atandı.

Eczacıbaşı Grubu'ndan ayrıldı AMAK’ın Yönetim Kurulu'na geçti

Konu AMAK’tan açılmışken, Suudi devinin yönetim kurulunda da bir Türk üye bulunuyor. Eczacıbaşı Esan’ın eski CEO’su Savaş Şahin, AMAK’ın Yönetim Kurulu Üyesi.

Geçmişte AMAK’ın CEO’luğunu da yapan Şahin, geçmiş yıllarda Eurogold, Inmet Metal Mining gibi Türk ve Avustralyalı şirketlerde çalıştı. 2010-2017 yılları arasında Koç Holding’e ait Demir Export CEO’su da olan Savaş, 2022 yılında ESAN’ın CEO’su ve Yönetim Kurulu Üyesi oldu. Bu görevinden Mart 2024’te ayrılan Şahin, hemen ardından AMAK’taki yeni görevine atandı.

Geçmişi 1967 yılına dayanan AMAK, altından çinkoya çeşitli madenlerde faaliyet gösteriyor. AMAK’ın Masane Madeni ve Guyan açık ocağı, yılda 25 bin ons altın üretim kapasitesine sahip. Suudi devinin portföyünde bulunan maden ocaklarında 105 bin 600 ons gümüş, 42 bin ton çinko, 22 bin ton bakır üretim kapasitesine sahip.

 Suudi madencilik şirketini yönetecek

Bu ayın ilk günlerinde DÜNYA Gazetesi’nde “Suudi devine Türk CEO” başlığıyla duyurduğumuz haberde bölgenin en önemli madencilik şirketlerinden biri olan Almasane Alkobra Mining (AMAK) şirketinde yönetim değişikliğinden bahsetmiştik. AMAK yönetimi, CEO görevini yürüten Christopher Gerard Warwick’in yerine Nihat Soyer’i atadığını duyurdu. Bu atama ile birlikte ilk kez Suudi bir ağır sanayi şirketi kaptan köşkünde dümeni Türk bir yöneticiye emanet etmiş oldu.

Dedeman, Ciner, Cengiz Holding gibi şirketlerin madencilik iştiraklerinde 30 yıllık deneyimi olan Soyer, Arnavutluk, Kırgızistan ve Suudi Arabistan’da hem açık ocak hem de yer altı madenleri projelerinde yer aldı. Türk CEO, Avustralya Madencilik ve Metalurji Enstitüsü, Suudi Mühendisler Konseyi (SCE) üyesi. Soyer’in yöneteceği AMAK şirketi, geçtiğimiz yıl Türk devi Esan Eczacıbaşı ile bir ortaklık anlaşması imzalamıştı.

AMAK’ın yanı sıra Esan Eczacıbaşı ve Birleşik Arap Emirlikleri merkezli Arab Mining Co. Suudi Arabistan’da endüstriyel madencilik alanında 1 milyon Suudi riyali (267 bin dolar) sermayeli bir ortaklık kurma konusunda niyet mektubu imzalamıştı. Kurulacak ortaklığın yüzde 45’şer payı Esan Eczacıbaşı ve AMAK’a, geri kalan yüzde 10’u ise Arab Mining’e ait olmuştu.