Sürdürebilir ihracat...
Son günlerde yaptığımız bazı eğitim faaliyetlerinde, katılımcı dostlarımıza aktardığımız bilgiler arasında onlara en çarpıcı gelenlerden ikisi, pek çok kişi tarafından gündeme getirilen “İhracatın yüzde 60 kadarını KOBİ’ler yapıyor” ifadesinin gerçek olmadığı ve ihracat yapan firmalarımızın yüzde 75’e varan bir kısmının, ihracat pazarlarında sürdürülebilir bir varlık gösteremediği ve ihracattan uzaklaştığı, vazgeçtiği, ara verdiği vb. gerçeği.
Bu ifadeleri kendi kafamızdan uydurmadığımızı ve Ekonomi Bakanlığı, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM ), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) gibi kurum ve kuruluşların verilerine yaslanan yorumlar olduğunu, sohbetlerimize katılan dostlarımız bilirler. 2023 yılına şunun şurasında bir şeyler kalmamışken, 500 milyar ABD Doları olarak belirlenmiş olan ihracat hedefimizin gittikçe uzaklaşan görüntüsünü seyretmenin tedirginliğini yaşıyoruz.
Önce tanımlama ile işe başlayalım. “ Sürdürülebilirlik” ifadesinin, Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüklerinde karşılığını bulamadığımız için, kökenine bakalım. TDK sözlüğünde “Sürdürmek” sözcüğünün karşılığı “Bir durumun, bir şeyin sürmesini, olmasını sağlamak” diye yer alıyor. Buradan hareketle, “Herhangi bir şeyin, varlığını ve/veya işlevini, koruma ve devam ettirme yeterlilik ve/veya yeteneğine sahip olmak” şeklinde bir tanımlama yaparsak, işin özüne dokunmuş oluruz diye düşünüyorum. Bu tanımlama açısından bakınca da ihracat yapan işletmelerimizin çoğunluğunun, küresel pazarlardan ayrılmak zorunda kalmalarının nedeninin, ihracatın gerektirdiği yeterlilik ve yeteneklere sahip olamamaları olduğu demek mümkün. Ancak burada farklı bir noktaya parmak basalım;
Avrupa Birliği (AB) KOBİ’leri için yapılan bir araştırmanın1 içerisinde yer alan veriler, KOBİ’lerin, bazılarını aşağıda belirttiğimiz, ihracatta karşılaştıkları güçlükleri belirtirken, bizce ilginç bir benzemeye atıfta bulunuyor.
1. Yabancı dil bilememe
2. Taşıma maliyetleri
3. Pazarları yeterince tanıyamama
4. Bürokratik ve belge işlemlerinin karmaşıklığı
5. Dış pazarlarda karşılaşılan farklı iş kültürleri
6. Finansmana erişememe
7. Yabancı ülkelerdeki farklı yasal uygulamalar
8. Ödeme riskleri
9. Nitelikli personel eksikliği
Şikayet edilen güçlükler, neredeyse tamamen aynı ise, sorum şu;
Neden AB KOBİ’leri, uluslararası ticarette Türk KOBİ’lerinden daha başarılı?
----
(1) EIM Business & Policy Research, Opportunities For The İnternationalisation Of SMES