Suriye'nin demokratik açılımı kolay olmayacak!

Suriye'deki olaylar durmak bilmiyor. Tunus ve Mısır'da olayların başlamasından kısa süre sonra liderler kaçarak veya istifaya zorlanarak görevi bırakınca, protestocular somut sonuç elde etmişler, şikayetçi oldukları düzenin baş sembolünü tasfiye etmişlerdi. Bunun sağladığı tatmin, olayların durulmasını sağladı. Ancak unutulmaması gereken iki husus var.

İlkin, her iki ülkede de ordu yönetimden farklı bir kurumsal kimlik oluşturmayı başarmıştı. Dolayısıyla, reformlar yapılacağını, demokratik bir yönetim yapısı kurulacağını beyan eden komutanların sözlerini yerine getireceğine güven duyuluyordu.

İkinci olarak, olayların bastırılmasında ordu, hükümetleri kayıtsız şartsız desteklemeyi kabul etmemiş, halkın üzerine ateş açmaktan kaçınmıştı. Göstericiler de değişim taleplerinde orduyu hedef almamışlardı.

Suriye'de gelişmeler farklı çizgi izledi. Vakit kaybedilmeksizin göstericilere karşı ordu devreye sokuldu. Gösterileri sona erdirmenin yolu olarak da, hiç tereddüt edilmeksizin, zor kullanımı seçildi. Evet, reform sözleri de verildi, ama o yönde herhangi bir adım atılmadı. Rejimi sembolize eden kişi ve kurumlarda herhangi bir değişikliğe gidilmedi. Ümit edilen, şiddet kullanılması yoluyla gösterilerin durdurulabileceği, herkesin evine döneceği, rejimin herhangi bir değişiklik yapmadan yoluna devam edebileceği idi.

Evdeki hesap çarşıya uymadı. Gösteriler dinmedi, ölü sayısının artması meydanlara dökülenlerin cesaretini kırmadı. Uluslararası camia ayağa kalktı. Esat rejiminin en yakın dost bildiği ülkeler bile yapılanların kabul edilemez olduğunu ilan ettiler.

Acaba Suriye rejimi bundan sonra değişir mi, Esat verdiği sözleri tutar, partiler arası rekabetin belirlediği bir siyasete geçişi gerçekleştirir mi? Bunun kolay olmadığı aşikar ama neden? İki temel nedenden söz etmek mümkün.

Bir kere, Suriye rejimi zayıf ve güçsüz bir rejimdir. Bu kadar tankı, topu var, nasıl zayıf olur demeyin! Kastettiğim şu: Suriye yönetiminin temel politika değişiklikleri oluşturacak ve uygulayacak bir yapısı yoktur. Devlet kurumları güvenliği sağlamak esasına göre örgütlenmiş, orada bile ordu dışında toplum olaylarını denetleyebilecek ciddi bir güç oluşturulamamıştır. Muhaberat bilgi toplayıp, bireysel zorbalık yapabilir, ama toplum olaylarını denetleme kabiliyetini haiz bir polis teşkilatı değildir. Suriye rejiminin hemen zora yönelmesinin, bunun dışında bir çare oluşturamamasının altında güç kullanmaktan başka başvurabileceği bir kaynağa sahip olmaması yatmaktadır.

İkincileyin, Suriye'deki iktidar koalisyonunun toplumsal tabanı zayıftır. Demokratik bir değişim yaşanırsa, bugün iktidarda olanlar siyasi rekabet ortamında ciddi rekabet edebilecek, iktidara talip olabilecek bir parti oluşturamazlar. Muhtemelen, Mısır ordusunun yaptığı gibi, devlet kurumları aracılığıyla da güçlerini koruyamazlar. Dağılırlar, her şeylerini kaybederler, üstelik sadece kendileri değil, onlara destek veren toplumsal taban da intikamcı uygulamalara tabi olur. Kısacası, gitmemeleri için yeterli neden var.

Uluslararası camia Esat'ın gitmesinin yaklaştığını iddia ediyor. Sorun Esat'ın Esat gitmesi değil rejimin değişmesi. Suriye'nin demokratikleşmesine elverişli altyapı yok. Suriye'nin demokratik açılımı kolay olmayacak.