Suriyelileri işgücüne yasal yoldan dahil etmenin 4 adımı
Göçmenlerin yaşadığı dram minik Aylan'ın sahildeki son fotoğrafıyla tüm dünyanın gündemine yerleşti. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) Temmuz 2015 verilerine göre 2011 yılından bu yana Suriye’deki şiddetten etkilendiği için başka ülkelere sığınanların sayısı 4 milyon 15 bin 65 kişiye ulaştı. Bu insanların yüzde 45’i Türkiye’de. Bu yüzde 45 içinde profesörler de var, fabrika işçileri de. Türkiye artık ‘kalıcı’ gözüyle bakılan Suriyeli göçmenler için işgücü politikası oluşturmak zorunda. Ancak bu konuda önemli bir adım atılana kadar 4 yasal adımla Suriyelileri çalıştırmak mümkün. Tıpkı diğer yabancı işçilerin Türkiye’de çalışabildiği gibi. Denizli Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Müjdat Keçeci hem üyelerini bilgilendirdi hem de DÜNYA’ya özel açıklamalarda bulundu.
Gazetemizin 3 Eylül Perşembe günkü manşetinde yer alan “Suriye sermayeli firma sayısı 10 bini aştı” başlıklı haberimizle, Türkiye’de kurulan Suriye sermayeli firmalarla ilgili ayrıntıları sizlerle paylaşmıştık. Ekonomi Bakanlığı’nın “Türkiye’de Faaliyette Bulunan Yabancı Sermayeli Firmalar Listesi” Haziran verilerine göre derlediğimiz haberde Türkiye’de 2 bin 827 Suriye sermayeli firma bulunduğunu yazmıştık. Ancak uzmanların, Türk ortaklı ve kayıt dışı çalışanlarla birlikte Türkiye’de 10 bini aşkın Suriyeli firma olduğunu tahmin ettiğini duyurmuştuk. Sektör sektör Suriye sermayeli firmaların dağılımlarını vermiştik.
Suriyeli firma sayısıyla ilgili gerek bakanlıkların gerek Suriyelilerin yoğunlukla yaşadığı kentlerdeki ticaret ve sanayi odalarının verileri sayesinde fikir sahibi olabiliyoruz. Ancak işgücü olarak Suriyelilerin hangi sektörlerde hangi yoğunlukta çalıştığını bilmiyoruz. Tek bildiğimiz kurumsal firmaların Suriyeli çalıştırmaktan çekindiği ve çok sayıda kaçak Suriyeli işçinin pek çok fabrikada, madende ve özellikle de tarlalarda bahçelerde tarım işçisi olarak çalıştığı.
Denizli Sanayi Odası Başkanı Müjdat Keçeci, “Uzun zamandır ülke olarak bir dramın tam ortasında yaşıyoruz. Suriye’den Türkiye’ye doğru göçler başladığında, bu konuyla ilgili kamuoyunda olumlu veya olumsuz birçok görüş ileri sürüldü. Biz sanayiciler olarak bardağa dolu tarafından bakıp, Suriye’den gelen ve meslek sahibi olan kişilerin ara eleman sıkıntımıza çare olup olamayacağını düşünmeye başladık ve bu konuda girişimlerde de bulunduk. Ancak bugün gelinen noktada hala bu insanların kayıtdışı çalıştırılarak haksız rekabete neden olduğunu gözlemliyoruz” diyor.
Denizli’deki sanayicilerden bu konuyla ilgili çok soru aldığını belirten Keçeci, konuyu Gaziantep, Adana ve Kahramanmaraş’taki oda başkanları ile istişare etiğini ve Suriyeli nüfusunun en yoğun olduğu Gaziantep, Adana ve Kahramanmaraş’ta hiçbir kurumsal işletmenin bu kişileri istihdam etmeye yanaşmadığını öğrendiklerini dile getiriyor.
