Suriye ve İMKB
Geçtiğimiz hafta Suriye tarafından gelen ve sınırlarımızın içerisine düşen top ve havan mermilerinin sebep olduğu ölümler sonunda milletimizin sabrını taşırdı ve bu durum TBMM'nin Hükümet'e sınır ötesine asker göndermesine olanak veren bir tezkere vermesiyle neticelendi. Olayın siyasi, stratejik ya da askeri boyutlarını kestirmek kolay değil fakat şu ana kadar kesin olan bir şey var ki o da borsamız üzerinde herhangi bir negatif etkisinin olmadığı hatta teskerenin kabul edildiği 4 Ekim tarihinden bu yana İMKB'nin göreceli olarak dünya piyasalarından daha iyi seyrettiğini.
Normal şartlar altında savaş rüzgârları esmeye başladığı anda piyasalar kan kaybeder, faizler yükselir, ilgili ülkelerin mali durumlarında bozulmalar beklenir. Bu sefer neden piyasamızın bu kadar sağlam tutunduğunu ortaya koymak için 3 olasılıklı bir senaryo analizinden faydalanabiliriz:
Senaryo 1 - Türkiye sıcak çatışmaya girmeden Esat gider (%50 ihtimal): En yüksek ağırlık verdiğim bu senaryoya göre tezkerenin geçmesinden sonra Türk topçusunun yapmış olduğu barajdan faydalanan muhalifler 10 km'lik bir tampon bölge oluşturur ve Kilis'e yaklaşık 50 km mesafedeki Halep'in kontrolünü ele geçirir. Takip eden 6-ay ila 1-yil içerisinde de uluslararası baskılar netice verir ve Esat gider. %50 ihtimal verdiğim bu senaryo gerçekleştiği takdirde piyasanın 75.000 seviyesine yükselmesini bekliyorum.
Senaryo 2 - Türkiye sıcak çatışmaya girer ve Esat gider (%30 ihtimal): İkinci yüksek olasılık verdiğim bu senaryoya göre, Türkiye uluslararası toplumun desteğini arkasına alarak sınırlı bir güç ile Suriye topraklarına girer ve orada bir tampon bölge oluşturarak sınırlarımız içerisinde misafir ettiğimiz 100.000 kadar Suriyeli mültecinin geri dönüşünü sağlar. ABD ve NATO bu operasyona Suriye'nin orta ve kuzeyinde bir uçuşa yasak bölge (no-fly-zone) deklare ederek havadan destek verir. Takip eden 6-ay ila 1-yil içerisinde de uluslararası baskılar netice verir ve Esat gider. %30 ihtimal verdiğim bu senaryo gerçekleştiği takdirde piyasanın başlangıçta bir kara harekâtına satışla tepki vermesine rağmen Esat'ın gitmesiyle birlikte 70.000 seviyesine yükselmesini bekliyorum.
Senaryo 3 - Türkiye sıcak çatışmaya girer ve Esat gitmez (%20 ihtimal): Felaket senaryosu olarak niteleyebileceğimiz bu senaryoya göre Türkiye bir iç savaşın içine çekilir ve Hizbullah, İran, Rusya gibi aktörlerin de devreye girmesiyle birlikte ağır kayıplar verir ve hedefine ulaşamadan Suriye topraklarında sürdürdüğü faaliyetini noktalar. İnsani, askeri, siyasi, diplomatik ve ekonomik önemli kayıplara sebebiyet veren bu senaryo sonucunda gelinen nokta şimdikinden daha kötü olur. %20 ihtimal verdiğim bu senaryo gerçekleştiği takdirde piyasanın 50.000 seviyesine düşmesini bekliyorum.
Yukarıdaki varsayımlar ışığında olasılıkları ağırlıklandırırsak (0,5 x 75.000 + 0,3 x 70.000 + 0,2 x 50.000) elde edeceğimiz sonuç olan 68.500'ün olarak piyasanın şu anda bulunduğu seviyelerden pek te farklı olmadığını görebiliriz. Piyasamızı doğrudan etkileyen uluslararası borç krizindeki gidişat, muhtemel bir not artırımı, makroekonomik gerçekleşmeler gibi çok daha önemli ve öncelikli birçok konu bulunmakla birlikte Suriye meselesi özelinde şu anda İMKB'nin duruşunu yukarıda çizdiğimiz çerçevede özetlemek mümkün gözüküyor.