Kayıtdışına 10 bin liralara varan idari ceza var
Denizli’deki mültecilerin sayısının da gün geçtikçe arttığını söyleyen Keçeci, “Bu konudaki en büyük problemin bilgisizlik olduğunu fark ettik. Yabancıların kayıtdışı çalıştırılmaması konusunda defalarca konuştuk ve bunun 10 bin liralara varan idari para cezaları olduğu konusunda insanları uyardık ama sonra fark ettik ki bu insanların iş yaşamına nasıl kazandırılabileceğine dair hiç kimse bilgi sahibi değil. Bunun üzerine Denizli Sanayi Odası olarak bir çalışma yaparak tüm üyelerimizle paylaştık.”
Yabancı işçi çalıştırmanın işverene maliyeti aynı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından Suriye uyruklu vatandaşlar için web sitesinde yapılan son açıklamada, e az 6 ay süreli ikamet tezkeresi bulunan Suriyeli vatandaşları istihdam etmek isteyen işverenlerin çalışma izni için başvurabileceği belirtilmiş. Ancak uygulamada konu sanıldığı kadar kolay değil.
İşverenlerin en çok kafasını karıştıran soru ise, yabancı işçi çalıştırmanın maliyetinin Türk işçi çalıştırmaktan farklı olup olmadığı oluyor. SGK’dan alınan bilgiye göre, ödenen SGK primi anlamında yabancı işçi ile Türk işçisi arasında işveren tarafında herhangi bir maliyet farkı bulunmuyor.
YABANCI İŞÇİ ÇALIŞTIRMA ŞARTLARI
1. SURİYELİLERİN İKAMET İZNİ OLMALI
İkamet izni, yabancının bulunduğu yerdeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’nden (Suriyeli vatandaşlar için Denizli’de başvuruların yılsonuna kadar Bağbaşı’nda bulunan Yabancılar Şube Müdürlüğü’nde alındığı bilgisi alınmıştır.) alınmaktadır. İkamet izni başvurusu, yabancı kişinin bizzat kendisi tarafından yapılmalıdır.
2. YABANCININ “99” İLE BAŞLAYAN YABANCI KİMLİK NUMARASI BULUNAN KİMLİĞİ OLMALI
Suriyeli mültecilere Geçici Koruma Yönetmeliği (Yönetmelik metni için bkz http://www.resmigazete.gov. tr/eskiler/2014/10/20141022-15-1. pdf) kapsamında verilen “Yabancı Tanıtma Kimliği”, ikamet izni yerine geçmemekte ve bu kimliklerdeki numaralar 98 ile başlamaktadır. Çalışma izni alınabilmesi için, Suriyeli kişinin 99 ile başlayan bir numaraya sahip bir kimliğinin olması gerekmektedir. Geçici Koruma Kimlik Belgesi veya Yabancı Tanıtma Kimliği sahibi Suriye vatandaşları ile diğer yabancıların çalışma izin başvuruları, şu anda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından kabul edilmemektedir. Detaylı bilgi için http://www.csgb. gov.tr/csgbPortal/yabancilar. portal?page=sss
3. YABANCININ ÇALIŞMA İZNİ İÇİN İŞVEREN TARAFINDAN BAKANLIĞA BAŞVURU YAPILMALI
Yabancılar için yapılacak çalışma izni başvurusu Bakanlığın sitesinden veya www.turkiye.gov.tr adresinden online olarak yapılabilmektedir. Detaylı bilgi için http://www.csgb. gov.tr/csgbPortal/yabancilar.portal
4. ÇALIŞMA İZNİ ALINDIKTAN SONRA YABANCI İŞÇİNİN SOSYAL GÜVENLİK KAYDI YAPILMALI
Çalışma izni başvurusunun onaylanmasından sonraki 30 gün içinde SGK sigortalı girişinin (En az Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na beyan edilmiş ücret üzerinden) yapılması zorunludur. 5510 sayılı Kanun’a göre yabancı işçi ile Türk vatandaşı işçiler için ödenen sigorta primleri arasında herhangi bir fark bulunmamaktadır.